Ο Βουδισμός και η Τέχνη

Γράφει και επιμελείται

ο Γεράσιμος Γ. Γερολυμάτος

Ο Βουδισμός έχει αρμονική σχέση με την τέχνη και ο Βούδας, όπως και οι μαθητές του, ενθάρρυναν την άσκηση της τέχνης στις διάφορες μορφές της, την κατασκευή αγαλμάτων και τοιχογραφιών και την απόδοση τιμών μέσω αυτής. Στα πιο πρόσφατα τμήματα πολλών Vinayapitaka περικλείονται οδηγίες σχετικές με την κατασκευή κτιρίων λατρείας του Βουδισμού, δηλαδή κυρίως των νεκρικών τύμβων ή Stupa[1], και κανόνες που αφορούν τις λατρευτικές πρακτικές.

Κανόνες για την κατασκευή των Stupa: Το κρηπίδωμα είναι τετράγωνο και περιβάλλεται από ένα προτείχισμα. Ο θόλος υψώνεται από πάνω, κείμενος πάνω σε μια τετράγωνη ταράτσα δύο επιπέδων απ΄ όπου βγαίνουν τέσσερα δόντια. Από πάνω, τίθενται ομπρέλες σ΄ επίπεδα, ένας μεγάλος ιστός-σημάδι και τα αντικείμενα που έχουν το σχήμα τροχού. Σχετικά με την τοποθέτηση των Stupa στο χώρο, αναφέρονται συγκεκριμένοι κανόνες σχετικοί με τον προσανατολισμό τους, τον περιβάλλοντα χώρο τους και την εν γένει συμπεριφορά όσων προσέρχονται σε αυτά.

Shakyamuni Buddha 18ου αιώνα, αγνώστου

Οι σηκοί του Stupa: «Την εποχή εκείνη, ο βασιλιάς Πρασενάζιτ πήγε στο Βούδα, γονάτισε στα πόδια του και του είπε: «Ω Μακάριε, μπορώ να κατασκευάσω σηκούς για το Stupa του Βούδα Κασυάπα που έκτισα;». Ο Βούδας απάντησε: «Μπορείς». Άλλοτε, μετά την Parinirvana του Βούδα Κασυάπα, όταν ο βασιλιάς Κρκίν έκτισε ένα Stupa για το Βούδα αυτόν, κατασκεύασε σηκούς και στις τέσσερις πλευρές. Από πάνω, έβαλε να εκτελέσουν διάφορες θαυμάσιες ζωγραφικές απεικονίσεις λιονταριών και ελεφάντων. Μπροστά, έβαλε να χτίσουν ένα προτείχισμα με θέσεις όπου μπορούσαν να μπουν λουλούδια...»

Και παρακάτω για τα παρεκκλήσια του Stupa: «Ο Βούδας είπε: «Ω μεγάλε βασιλιά, μπορείς να βάλεις να κατασκευάσουν παρεκκλήσια. Άλλοτε, μετά την Parinirvana του Βούδα Κασυάπα, ο βασιλιάς Κρκίν, αφού έβαλε να χτίσουν ένα Stupa για το Βούδα Κασυάπα, έβαλε να χτίσουν στις τέσσερις πλευρές του παρεκκλήσια από πολύτιμα πετράδια. Έβαλε να σκαλίσουν διακοσμητικά και να σμιλέψουν πάνω στο μέταλλο κάθε είδους θαυμάσια σχέδια...Όσα περιέχουν λείψανα ονομάζονται Stupa. Όσα δεν περιέχουν λείψανα, ονομάζονται caitya. Επίσης, στο μέρος όπου γεννήθηκε ο Βούδας...μπορούμε να τοποθετήσουμε αγάλματα του Μποντισάτβα...»

lotus-stupa-shaun-higson

Σχετικά με τα αναθήματα μουσικής: «Ο Βούδας έμενε στο Σραβάστι. Τότε ο βασιλιάς Πρασενάζιτ...είπε στο Βούδα: « Ω Μακάριε, μπορώ να προσφέρω αναθήματα μουσικής στο Stupa του Βούδα Κασυάπα;» Ο Βούδας είπε: «Μετά την Parinirvana του Βούδα Κασυάπα, ο βασιλιάς Κρκίν διέταξε να προσφερθούν κάθε είδους αναθήματα μουσικής και τραγουδιού στο Stupa του Βούδα. Τώρα, ω βασιλιά, μπορείς να κάνεις κι εσύ το ίδιο...»[2]

Sutrapitaka: συλλογή από «sutra», μέρος του αρχαίου Κανόνα που περιέχει το σύνολο των κηρυγμάτων και των συναφών κειμένων.

---

[1] Το Stupa συμβόλιζε τον έσχατο θάνατο του Βούδα, την Parinirvana. Stupa: χαρακτηριστικό μνημείο του Βουδισμού, απόρροια του νεκρικού τύμβου. Είναι ένας πύργος, γενικά σε σχήμα καμπάνας, που προστατεύει τα λείψανα ενός Βούδα ή ενός αγίου.

[2] Uinayapitaka των Mahasanghika, έκδοση του Taisho Issaikyo, αρ. 1425, σελ. 498 α-γ.