Η Τεχνική της Βυζαντινής εικόνας

Το κείμενο γράφει

η αγιογράφος Παναγιώτα Μπουτσικάκη

           

Από τους πρώτους Βυζαντινούς χρόνους έως και σήμερα, εκτός από την εγκαυστική τεχνική, η οποία σταδιακά εγκαταλείφθηκε, η αυγοτέμπερα είναι η βασική τεχνική που χρησιμοποιείται για την εικονογράφηση των φορητών εικόνων.

           

Τα χρώματα, κονιορτοποιημένες ορυκτές, φυτικές, ζωικές και  τεχνητές ύλες, αναμιγνύονται με διάλυμα κρόκου σε νερό και ξύδι.

Εκτός από την ανθεκτικότητα του υλικού και την μη αλλοίωση των χρωμάτων στο χρόνο, επιτυγχάνεται ένταση και ζωηρότητα στο χρωματικό αποτέλεσμα.

Με την τεχνική της αυγοτέμπερας τα στάδια της φορητής εικόνας, είναι τα εξής:

1. Επενδύουμε την ξύλινη επιφάνεια μας με ύφασμα βαμβακερό ή λινό.

2. Με το υλικό προετοιμασίας, το οποίο αποτελείται από μέρη κιμωλίας, τσίγκου ή στόκου και ζωικής κόλλας, αρχίζουμε να περνάμε επάλληλες στρώσεις επάνω στην ξύλινη επιφάνεια που έχουμε επενδύσει με ύφασμα. Συνεχίζουμε τοποθετώντας το υλικό με σπάτουλα αφήνοντας κάθε στρώση να στεγνώσει, κατόπιν λειαίνουμε την επιφάνειά μας. Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι μια τέλεια, συμπαγής βάση πάνω στην οποία θα συνεχίσουμε με το χρύσωμα και τη ζωγραφική.

3. Αφού επιλέξουμε το θέμα και το μελετήσουμε το αποτυπώνουμε επάνω στην προετοιμασμένη επιφάνεια. Το σχέδιο είναι η βάση της αισθητικής της εικόνας.

4. Για το χρύσωμα του κάμπου (φόντου) της εικόνας υπάρχουν 2 τρόποι:

Α) Η παραδοσιακή τεχνική του στυλβωτού χρυσού. Αρχίζουμε περνώντας στρώσεις από αμπόλι, στην  συνέχεια τοποθετούμε επάνω το φύλλο χρυσού χρησιμοποιώντας ρακί σαν συνθετικό μέσο και στο τέλος λειαίνουμε με αχάτη.

 

Β) Η τεχνική χρυσώματος με mixion. Με την ίδια τεχνική αντί για αμπολι, χρησιμοποιούμε γομαλάκα, για να μονώσουμε και να επιτύχουμε μια λεία και αψεγάδιαστη επιφάνεια ώστε να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στο χρύσωμα. Χρησιμοποιώντας σαν συνδετικό μέσο το mixion μετά την πάροδο 12  περίπου ωρών τοποθετούμε επάνω το φύλλο χρυσού.

5. Το επόμενο στάδιο είναι το ζωγραφικό μέρος. Σχεδιάζουμε πρώτα το θέμα μας με χρώμα και αρχίζουμε να περνάμε τους προπλασμούς. Προπλασμός είναι το χρώμα που χρησιμοποιούμε σαν βάση και συνεχίζουμε με τα λάμματα (φωτεινότεροι τόνοι) σε επάλληλες στρώσεις πάντα ξεκινώντας από τα σκούρα προς τα ανοικτά. Κατόπιν τονίζουμε τα σκιασμένα μέρη με τα γραψίματα και φωτίζουμε με την ψιμμιθιά. Τελειώνοντας με το ζωγραφικό μέρος, στη συνέχεια «γράφουμε» την επιγραφή και το φωτοστέφανο.

6. Το τελευταίο στάδιο, αφού περάσουν μερικές εβδομάδες ώστε να γίνουν οι απαραίτητες ενώσεις του αυγού με τα χρώματα, είναι η επίστρωση της επιφάνειας της εικόνας με βερνίκι.