 |
Μπούστο της
Αθηνάς του τύπου Velletri, ρωμαϊκό αντίγραφο χαμένου
πρωτότυπου αγάλματος που αποδίδεται στον Κρησίλα (430-420 π.Χ)
|
Χαλκοπλάστης από την Κυδωνία της Κρήτης, σύγχρονος του Φειδία
και του Πολύκλειτου. Εξάσκησε το επάγγελμά του στην Πελοπόννησο, στους Δελφούς,
στην Έφεσο, αλλά κυρίως στην Αθήνα, όπου πιθανότατα διαμόρφωσε τα βασικά
χαρακτηριστικά της τέχνης του. Δεν έχει διασωθεί κανένα αυθεντικό έργο του.
 |
| Αθηνά του τύπου Velletri |
Ο Κρησίλας της χρυσής
Αθήνας
Ο διάσημος
Κρητικός γλύπτης και χαλκουργός Κρησίλας γεννήθηκε στην Κυδωνία τον 5ο αιώνα
π.Χ. και με την τέχνη του συνέβαλε τα μέγιστα στη διαμόρφωση της περιόδου που
ονομάστηκε κλασική. Τα έργα του επηρέασαν τη γλυπτική της εποχής του, που με τη
σειρά της καθόρισε την τέχνη όλων των εποχών που ακολούθησαν.
 Ο Διομήδης του Κρησίλα, γλυπτοθήκη Μονάχου |
Η αξία της
τέχνης του αναγνωρίστηκε από νωρίς και ήταν ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες
που προσκάλεσε ο Περικλής στην Αθήνα, για να συμμετέχει στα μεγάλα έργα που την
κόσμησαν και την κατέστησαν αθάνατη. Ο Κρητικός Κρησίλας ήταν ένας από τους
πρωταγωνιστές του αιώνα που ονομάστηκε «Χρυσός»! Αρχικά εντάχθηκε στο συνεργείο
του Φειδία που είχε το γενικό πρόσταγμα των μεγάλων έργων που συντελούνταν στην
Ακρόπολη. Μετά τον Παρθενώνα η φήμη του Κρησίλα εκτοξεύτηκε στα ύψη. Δέχεται
παραγγελίες από τα μεγαλύτερα ιερά και έργα του κοσμούν πολλές πόλεις του
Ελληνικού κόσμου όπως η Αθήνα, η Έφεσος, το Άργος, η Ερμιόνη. Παραμένει όλη του
την υπόλοιπη ζωή στην Αθήνα, όπου τιμάται και αναγνωρίζεται από το δύσκολο
κοινό της, αλλά δεν λησμονά την πατρίδα του που τη μνημονεύει σε όλα τα έργα
του, τα οποία υπογράφει: «Κρησίλας εποίησεν Κυδωνιάτας» ή «Κυδωνιάτας Κρησίλας
ειργάσατο».
 |
| Αθηνά του τύπου Velletri |
Σύμφωνα με
τις μαρτυρίες του Πλίνιου υπήρχαν στην Ακρόπολη των Αθηνών τρία γλυπτά του:
ένας χάλκινος ανδριάντας του Περικλή, ένας Πληγωμένος πολεμιστής και ένα
αναθηματικό άγαλμα της Τριτογενείας Αθηνάς. Από τον ολόσωμο ανδριάντα του
Περικλή (περ. 430 π.Χ.) σώζεται μόνο η ενεπίγραφη βάση και αρκετά αντίγραφα σε
προτομές, που παριστάνουν τον Περικλή με κορινθιακό κράνος. Σύμφωνα με τις
γραπτές μαρτυρίες του Πλίνιου, η τέχνη του Κρησίλα, είχε την ικανότητα να
παρουσιάζει τους από τη φύση τους ευγενείς άνδρες ευγενέστερους, ενώ υποστήριζε
επίσης ότι στο άγαλμα του Κρησίλα που αναπαρίστανε τον Περικλή, το επίθετο
Ολύμπιος ταίριαζε απόλυτα. Ο Κρησίλας έφτιαξε ακόμα και πορτρέτο του Ανακρέοντα.
 |
| Ρωμαϊκό αντίγραφο της χαμένης προτομής του Περικλή που φιλοτέχνησε ο Κρησίλας. Το έργο φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο του Βατικανού |
Τα
στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι ο καλλιτέχνης απέδιδε τα γενικά ατομικά
χαρακτηριστικά, αλλά ενδιαφερόταν περισσότερο για την έκφραση του ήθους και του
εσωτερικού ψυχικού κάλλους των μορφών. Αντίγραφο του δεύτερου γλυπτού του Κρησίλα
στην Ακρόπολη των Αθηνών, του Πληγωμένου πολεμιστή, θεωρείται ένα χάλκινο
αγαλματίδιο που βρίσκεται σήμερα στο Σεν Ζερμέν-αν-Λε στη Γαλλία. Το πρωτότυπο
είχε συγκινήσει τον Πλίνιο για τον τρόπο με τον οποίο απέδιδε ο καλλιτέχνης τις
τελευταίες στιγμές της ανθρώπινης ζωής.
 |
Κεφάλι Αμαζόνας
του τύπου Σωσικλής, ρωμαϊκό αντίγραφο στο Καπιτώλιο
από άγαλμα του ναού της Εφέσου
του 440-430 π.Χ, που μπορεί να αποδοθεί στον Κρησίλα.
|
 |
Άγαλμα Αμαζόνας
από τον ναό της Εφέσου, που το πρωτότυπο αποδίδεται στον Κρησίλα ή στον Πολύκλειτο.
|
Ένα άλλο
περίφημο έργο του καλλιτέχνη ήταν η Πληγωμένη Αμαζόνα, που θεωρείται ότι
κατασκεύασε για το Αρτεμίσιο της Εφέσου, στα πλαίσια διαγωνισμού στον οποίο
συμμετείχαν και οι Πολύκλειτος, Φειδίας και Φράδμονας. Ανάμεσα στα πολλά
ρωμαϊκά αντίγραφα της Πληγωμένης Αμαζόνας που σώζονται, η Αμαζόνα Σιάρα (έργο
στη γλυπτοθήκη Νι Κάρλσμπεργκ της Κοπεγχάγης) και η Αμαζόνα του Βερολίνου
θεωρούνται τα κυριότερα αντίγραφα έργων του Κρησίλα. Σε αυτά, το συνοπτικό και
τονισμένο πρόσωπο θυμίζει το άγαλμα του Περικλή, η συμμετρική και αυστηρή
διάταξη της πτυχολογίας, καθώς και ο χιασμός της σύνθεσης μαρτυρούν έμπνευση
από τον Πολύκλειτο, ενώ η λεπτή εκτέλεση του ενδύματος και η πιο εκτεταμένη
αποκάλυψη του γυμνού σώματος αντανακλούν την επίδραση του Φειδία. Ως έργο του
Κρησίλα αναφέρεται και το άγαλμα της Χθόνιας Δήμητρας στην Ερμιόνη. Πολλοί αρχαιολόγοι
του αποδίδουν, εξάλλου, και το πρωτότυπο της περίφημης Αθηνάς Βελέτρι (Μουσείο
του Λούβρου, Παρίσι). Την τέχνη του Κρησίλα χαρακτηρίζει περισσότερο η
αναζήτηση της αρμονικής σύνθεσης και της καθαρής εκτέλεσης παρά η απόδοση της
φυσικής πραγματικότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου