George Condo: Η Εμπειρία των φανταστικών πλασμάτων

Η Φαίη Τζανετουλάκου αναζητά την αληθινή ταυτότητα των πρωταγωνιστών του George Condo, με αφορμή την μεγάλη έκθεση του καλλιτέχνη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

ΦΑΙΗ ΤΖΑΝΕΤΟΥΛΑΚΟΥ

«Όσο επιλήσμονες είμαστε για το νόημα των δράκων άλλο τόσο είμαστε για το νόημα του σύμπαντος. Κι όμως είναι κάτι στην εικόνα του δράκου που ταιριάζει απόλυτα στην φαντασία του ανθρώπου…»

Αυτό το απόφθεγμα από το ‘Βιβλίο των Φανταστικών Όντων’ του Jorge Luis Borges, 1899-1986, αντιπροσωπεύει τη φιλοσοφία πίσω από τη ζωγραφική του George Condo, η οποία λειτουργεί ως το οπτικό ‘συναξάρι’ μιας ανησυχητικής μα και γοητευτικής φαντασιακής τερατογονίας πλασμάτων πέρα από τις παρυφές της λογικής και της κοινωνίας όπως νομίζουμε ότι την ξέρουμε.

Στο πλαίσιο του προγράμματος σύγχρονης τέχνης, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα φιλοξενήσει τον Ιούνιο την έκθεση  «George Condo at Cycladic», η οποία θα περιλαμβάνει ζωγραφική, γλυπτική και σχέδια που καλύπτουν τα 40 χρόνια πορείας του καλλιτέχνη και θα συνοδεύεται από εμπεριστατωμένο κατάλογο.

Με αφορμή αυτήν την πρώτη μεγάλη ατομική μουσειακή έκθεση του George Condo στην Ελλάδα, θα επιχειρήσουμε να σας παρουσιάσουμε την ιδιοσυγκρασιακή και σχεδόν μυθιστορηματική εμβύθιση στην τέχνη του πορτραίτου από τον μεγάλο Αμερικανό καλλιτέχνη.

«Πραγματικό πορτραίτο δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο αυταπάτες» – Nathaniel Hawthorne

Με αφετηρία αυτόν τον Νέο-πλατωνικό ‘αφορισμό’ μπορούμε να πορευτούμε στο αλλόκοτο σύμπαν του Condo, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει μίμησις πράξεως παρά μόνο η διαρκής, σχεδόν εμμονική, ανάγκη αναπαράστασης μιας αστείρευτης φαντασίας. Όμως, όσο κι αν τα πορτραίτα παρουσιάζονται ως φαντασιακά, έχουν δυνατές ρίζες στις ιστορικές πρακτικές της προσωπογραφίας, συχνά μέσα από τη χρήση chiaroscuro ή στήσιμο τριών τετάρτων, ενώ συνήθως προσωποποιούνται με ονόματα βγαλμένα από την ανίερη καθημερινότητα των ανθρώπων της διπλανής πόρτας.

George Condo – Paper Faces, 1997, acrylic, oil and paper on canvas © George Condo, 2018. Courtesy of the artist and Skarstedt, New York

«Δεν Είμαι Ελέφαντας!» – John Merrick

Η λεπτοφυής ειρωνεία και το σκωπτικό κλίμα της εικονογραφίας που ενώ αρχικά προκαλεί θυμηδία μέσα από τις χαμογελαστές καρτούν φιγούρες, ξαφνικά οδηγείται στον τρόμο ταύτισης με έναν αλλόκοτο νέο άνθρωπο-ελέφαντα,  στον οποίο αναγνωρίζουμε έξαφνα τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας ή ακόμα πιο στομαχικά, το είδωλο μπροστά στον καθρέπτη μας, αυτή η ατελεύτητη ταλάντευση μεταξύ οικείου και τρομαχτικού, δημιουργεί ένα θεατρικό κλίμα εγκλωβισμού, έλξης-απώθησης, αποδοχής-εξοστρακισμού.

Έχοντας αφομοιώσει τις στιγμές όπου η ιδιαίτερη εξατομίκευση συναντά τη διαφορετικότητα και το γκροτέσκο, στο πολύχρωμο freak show του Condo φιλτράρεται όλη η δυτική ζωγραφική του είδους. Από τις τερατογενέσεις του Bosch και τα ανθρωπομορφικά λαχανικά- curios simulacra- του Archiboldo, στις παραμορφωτικές καρικατούρες των προσώπων της ισπανικής αυτοκρατορικής αυλής από τους Goya και Velasquez, και αργότερα στην οριακή αποδόμηση του προσώπου από τον Picasso, οδεύοντας προς τον ψυχαναλυτικό κατακερματισμό του Bacon και τις pop πολλαπλές προσωπικότητες μαζικής τήξης του Warhol, ο υβριδικός κόσμος του Condo αποτελείται από τεράστιους κουνελόμορφους κλόουν με τρομαγμένα μάτια και απειλητικές οδοντοστοιχίες που μειδιούν σαν ένα post-Disney dream-went-wrong, ή ακόμα σαν ψευδο-ευαγγελικές μορφές τηλεοπτικών κηρύκων που λυμαίνονται την καθημερινή ενημέρωση από τα ΜΜΕ. Αλλού αδύνατες φιγούρες που θυμίζουν τις ‘ιερές μονάδες’ των Giacometti και Barnett Newman, στα χέρια του Condo μεταμορφώνονται σε ζωομορφικές οδοντόβουρτσες με τεντωμένα αυτιά.

 George Condo, Self Portrait in Paris 1 2017, acrylic on linen, 65 x 54 cm © George Condo, 2018. Courtesy of the artist and Skarstedt, New York

«Το να Οδηγείς το Νόμο στις Εσχατιές Είναι σαν να Τον Χρησιμοποιείς για το Καλό Σου» – Gilles Deleuze

Ο νέος κόσμος  σαρκάζει τον παλιό όντας γνήσιο τέκνο του. Μέσα από τις προσωπογραφίες, ο ιδιότυπος ρεαλισμός της προσωπικής μυθολογίας του καλλιτέχνη, δημιουργεί απόκοσμα ‘ προσώπων τοπία’ που παρακολουθούν τον θεατή και στιγμιαία ανατρέπουν τις απόψεις και τον εφησυχασμό του για τα πράγματα και τα όρια τους, μια συνειδητοποίηση που απογειώνει το έργο του Condo.  Μένει στο θεατή να επιλέξει από μία γκάμα συναισθημάτων που του προκαλούν τα γκροτέσκα πρόσωπα του καλλιτέχνη. Και η ευκολία της επιλογής, από την απώθηση, μέχρι τη συμπάθεια ή ακόμη και την ταύτιση με τον οριακό τους χαρακτήρα, είναι αυτή που κάνει την ανατροπή και τοποθετεί τους χαρακτήρες του Condo δικαιωματικά στη θέση του ψυχαναλυτή ημών.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση για τον τύπο, η έκθεση δεν θα ακολουθήσει μία χρονολογικά αναδρομική καταγραφή του έργου του, αλλά θα εστιάσει στην ανάδειξη της ανθρώπινης μορφής από τον George  Condo ο οποίος, μαζί με τον Jean Michel Basquiat, τον Keith Harring, και τον Julian Schnabel, στο καλλιτεχνικό φυτώριο του Factory, συνέβαλε στην αναβίωση και στον επαναπροσδιορισμό της αναπαραστατικής ζωγραφικής στην Αμερική τη δεκαετία του 80, μετά τη δυσμένεια που είχε εκπέσει στα χρόνια που ακολούθησαν τον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό και την άνοδο της Εννοιολογικής ανεικονικής τέχνης. Ο Condo συνεχίζει να θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς καλλιτέχνες και έργα του εκτίθενται στα μεγαλύτερα διεθνή μουσεία όπως MOMA, MET, Stedelijk, Tate, αλλά και σε Ελληνικές συλλογές όπως το DESTE και η συλλογή Πορταλάκη.

Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Outset Greece και την επιμελείται η Αταλάντη Μαρτίνου.

George Condo – The Bulgarian Banker, 2010, Bronze © George Condo, 2018. Courtesy of the artist and Skarstedt, New York

Κεντρική φωτογραφία θέματος: George Condo, Field of Figures 2011, Acrylic, charcoal, pastel on linen, 177,8 x 213,4 cm © George Condo, 2018. Courtesy of the artist and Skarstedt, New York

Διαβάστε επίσης:

George Condo at Cycladic | Διάρκεια έκθεσης: 8/6 – 14/10 | Πληροφορίες: cycladic.gr

https://www.culturenow.gr/o-amerikanos-kallitexnis-george-condo-sto-moyseio-kykladikis-texnis/

https://www.culturenow.gr/george-condo-h-empeiria-ton-fantastikon-plasmaton/