Η ιστορία πίσω από τον πίνακα: Το κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι του Βερμέερ

ΑΡΙΛΕΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ένα από τα γνωστά έργα του Ολλανδού Ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ, Το Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι, κρύβει από πίσω του μία ιστορία πλατωνικού έρωτα.

Ο Γιοχάνες (Γιαν) Βερμέερ έζησε και εργάστηκε στην περιοχή Ντελφτ της Νότιας Ολλανδίας κατά τον 17ο αιώνα, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους της «Χρυσής εποχής» στην ολλανδική ζωγραφική (1584-1702). Ξεκίνησε την καριέρα του ζωγραφίζοντας πίνακες μεγάλης κλίμακας με μυθολογικά και βιβλικά θέματα, ωστόσο είναι ιδιαίτερα γνωστός για τους μετέπειτα πίνακες του, που αναπαριστούν σκηνές από την καθημερινή ζωή μέσα σε εσωτερικούς χώρους. Το κύριο χαρακτηριστικό που έκανε τα έργα του Βερμέερ αξιοσημείωτα ήταν η χρήση του φωτός σε αυτά, καθώς στους πίνακες του το φως είναι αυτό που δίνει ζωή στα αντικείμενα και στα πρόσωπα. Μελέτες πάνω στους πίνακες του έχουν αποκαλύψει πως ο Βερμέερ συνήθως άπλωνε πρώτα μία στρώση χώματος γκρι ή της ώχρας πάνω στον καμβά και ύστερα ξεκινούσε να ζωγραφίζει για να επιτύχει την χρωματική αρμονία των συνθέσεων του.

Στο αποκορύφωμα της καριέρας του φιλοτεχνούσε κυρίως γυναίκες να διαβάζουν γράμματα, να παίζουν μουσικά όργανα ή να στολίζονται με κοσμήματα. Ο Βερμέερ έψαχνε τρόπους να εκφράζει μία εσωτερική αρμονία στην καθημερινή ζωή, κατά κύριο λόγο μέσα στα όρια ενός μικρού δωματίου. Ένα από αυτούς τους πίνακες είναι και «Το Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι». Σύμφωνα με του περισσότερους ιστορικούς τέχνης, απεικονίζει την 16χρονη κόρη του ζωγράφου, Μαρία, που έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές ως μοντέλο σε άλλους πίνακες του. Ωστόσο υπάρχουν φήμες πως το κορίτσι του πίνακα δεν είναι άλλη από την 16χρονη υπηρέτρια του Γιοχάνες, Γκριέτ, με την οποία ο ζωγράφος είχε ζήσει έναν θυελλώδη, αλλά μάλλον πλατωνικό έρωτα λόγω της μεγάλης διαφοράς ηλικίας τους. Η εκδοχή αυτή έχει γυριστεί και στην μεγάλη οθόνη, με πρωταγωνίστρια την Σκάρλετ Γιόχανσον.

Η Σκάρλετ Γιόχανσον ως το κορίτσι του πίνακα.

Μία φήμη για έναν πλατωνικό έρωτα

Στο Ντέλφ του 17ο αιώνα, η Γκρίετ, πιάνει δουλεία ως υπηρέτρια στο σπίτι του ζωγράφου, και σύντομα γοητεύεται από την τέχνη του. Όταν της ζητάει να ποζάρει ως μοντέλο, η οικειότητα που αναπτύσσεται μεταξύ τους οδηγεί σε ένα έντονο έρωτα, που γεμίζει ψιθύρους όλη την πόλη προκαλώντας σκάνδαλο, αλλά και προβλήματα μέσα στο σπίτι. Η Γκριέτ ανέχεται τις προσβολές του κόσμου και της γυναίκας του ζωγράφου, Καταρίνας και συνεχίζει να ποζάρει γι’ αυτόν με το πρόσχημα πως καθαρίζει το ατελιέ του. Συχνά μάλιστα τον βοηθάει στην προετοιμασία των χρωμάτων, ενώ εκείνος της μιλάει για την τέχνη του.

Το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι

Για την ολοκλήρωση του πίνακα «Το Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι», ο καλλιτέχνης ζήτησε από την έφηβη κοπέλα να τρυπήσει τα αυτιά της και να φορέσει κρυφά τα μαργαριταρένια σκουλαρίκια της γυναίκας του. Με αυτόν τον τρόπο χαρίζει στον πίνακα την λάμψη και την φωτεινότητα, που του έλειπε. Στο έργο αποτυπώνεται με μαεστρία το υγρό και μελαγχολικό βλέμμα της κοπέλας, το οποίο μοιάζει ικανό να μιλήσει από μόνο του. Στο αριστερό αυτί της το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι δεσπόζει ως σύμβολο αγνότητας και πηγής φωτός.

Ένα άδοξο τέλος

Μετά την ολοκλήρωση του πίνακα και ύστερα από έντονες πιέσεις η νεαρή κοπέλα φεύγει από το σπίτι, παντρεύεται ένα χασάπη και αποκόπτει κάθε δεσμό με την οικογένεια του ζωγράφου, αλλά και τον ίδιο.  Η μοναδική επαφή που είχε μαζί του ξανά ήταν την ημέρα που ανοίγεται η διαθήκη του. Ο Βερμέερ της είχε αφήσει το ζευγάρι με τα μαργαριταρένια σκουλαρίκια, που απεικονίζονται στον πίνακα. Η ιστορία τους τελειώνει λίγες μέρες μετά, όταν η ενήλικη πια Γκριέτ πουλάει τα περιβόητα σκουλαρίκια για να πληρώσει τα χρέη του άντρα της. Τα χρέη του είχαν αποκτηθεί από την αγορά της Γκρίετ από τον Βερμέερ.

Ο πίνακας βρίσκεται σήμερα στο μουσείο Mauritshuis, στη Χάγη της Ολλανδίας.

https://www.culturenow.gr/h-istoria-piso-apo-ton-pinaka-koritsi-margaritarenio-skoylariki-toy-vermeer/