Αλέκος Κοντόπουλος: Ο Πάμπλο Πικάσο και η αληθινή μαρτυρία της εποχής του

Κείμενο του μεγάλου μας ζωγράφου για τον κορυφαίο καλλιτέχνη του 20ου αιώνα  

«Είναι το κλειδί της Ποίησης, που μας ανοίγει τη θύρα για να δούμε τη ζωγραφική… Σε έναν πίνακα υπάρχει μια ποίηση του χρώματος, μια ζωή σχήματος και ρυθμού – με μια λέξη υπάρχει πλαστική ρίμα».

Πικασσό (25 Οκτωβρίου 1881 – 8 Απριλίου 1973)

Προκειμένου να συμφωνήσουμε για την προσφορά του έργου του Πικασσό, θα χρειαζόταν να συζητήσουμε δίχως προκαταλήψεις και προ παντός με καλή πίστη και κρίση αδέσμευτη και δίκαιη. Γιατί, αν οχυρωθούμε με πείσμα, πίσω απ’ τη δική μας προσωπικότητα και τα όποια επιτεύγματα  της ή γενικότερα τις αρχές μας και δεν θελήσουμε να υποβληθούμε στον κόπο να αναλογιστούμε ότι, αν τυχαίνει να μην συγκινούμεθα από το έργο του, αυτό μπορεί να συμβαίνει πρωτίστως από αδυναμία δική μας, τότε δείχνουμε πως έχομε λησμονήσει το γεγονός ότι αν πολλές μεγαλοφυΐες έχουν ξεκόψει από την εποχή τους, υπάρχουν και άλλες που την έχουν ήδη ξεπεράσει.

Pablo-Picasso las meninas

Πάνω από μισό αιώνα τώρα ο Πικασσό καθοδηγεί και διαπλάθει την καλλιτεχνική ευαισθησία τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική, έστω κι αν στο ίδιο αυτό διάστημα, παρουσιάστηκαν κι άλλοι καλλιτέχνες ισάξιοί του. Εν τούτοις, ποιος λίγο, ποιος πολύ, άλλοι πρώτοι κι άλλοι ύστεροι, όλοι οι καλλιτέχνες πέρασαν σαν από μια αναγκαιότητα καθορισμένη, κάτω από την επίδραση του έργου του Πικασσό, άντλησαν τις δικές τους κάποτε εμπνεύσεις απ’ τα ποικίλα στάδια και την πολύμερη έκφραση των «εποχών» του. Γιατί, η τέχνη του Πικασσό, είναι πολυεδρική και πληθωρική και κάθε πλευρά της, κάθε ιδιότυπη έκφρασή της και κάθε εποχή της, διαμόρφωσε με ξεχωριστή κάθε φορά αξία, την ευαισθησία των συγχρόνων του.

Ας μην ξεχνάμε, πως από τα πρώτα χρόνια του αιώνα μας, ο Πικασσό υπήρξε ο πρωτοπόρος αιρετικός και ο ιδρυτής των πιο σημαντικών ευρωπαϊκών κινημάτων στις καλές τέχνες. Προικισμένος με μιαν εξαίσια ιδιοφυΐα και μ’ ένα πλούσιο τάλαντο, διέθετε από φυσικού του τα εφόδια εκείνα που του εξασφάλιζαν πάντοτε την επιτυχία, στις ποικίλες του ανταρσίες. Είχε πάντοτε την ικανότητα ν’ αποκαλύπτει έγκαιρα τα όρια ή καλύτερα, τα πέρατα κάθε κινήματος, για να μπορεί έτσι με θαυμαστή συνέπεια, να τα ξεπερνά, σε τρόπο που κανένα απ’ αυτά τα κινήματα –κατά βάθος ιδεολογικά- να μη μας προσφέρει την πλήρη εικόνα μιας έστω, εποχής ή μιας άποψης του έργου του και να παραμένουν όλα σαν τμήματα ενός συνόλου που ολοένα μας διαφεύγει το μέγεθος και η ποιότητά του.

Pablo-Picasso, massacre-in-korea

Ακόμη και η κυβιστική περίοδος, που αποτελεί τη σημαντικότερη στιγμή του αιώνα μας καθώς και την πιο δημιουργική ανταρσία του Πικασσό, όταν την αντικρίσουμε μέσα στο τεράστιο και πληθωρικό σύνολο τής δημιουργίας του, παραμένει κι αυτή σαν κάποια εφαρμογή τεχνολογική στην ουσία της, ένας από τους πολλούς και διάφορους τρόπους της καλλιτεχνικής του έκφρασης.

Για τον ίδιο ακριβώς λόγο, δεν μπορούμε να εννοήσουμε τον ιδιότυπο χαρακτήρα του Πικασσό, δίχως ταυτόχρονα να αντιπαραθέσουμε και ένα μεγάλο μέρος από το έργο του. Αντίθετα από άλλους καλλιτέχνες – από τους περισσότερους τουλάχιστον – για τους οποίους μας είναι αρκετό να ιδούμε ένα μονάχα έργο τους για να σχηματίσουμε σαφή γνώμη πάνω στο σύνολο της δημιουργίας τους, ο Πικασσό μας αναγκάζει να ανατρέξουμε ένα σημαντικό σύνολο έργων του. Τότε μόνο, δηλαδή ύστερα από επισταμένη έρευνα, είμαστε σε θέση να ανακαλύψουμε ότι στον Πικασσό δεν υπάρχει ένα σταθερό κέντρο με μονιμότητα μορφής ή ευαισθησίας. Υπάρχει η έμπνευση, η αποκάλυψη μια ανεξάντλητη αφθονία ευρημάτων, μια απίθανη ευφορία συλλήψεων, η πολυμήχανη εξερεύνηση. Υπάρχει όμως, ταυτόχρονα, και η συνεχής εξέλιξη, η συνεχής διαφοροποίηση, οι εναλλαγές, που «δένονται» με κάποια διαλεκτική εσωτερικής ποίησης μεταξύ τους, μιας ποίησης ενωτικής κατά βάθος, σαν βιολογική εντελέχεια.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://www.art22.gr/%ce%bf-%ce%b1%ce%bb%ce%ad%ce%ba%ce%bf%cf%82-%ce%ba%ce%bf%ce%bd%cf%84%cf%8c%cf%80%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%bf%cf%82-%ce%b3%cf%81%ce%ac%cf%86%ce%b5%ce%b9-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%ce%ad%cf%81%ce%b3/