Οι Kαλάς και ο θρύλος της Ελληνικής καταγωγής τους

Γυναίκα των Καλάς

του Αθανασίου Λερούνη,

Καθηγητή της Β΄θμιας Τεχνικής Εκπαίδευσης,

μέλους της ΜΚΟ "ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ"

Τα μέλη της φυλής των Καλάς ζουν σε 3 χαράδρες σε υψόμετρο 2.000 – 2.500 μ. πάνω στον Ινδικό Καύκασο στο Β.Δ. Πακιστάν. Διοικητικά ανήκουν στην Νομαρχία του Τσιτράλ, μια ορεινή περιοχή απομονωμένη από την υπόλοιπη χώρα, αφού τα χαμηλότερα περάσματα που την συνδέουν με το νότιο και ανατολικό Πακιστάν είναι το πέρασμα Λοβάρι στα 3.200 μ. και το πέρασμα Σαντούρ στα 3.810 μ. Οι 3 χαράδρες τους που είναι γνωστές σαν οι κοιλάδες των Καλάς κατοικούνται από 10.000 περίπου ανθρώπους που έχουν κτίσει τους οικισμούς τους στις απόκρημνες πλαγιές του Ινδικού Καυκάσου. Από αυτούς οι 7.000 έχουν εξισλαμιστεί και μόνο 3.000 διατηρούν την αρχαία θρησκεία και παράδοση των προγόνων  τους. Παρά το μικρό αριθμό τους είναι γνωστοί σε όλο τον κόσμο.

Πάνω από 100 βιβλία και μελέτες έχουν γραφεί από Πακιστανούς και ξένους μελετητές τους. Η μοναδική στον κόσμο αρχαία παράδοσή τους έλκει στα μέρη τους από απλούς περίεργους τουρίστες μέχρι και καθηγητές πανεπιστημίων που προσπαθούν να ζήσουν  κοντά τους, να μελετήσουν τα ήθη και τα έθιμά τους και να δώσουν απαντήσεις στο μυστήριο της καταγωγής τους.

Οι ίδιοι οι Καλάς δίνουν την απάντηση μέσα από την πιο αρχαία ιστορία τους που η προφορική παράδοση μεταφέρει μέσα από τους αιώνες μαζί με δεκάδες άλλους θρύλους. Ο απλός επισκέπτης της χώρας του Πακιστάν θα πληροφορηθεί για τους Καλάς και τη μυστηριώδη καταγωγή τους μέσα από τα πληροφοριακά φυλλάδια του Πακιστανικού Οργανισμού Τουρισμού. «Ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα του Τσιτράλ είναι οι κοιλάδες των Καλάς – η περιοχή των Καφίρ-Καλάς ή αυτών που φορούν τους μαύρους χιτώνες, μια αρχέγονη παγανιστική φυλή. Η καταγωγή τους περιβάλλεται από μυστήριο. Ένας θρύλος λεει ότι μερικοί στρατιώτες του Αλεξάνδρου του  μακεδόνα εγκαταστάθηκαν στο Τσιτράλ και οι σημερινοί  Καφίρ – Καλάς είναι οι απόγονοί τους.»

Χωριό των Καλάς

Φθάνοντας στις κοιλάδες τους, οι γεροντότεροι θα του διηγηθούν το πέρασμα του Μ. Αλεξάνδρου από την περιοχή τους. «Πολλά χρόνια πριν από τις μέρες  του Ισλάμ, ο Σικάντερ Άζαμ ήρθε στην Ινδία. Ο Δίκερος που εσείς οι Βρετανοί ονομάζετε Μεγάλο Αλέξανδρο. Κατέκτησε τον κόσμο και ήταν πολύ σπουδαίος άνδρας, θαρραλέος, ατρόμητος και γενναιόδωρος στους οπαδούς του. Όταν έφυγε για να επιστρέψει στην Ελλάδα, κάποιοι από τους άνδρες του δεν θέλησαν να γυρίσουν πίσω μαζί του, αλλά προτίμησαν να μείνουν εδώ. Αρχηγός τους ήταν ένας στρατηγός ονόματι Σαλακσά. Με μερικούς από τους αξιωματικούς και τους άνδρες του ήρθε σε αυτές τις κοιλάδες, εγκαταστάθηκαν εδώ, πήραν ντόπιες γυναίκες και παρέμειναν. Εμείς οι Καλάς, οι Μαύροι Καφίρ του Ινδικού Καυκάσου, είμαστε οι απόγονοι των παιδιών τους. Μερικές από τις λέξεις μας είναι ακόμη ίδιες, η μουσική μας και οι χοροί μας επίσης. Λατρεύουμε τους ίδιους θεούς. Γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι οι Έλληνες είναι οι προπάτορές μας.»  ^(*)

Πόση αλήθεια όμως μπορεί να κρύβεται στην προφορική παράδοση μιας φυλής; Επιστήμονες που έχουν μελετήσει τους Καλάς δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα που να αποδεικνύει με βεβαιότητα την καταγωγή τους, αφού οι Καλάς δεν διαθέτουν κανένα γραπτό μνημείο που θα βοηθούσε τους ειδικούς να λύσουν το μυστήριο που τους καλύπτει. Η ιστορία αυτή με τον Μέγα Αλέξανδρο που διατηρούν οι Καλάς, συναντάται με παραλλαγές στις προφορικές παραδόσεις και άλλων φυλών της Ασίας γνωστές στην Ευρώπη από τον 13^ο αιώνα, από τα ταξίδια του Μάρκο Πόλο. Η απομόνωση των φυλών αυτών στους ορεινούς όγκους της κεντρικής Ασίας καθώς και ο σεβασμός των νεότερων γενεών προς τους γεροντότερους, φορείς της παράδοσης, βοήθησε να διατηρήσουν τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία τους για αιώνες. Σήμερα 23 αιώνες από το πέρασμα του Μ. Αλεξάνδρου από την περιοχή του Ινδικού Καύκασου, μπορούμε να ακούσουμε μερικούς απόηχους της Ελληνικής παρουσίας στην Κεντρική Ασία μέσα από τους θρύλους των φυλών που προσπαθούν να επιβιώσουν στις οροσειρές της περιοχής αυτής.

Τέτοιοι απόηχοι θα μπορούσαν να είναι :

o  Οι λέξεις από την γλώσσα των Καλάς με κοινή ρίζα με την Ελληνική

o  Οι θεότητες από το πάνθεον τους με παρόμοια ονόματα ή σύμβολα με αυτές του Ελληνικού πανθέου

o  Η αρχιτεκτονική των σπιτιών τους, έπιπλα, διακοσμητικά στοιχεία

o  Οι κοινές δοξασίες και προκαταλήψεις

o  Οι κοινές συνταγές μαγειρικής

o  Τα κοινά παιδικά παιγνίδια

o  Τα ήθη, έθιμα, τύποι λατρείας, τελετουργίες, δρώμενα, αντίστοιχα με αυτά των αρχαίων Ελλήνων

o  Οι χοροί, μουσική

o  Τα στοιχεία από τις παραδοσιακές φορεσιές τους

o  Το κρασί ως υγρό κάθαρσης

o κ.λ.π.

Ο απόηχος του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στην Ασία

      Είναι απερίγραπτη η έκπληξη που θα νιώσει ο Έλληνας ταξιδιώτης της χώρας του Πακιστάν επισκεπτόμενος τα μουσεία των πόλεων της, όπως της Λαχώρης, των Ταξιλών ή του Πεσάβαρ. Ανάμεσα στα άλλα ενδιαφέροντα εκθέματα θα σταθεί στα πορτραίτα των Ελλήνων βασιλέων της Βακτρίας και της Ινδίας σκαλισμένα πάνω στα χρυσά και αργυρά τους νομίσματα και θα διαβάσει στα ελληνικά τα ονόματα και τους τίτλους τους : ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΝΙΚΑΤΟΡΟΣ ΑΜΥΝΤΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΘΕΟΥ ΑΝΤΙΜΑΧΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΥΚΡΑΤΙΔΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ,ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑΣ, ΚΑΛΛΙΟΠΗΣ....και στην πίσω όψη των νομισμάτων θα αναγνωρίσει ελληνικές θεότητες όπως του Δία, του Απόλλωνα, της Αθηνάς, του Ποσειδώνα, της Αρτέμιδος αλλά και του Ηρακλή, της Νίκης, των Διόσκουρων...

Στις αίθουσες με τα γλυπτά της Ελληνοβουδιστικής τέχνης της Γκαντάρα, θα δει τα αγάλματα του Βούδα με τα Απολλώνια χαρακτηριστικά, ντυμένο με τον Ελληνικό χιτώνα και θα διακρίνει δίπλα στις βουδιστικές θεότητες, ελληνικές, όπως του Δία και της Αθηνάς. Στα μουσεία αυτά, βλέποντας τα ανάγλυφα με τις βακχικές σκηνές, τους Ιχθυοκένταυρους, τους Τρίτωνες, τους Άτλαντες, τους κορινθιακούς κίονες, τους ελληνικούς χιτώνες των αγαλμάτων, τις πέτρινες γιρλάντες με τους ερωτιδείς να χορεύουν ανάμεσα στα αμπελόφυλλα και στους κισσούς, θα φανεί μηδαμινή απόσταση που χωρίζει το Πακιστάν από την Ελλάδα της Μεσογείου.

Στους αρχαιολογικούς χώρους των Ταξιλών θα διαβάσει στις πινακίδες που είναι τοποθετημένες μπροστά από το μουσείο: «..ΕΔΩ Ο ΙΝΔΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ AMBHI  ΦΙΛΟΞΕΝΗΣΕ ΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΤΟ 326 π.Χ. ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ, ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΕΚΘΡΟΝΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ CHANDRA GUPTA MOURYA ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΕΙΝΕ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ MOURYAN  ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ASOKA ΤΟ 232 π.Χ. ΤΟ 190 π.Χ. ΠΕΡΙΠΟΥ Ο ΒΑΚΤΡΙΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΕΛΑΒΕ ΤΟ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΑΚΙΣΤΑΝ ΚΑΙ ΕΚΑΝΕ ΤΑ ΤΑΞΙΛΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ...».

Δύο χιλιόμετρα πιο κάτω θα επισκεφτεί τα ερείπια της πόλης Σίρκαπ, κτισμένης σύμφωνα με το ιπποδάμειο σύστημα από τον Δημήτριο το 190 π.Χ. Στην κοντινή τοποθεσία Jandial, ανάμεσα σε αγρούς θα φανερωθεί μπροστά του ένας ναός με ιωνικούς κίονες που σύμφωνα με τον αρχαιολόγο John Marshall έχει κτιστεί σύμφωνα με τα σχέδια των ναών της κλασικής Ελλάδας και στα απομεινάρια των αρχαίων κτισμάτων της περιοχής, θα παρατηρήσει ότι το κορινθιακό κιονόκρανο έχει σκαλιστεί κατ’ αποκλειστικότητα σε όλα τα κτίρια των βουδιστικών μοναστηριών.

Κοριτσάκια των Καλάς

 Όμως μερικά από τα παραπάνω στοιχεία θα μπορούσαν να παρατηρηθούν και σε παραδόσεις άλλων φυλών και λαών που δεν ισχυρίζονται ανάλογη καταγωγή. Στην περίπτωση όμως των Καλάς παρατηρούμε την συνύπαρξη πολλών στοιχείων που θα μπορούσαν να έχουν Ελληνική ρίζα. Το γεγονός αυτό εκπλήσσει ειδικούς και μη και συνεχίζει να διατηρεί το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει την καταγωγή τους. Πέρα όμως από  την επιστημονική απόδειξη της προέλευσης των Καλάς, παραμένει γεγονός το ότι είναι μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες φυλές στον πλανήτη μας με μια μοναδική παράδοση που κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Οι Καλάς προσπαθούν να την διατηρήσουν παρά τα δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Είναι Πακιστανοί πολίτες και αποτελούν μια φυλετική και θρησκευτική μειονότητα που προστατεύεται από το Πακιστανικό Σύνταγμα. Είναι προς τιμήν του Πακιστάν που σήμερα διατηρεί έναν πολιτιστικό θησαυρό, κόσμημα για τον πλανήτη μας. Γι’ αυτό και θα πρέπει να θεωρούμε ότι η παράδοση των Καλάς ανήκει στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και να τύχει ανάλογης προστασίας.

Οι Καλάς χρειάζονται ένα Ίδρυμα που θα έχει σκοπό τη μελέτη και διατήρηση της μοναδικής παράδοσής τους. Θα μελετά και θα δίνει λύσεις στα προβλήματά που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της περιοχής  αναλαμβάνοντας την κατασκευή κοινωφελών έργων. Θα λειτουργεί μέσα από ένα ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ με πολλαπλές δραστηριότητες για την εκπαίδευση, την υγεία, την τοπική παράδοση.

^(*) ( διήγηση γέροντα της φυλής των Καλάς δημοσιευμένη στο βιβλίο του Μάικλ Γούντ «Στα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου»).