«Αρχαίο Πνεύμα Αθάνατο…..»

Γράφει ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής

Γιάννης Τσούνης

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι σίγουρα το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός παγκοσμίως και ίσως ένα από τα κορυφαία κοινωνικά γεγονότα στη σύγχρονη εποχή. Διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια και η διεξαγωγή τους αποσκοπεί στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών σύμφωνα με το ''Ολυμπιακό ιδεώδες ''. Άλλωστε, αυτό και μόνο αυτό, ήταν το νόημα της ύπαρξής τους στην Αρχαία Ελλάδα, απ΄όπου ξεκίνησαν.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες γίνονταν στην Ολυμπία προς τιμή του Δία και με την ευκαιρία των Ολυμπίων, μιας εκ των τεσσάρων Πανελληνίων Αγωνιστικών Γιορτών. Αγώνες γίνονταν στην Ολυμπία πολύ πριν το 776 π.Χ, που αναφέρει η παράδοση, ως χρονολογiα ενάρξεως των Ολυμπιακών Αγώνων. Όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα, αρματοδρομίες στην Ολυμπία γίνονταν από την Πρωτογεωμετρική Εποχή, προς τιμή του Πέλοπος, κοντά στον τύμβο του, το Πελόπιον.

Το 776 π.Χ  ο βασιλιάς της Ηλείας Ίφιτος αναδιοργάνωσε τους Αγώνες. Τότε συνάπτοντας ειρήνη με την Σπάρτη και την Πίσα, έθεσε τις βάσεις της πανελλήνιας «Ιεράς εκεχειρίας» που τηρήθηκε σε όλη την αρχαιότητα και επέτρεπε την απρόσκοπτη προσέλευση αθλητών και θεατών απ΄όλο τον ελληνικό κόσμο. Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες καταργήθηκαν το 393 μ.Χ από το βυζαντινό Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄, γιατί θεωρήθηκαν από τη Χριστιανική Εκκλησία ως ειδωλολατρική εκδήλωση. Η αναβίωσή τους οφείλεται στις προσπάθειες του Γάλλου Βαρώνου Πιέρ ντε Κουμπερντέν. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες διηξήχθησαν στην Αθήνα το 1896 με τη λαμπρή νίκη του πρώτου Έλληνα Ολυμπιονίκη Σπύρου Λούη. Παρά το γεγονός ότι οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μια παγκόσμιας εμβέλειας αθλητική διοργάνωση, οι ελληνικές τους ρίζες τονίζονται μέσα από συγκεκριμένες εκδηλώσεις.

Ø      Η εναρκτήρια τελετή των Ολυμπιακών Αγώνων περιλαμβάνει την αφή και τη μεταφορά της Ολυμπιακής φλόγας από την αρχαία Ολυμπία, στον τόπο τέλεσης των Αγώνων, σε όποιο σημείο του κόσμου κι αν αυτοί διεξάγονται.

Ø      Η Ελληνική Ολυμπιακή Ομάδα παρελαύνει πάντα πρώτη στην τελετή έναρξης κάθε Ολυμπιάδας.

Ø    Ο ΄Υμνος των Ολυμπιακών Αγώνων γράφτηκε από τον Κωστή Παλαμά και μελοποιήθηκε από τον Σπυρίδωνα Σαμαρά.

«Αρχαίο πνεύμα Αθάνατο, αγνέ πατέρα

του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού,

κατέβα, φανερώσου, κι άστραψ΄εδώ πέρα

στη δόξα της δικής σου γής και τ΄ουρανού

-

Στο δρόμο και στο πάλαιμα και στο λιθάρι

Στων Ευγενών Αγώνων λάμψε την ορμή

Και μετ΄αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι

Και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί

-

Κάμποι βουνά και πέλαγα φέγγουν μαζί σου

Σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός

Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου,

Αρχαίο πνεύμα Αθάνατον, κάθε λαός»

Οι στίχοι του ποιητή εξυμνούν με τον καλύτερο τρόπο το Αθάνατο Ολυμπιακό Πνεύμα. Σήμερα όμως, ένα αιώνα περίπου μετά την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων πρέπει να συλλογιστούμε και να αναρωτηθούμε. Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες πόσο σχετίζονται με την ιερή, ειρηνική και αρμονική συνεύρεση των αρχαίων Ολυμπιάδων, που κατέστησαν τον Ελληνικό Πολιτισμό μια πραγματική παγκόσμια, πολιτιστική υπερδύναμη; Χρειάζεται πολύ σκέψη για να κατανοήσει κανείς, πως ο αθλητής σήμερα δεν αγωνίζεται για το ιδεώδες της άμιλλας, για τον «κλάδο ελαίας», αλλά για την προώθηση πάσης φύσεως συμφερόντων; Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε ότι ο πρωταθλητισμός για τον πρωταθλητισμό, δημιουργεί τοξικομανείς των αναβολικών, θυσία στο βωμό του δίχως όρια ανταγωνισμού; Απαιτείται σύνθετη πολιτική σκέψη και βαθυστόχαστη ανάλυση για να καταλάβουμε, ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν αντικείμενο πολιτικής και οικονομικής εκμετάλλευσης μέσα σε ένα αιώνα αναβίωσης του θεσμού;

Οι Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν διασκέδαση, αλλά καθήκον που οι θεοί είχαν υπαγορεύσει στον άνθρωπο για να τον ενισχύσουν στην προσπάθειά του να αναπτύξει ισόρροπα όλες  τις ψυχοσωματικές του ικανότητες, ώστε να γίνει «καλός κι αγαθός» πολίτης. Φυσικά, το αρχαίο Ολυμπιακό πνεύμα δε μπόρεσε να ικανοποιήσει τις ανάγκες του σύγχρονου κόσμου και βέβαια, θα ήταν ουτοπία να οραματιζόμαστε Ολυμπιακούς Αγώνες, με τη μορφή και την ουσία που αυτοί διεξάγονταν στην αρχαία Ελλάδα. Είναι πλέον ένα παγκόσμιο γεγονός όπου συμμετέχουν πλήθος χωρών. Το κόστος διεξαγωγής τους είναι υπέρογκο, άρα και η οικονομική τους εκμετάλλευση, φυσικά έως ένα βαθμό, είναι αναγκαία και επιβεβλημένη, ενταγμένη όμως σε ένα σύστημα αξιών και ιδανικών.

Ήταν ευκαιρία για την Ελλάδα με την Ολυμπιάδα Αθήνα 2004, να συμβάλλει στη διαμόρφωση νέων αξιών, προτύπων και πρακτικών ανθρωπισμού στην εποχή μας, να προσφέρει μια νέα ερμηνεία των παραδόσεών μας. Η αναβίωση της «Ιεράς εκεχειρίας» κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, θα αποτελούσε μια μικρή επανάσταση στα διεθνή γεγονότα. Η ΔΟΕ κατάφερε να προωθήσει την ιδέα αυτή στα Ηνωμένα Έθνη και να αποσπάσει δύο ψηφίσματα, το 1993 και το 1994 για την αναβίωσή της. Η προσπάθεια όμως, είχε δυστυχώς, μικρά αποτελέσματα.

Ένα δεύτερο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι και η καθιέρωση της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας». Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 δεν θα έπρεπε να είναι για εμάς ένα κορυφαίο παγκόσμιο αθλητικό γεγονός, ολιγοήμερης όμως διάρκειας. Καθόλη τη διάρκεια της προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων, θα έπρεπε η Ελλάδα  να αναδείξει κυρίως την πολιτιστική τους διάσταση, αφού αυτή είναι που δικαιώνει τη διαχρονικότητα και την ουσία τους.