Ο αρχαίος Έλληνας γλύπτης, Σκόπας ο Πάριος, (385/375-330/320 π.Χ)

Η Νίκη της Σαμοθράκης

Ένας από τους σπουδαιότερους αρχιτέκτονες και γλύπτες της αρχαιότητας (4ος αι. π,Χ), ο Σκόπας ο Πάριος, γεννήθηκε στην Πάρο. Πατέρας του ήταν ο γλύπτης Αρίστανδρος. Νέος έφυγε από την Πάρο και πέρασε από πολλά μέρη της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας, όπου άφησε πολλά έργα του.

Ο Σκόπας, μαζί με τον Φειδία, τον Πραξιτέλη, τον Λύσιππο, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στο είδος του στην αρχαία Ελλάδα. Από τα σημαντικότερα έργα του, το 395 π.Χ. είναι ο ναός της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα της Αρκαδίας, από τους ωραιότερους ναούς της Πελοποννήσου. Επίσης, μαζί με άλλους συναδέλφους του διακόσμησαν και κατασκεύασαν το μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Για την πόλη Κνίδο φιλοτέχνησε ένα άγαλμα του Διονύσου. Ο Σκόπας εργάστηκε και στην Σαμοθράκη και σ’ αυτόν αποδίδεται το άγαλμα της Νίκης που βρίσκεται σήμερα στο μουσείο του Λούβρου και είναι από παριανό μάρμαρο.

Κατά τον Παυσανία, ο Σκόπας φιλοτέχνησε το ωραιότερο αγαλμάτινο σύμπλεγμα Νηρηίδων, στο οποίο απεικονιζόταν η μεταφορά του νεκρού Αχιλλέως για ταφή από τον Ποσειδώνα, την Θέτιδα και τις Νηρηίδες.

Πάντως, ο Σκόπας ο Πάριος έγινε περισσότερο γνωστός από τα αρχιτεκτονικά γλυπτά ναών στην Επίδαυρο και την Τεγέα. Του αποδίδονται ακόμη, αγάλματα του Έρωτα, του Πόθου και του Ίμερου που έφτιαξε για τα Μέγαρα.

Αντίγραφα έργων του, όπως η Βακχίς του μουσείου του Μονάχου και το άγαλμα του Μελέαγρου, του μυθικού ήρωα των Αιτωλών, χαρακτηρίζονται από εκφράσεις βίαιου πάθους. Αυτή η έκφραση αποτυπώνεται στα κεφάλια του Μελέαγρου και του Αχιλλέα. Τα χείλια είναι σφιγμένα, τα μάτια βαθουλωτά, τα φρύδια είναι πυκνά και ιδιαίτερα εξογκωμένα τα οστά του μετώπου.

Κεφάλι της Υγείας

Έργο του Σκόπα

Γενικώς τα έργα του χαρακτηρίζονται από έντονη εκφραστικότητα, όπως αναπαραστάσεις του Ερμή που φιλοτέχνησε μαζί με τον Λύσιππο.

'Άλλα γνωστά έργα του είναι ο "Μελέαγρος", το χάλκινο άγαλμα της "Αφροδίτης", το κεφάλι της Θεάς Υγείας, κόρης του Ασκληπιού (4ος αι.π.Χ., άγαλμα από το Αρχαιολογικό Μουσείο).

Στην Πάρο ο Σκόπας σχεδίασε το ναό της Εστίας που ανεγέρθηκε στην παλιά αγορά της πόλης, που πιθανότατα βρίσκεται κάτω από τους δρόμους της αγοράς στην Παροικία, πρωτεύουσα της Πάρου.

Τον Ιούνιο του 2011 πραγματοποιήθηκε στην Πάρο Διεθνές Συνέδριο για την προσωπικότητα και το έργο του Σκόπα του Πάριου, σε συνεργασία του Δήμου του νησιού με τον Πολιτιστικό Σύλλογο "Αρχίλοχος".

Πηγή:

http://paros-vacations.com/paros/skopas.html

2. Οι φιλολογικές μαρτυρίες για τον Σκόπα

Ο Σκόπας είναι γνωστός κυρίως από τις φιλολογικές πηγές. Ο αποσπασματικός χαρακτήρας των σχετικών αρχαιολογικών μαρτυριών δεν επιτρέπει την προσγραφή παρά ελαχίστων στον Πάριο γλύπτη. Από τα έργα που του αποδίδονται με βεβαιότητα, θεωρούνται οι αγαλματικοί τύποι του Πόθου και της πανδήμου Αφροδίτης.

Παρατίθενται τα αποσπάσματα των σχετικών με τον Σκόπα φιλολογικών πηγών:

Επιτύμβια στήλη νεαρού κυνηγού

340-330 π.Χ. Έργο του Σκόπα

«Τεγεάταις δὲ Ἀθηνᾶς τῆς Ἀλέας τὸ Ἱερὸν τὸ ἀρχαῖον ἐποίησεν Ἄλεος, χρόνῳ δὲ ὕστερον κατεσκευάσαντο οἱ Τεγεᾶται τῇ θεῷ ναὸν μέγαν τε καὶ θέας ἄξιον, ἐκεῖνο μὲν δὴ πῦρ ἠφάνισεν ἐπινεμηθὲν ἐξαίφνης, Διοφάντου παρ’ Ἀθηναίοις ἄρχοντος, δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς ἕκτης καὶ ἐνενηκοστῆς Ὀλυμπιάδος, ἣν Εὐπόλεμος Ἠλειος ἐνίκα στάδιον. Ὁ δὲ ναὸς ὁ ἐφ’ ἡμῶν πολὺ δή τι τῶν ναῶν, ὅσοι Πελοποννησίοις εἰσίν, ἐς κατασκευὴν προέχει τὴν ἄλλην καὶ ἐς μέγεθος. Ὁ μὲν δὴ πρῶτος ἐστιν αὐτῷ κόσμος τῶν κιόνων δώριος, ὁ δὲ ἐπὶ τούτῳ κορίνθιος. ἐστήκασι δὲ καὶ ἐκτὸς τοῦ ναοῦ κίονες ἐργασίας τῆς Ἰώνων, ἀρχιτέκτονα δὲ ἐπυνθανόμην Σκόπαν αὐτοῦ γενέσθαι τὸν Πάριον, ὃς καὶ ἀγάλματα πολλαχοῦ τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, τὰ δὲ καὶ περὶ Ἰωνίαν τε καὶ Καρίαν ἐποίησε. Τὰ δὲ ἐν τοῖς ἀετοῖς ἐστιν ἔμπροσθεν ἡ θήρα τοῦ ὑὸς τοῦ καλυδωνίου. Πεποιημένου δὲ κατὰ μέσον μάλιστα τοῦ ὑὸς τῇ μέν ἐστιν Ἀταλάντη καὶ Μελέαγρος καὶ Θησεὺς Τελαμών τε καὶ Πηλεὺς καὶ Πολυδεύκης καὶ Ἰόλαος, ὃς τὰ πλεῖστα Ἡρακλεῖ συνέκαμνε τῶν ἔργων, καὶ Θεστίου παῖδες, ἀδελφοὶ δὲ Ἀλθαίας, Πρόθους καὶ Κομήτης. Κατὰ δὲ τοῦ ὑὸς τὰ ἕτερα Ἀγκαῖον ἔχοντα ἤδη τραύματα καὶ ἀφέντα τὸν πέλεκυν ἀνέχων ἐστὶν Ἔποχος, παρὰ δὲ αὐτὸν Κάστωρ καὶ Ἀμφιάραος  Ὀϊκλέους, ἐπὶ δὲ αὐτοῖς Ἱππόθους ὁ Κερκυόνος τοῦ Ἀγαμήδους τοῦ Στυμφήλου. Τελευταῖος δὲ ἐστιν εἰργασμένος Πειρίθους. Τὰ δὲ ὄπισθεν πεποιημένα ἐν τοῖς ἀετοῖς Τηλέφου πρὸς Ἀχιλλέα ἐστὶν ἡ ἐν Καΐκου πεδίῳ μάχη.» (Παυσ.,8.45.4-7).

“….rursus (olympiade) LXXXX Polyclitus, Phradmon, Myron, Pythagoras, Scopas, Perellus(floruere).”

(Plinius, Naturale Historia, XXXIV, 49)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

…και στην εννενηκοστή Ολυμπιάδα ο Πολύκλειτος, ο Φράδμων, ο Μύρων, ο Πυθαγόρας, ο Σκόπας και ο Πέρελλος.

Ρωμαϊκό αντίγραφο της Κεφαλής του Μελέαγρου.

Το πρωτότυπο ήταν δημιούργημα του Σκόπα.

Αποκαταστημένο αντίγραφο στο Βρετανικό Μουσείο.

“Scopae laus cum his certat. Is fecit Venerem et Pothon, qui Samotrace sanctissimis caerimoniis coluntur, item Apollinem Palatinum, Vestam sedentem laudatam in Servilianis hortis duosque campteras circa eam, quorum pares in Asini monumentis sunt, ubi et canephoros eiusdem. Sed in maxima dignatione delubro Cn.Domitii in circo Flaminio Neptunus ipse et Thetis atque Achilles, Nereides supra delphinos et cete aut hippocampus sedentes, item Tritones chorusque Phorci et pistrices ac multa alia marina, omnia eiusdem manu, praeclarum opus etiam si totius vitae fuisset.nunc vero praeter supra dicta quaeque nescimus Mars etiamnum est sedens colossiaeus eiusdem (Scopae) manu in templo Bruti Callaeci apud circum eundem (Flaminium),praeterea Venus in eodem loco nuda, Praxiteliam illam antecedens et quemcumque alium locum nobilitatura. ”

(Plinius, Natura Historia, XXXVI, 25-26)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

O Σκόπας συναγωνίζεται στον έπαινο με αυτούς (τον Κηφισόδοτο, τον Πραξιτέλη και τους άλλους μεγάλους γλύπτες του 4ου αιώνα). Φιλοτέχνησε την Αφροδίτη και τον Πόθο, που τιμούνται στη Σαμοθράκη με ιερές τελετουργίες, επίσης τον Απόλλωνα στο Παλατίνο και, στους κήπους του Σερβιλίου, μία καθιστή Εστία που επαινειται. Πλάι της δύο κίονες των οποίων τα κιονόκρανα ευρίσκονται στην καλλιτεχνική συλλογή του Ασινίου, στην οποια ευρίσκεται και ο κανηφόρος του.

“Scopas habuit aemulos eadem aetate Bryaxim et Timotheum et Leocharen, de quibus simul dicendum est, quoniam pariter caelavere Mausoleum, sepulerum hoc est ab uxore Artemisia factum Mausolo, Cariae regulo, qui obiit olympiadis CVII anno secundo. Opus id ut esset inter septem miracula, hi maximi fecere artifices. Pater ab austro et septentrione sexagenosternos pedes, brevius a frontibus, toto circumitu pedes CCCCXXXX, attollitur in altitudinem XXV cubitus, cingitur columnis XXXVI, pteron, vocavere circumitum.

Ab oriente caelavit Scopas, a septentrione Bryaxis, a meridie Timotheus, ab occasu Leochares, priusque quam peragerent regina obiit. Non tamen recesserunt nisi absoluto, iam di glorie ipsorum artisque monimentum iudicantes ; hodieque certant manus. Accessit et quintus artifex.namque supra pteron pyramis altitudinem inferiorem aequat, viginti quattuor gradibus in metae cacumen se contrahens ; in summo est quadriga marmorea, quam fecit Pythis. Haec adiecta CXXXX pedum altitudine totum opus includit. ”

(Plinius, Natura Historia, XXXVI, 30-31)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Μαινάδα

Ο Βρύαξις, ο Τιμόθεος και ο Λεωχάρης ήτο ανταγωνιστές και σύγχρονοι του Σκόπα, και αναφέρονται συχνά μαζί με αυτόν, καθως συνεργάστηκαν στο Μαυσωλειο. Αυτό είναι ο τάφος  που ανεγέρθη από την Αρτεμισία προς τιμή του συζύγου της Μαυσώλου, ηγεμόνα της Καρίας, ο οποίος εθάνη κατά το δεύτερο έτος της εκατοστής εβδόμης Ολυμπιάδος (351 π.Χ.) και η θέση του μνημείου ανάμεσα στα επτά θαύματα του κόσμου ωφείλεται στην εργασία αυτων των καλλιτεχνων. Το μηκος της νότιας και βόρειας πλευρας είναι εξήντα τρία πόδια. Oι δύο προσόψεις είναι βραχύτερες και η συνολική περίμετρος του μνημείου είναι περίπου τετρακόσια σαράντα πόδια. Το ύψος του Μαυσωλείου είναι εικοσιπέντε πήχεις και έχει τριάντα έξι κίονες. Η κιονοστοιχία καλειται πτερόν.

Τα γλυπτά της ανατολικής πλευράς φιλοτεχνήθηκαν από το Σκόπα, αυτά στη βόρεια από το Βρύαξι, στα νότια από τον Τιμόθεο και στη δυτική από το Λεωχάρη. Η βασίλισσα εθάνη πριν την ολοκλήρωση του έργου, αλλά οι καλλιτέχνες συνέχισαν τις εργασίες τους, θεωρώντας ότι (το Μαυσωλειο) θα αποτελέσει ένα μόνιμο μνημειο της δικης τους δόξας και της καλλιτεχνικης κληρονομιας, και  ανταγωνίζοντο για τη δόξα. Ένας πέμπτος καλλιτέχνης επίσης εργάστηκε για το μνημειο. Πάνω στο πτερό στηρίζεται μία πυραμίδα ισουψής με το κατώτερο τμήμα της κατασκευης (το πόδιο), αποτελουμένη από εικοσιτέσσερα βαθμιδωτά σκαλοπάτια που υψώνονται σε σχήμα κώνου. Στην κορυφή υπάρχει ένα μαρμάρινο τέθριππο, έργο του Πυθέα. Μαζί με το άρμα το ύψος του μνημείου είναι εκατό σαράντα πόδια.

“Universo templo (Ephesiae Dianae) longitudo est CCCCXXV pedum, latitudo CCXXV, columnae CXXVII a singulis regibus factae LX pedum altitudine, ex iis XXXVI caelatae, una a Scopa. Operi praefuit Chersiphron architectus.”

(Plinius, Natura Historia,XXXVI, 95)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Αμαζονομαχία, από τη ζωφόρο του Μαυσσωλείου της Αλικαρνασσού.

Αποδίδεται στον γλύπτη Σκόπα, 355-330 π.Χ.

Ολόκληρο το μηκος του ναου είναι τετρακόσια είκοσι πέντε πόδια και το πλάτος του διακόσια είκοσι πέντε, υπάρχουν δε εκατόν είκοσι επτά στηλες ύψους εξήντα ποδιων, καθεμία κατασκευασμένη από διαφορετικό ηγεμόνα. Από αυτές οι τριάντα έξι είναι ανάγλυφες, μία από αυτές από το Σκόπα. Ο επιστάς αρχιτέκτων ητο ο Χερσίφρων.

“Sunt in Cnido et alia signa marmorea inlustrium artificum, Liber pater Bryaxidis et alter Scopae et Minerva, nec maius aliud Veneris Praxiteliae specimen quam quod inter haec sola memorantur.”

(Plinius,Natura Historia, XXXVI, 22)

Υπάρχουν στην Κνίδο και άλλα μαρμάρινα αγάλματα από μεγάλους καλλιτέχνες, όπως ένας Διόνυσος από τον Βρύαξι, άλλος ένας Διόνυσος, και επίσης μία Αθηνά από τον Σκόπα, και δεν υπάρχει πιο ευχάριστος έπαινος από την Αφροδίτη του Πραξιτέλη από το γεγονός ότι ανάμεσα σε όλα αυτά μόνο αυτου διασώζεται  η φήμη μέχρι σήμερα.

  “par haesitatio in templo  Apollinis Sosiani, Niobae liberos morientes Scopas an Praxiteles fecerit; item Ianus pater, in suo templo dicatus ab Augusto ex Aegypto advectus, utrius manu sit, iam quidem et auro occultatus.”

(Plinius, Natura Historia, XXXVI, 28)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Πόθος,Ρωμαϊκό αντίγραφο του Λούβρου

Είναι σχεδόν αβέβαιο αν ο Σκόπας ή ο Πραξιτέλης φιλοτέχνησε τα θνήσκοντα παιδιά της Νιόβης στο ναό του Σωσίου Απόλλωνος, και επίσης ποιος από αυτούς φιλοτέχνησε τον Ιανό που μετεφέρθη από τον Αύγουστο από την Αίγυπτο και ανετέθη στο ναό του. Το άγαλμα αυτό του Ιανου είναι επιχρυσωμένο.

         “…..neque tu pessuma munerum

          ferres, divite me scilicet artium

         quas aut Parrhasius protulit aut Scopas,

        hic saxo, liquidis ille coloribus

     sollers nunc hominem ponere, nunc deum.” (Οράτιος, Carm.,IV, 8, 4-8)

Μελέαγρος του Σκόπα

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

…ουτε θα μπορουσε να φέρει την ευτέλεια των δώρων μου, αν ήμουν πλούσιος, στους θησαυρούς που ο Παρράσιος παρηγε, ή ο προικισμένος Σκόπας, το ένα σε μάρμαρο, το άλλο σε χρώματα, για να απεικονίσει πότε ένα ήρωα, πότε ένα θεό.

“Fingebat Carneades in Chiorum lapicidinis saxo diffisso caput extitisse Panisci. Credo aliquam non dissimilem figuram, sed certe non talem ut eam factam a Scopa diceres” (Cic., De divinat., I, 13).

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Ο Καρνεάδης συνήθιζε να αναφέρει μία ιστορία ότι μια φορά στα λατομεία της Χίου όταν μια πέτρα εξορύχθη εμφανίστηκε σε αυτή η παιδική κεφαλή του Πανός. Πιστεύω ότι η μορφή ίσως είχε μια κάποια ομοιότητα με τη μορφή του θεού αλλά σίγουρα η ομοιότητα αυτή δε θύμιζε έργο του Σκόπα.

3. Η αρχή της καλλιτεχνικής του δημιουργίας[

Ο Ηρακλής, 

ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του Σκόπα,

370-350 π.Χ

Tα πρώτα στάδια της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Σκόπα ανιχνεύονται στο Πρυτανείο της Πάρου, στο οποίο εργάστηκε, κατά τον G. Gruben, ως αρχιτέκτονας. Ο καθηγητής στο Berkeley University A. Stewart θεωρεί οτι ο Σκόπας μετέβη στην Πελοπόννησο, γύρω στο 380 π.Χ., όπου μαθήτευσε στην Επίδαυρο, ως γλύπτης, στο πλευρό του Τιμόθεου. Τη συμμετοχή του Σκόπα στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου συνυποδηλώνει ο αρχιτεκτονικός παραλληλισμός του ναού με τον σκοπάδειο ναό της Τεγέας, καθώς και η τυπολογική-εικονογραφική ομοιότητα των έφιππων Νηρηίδων ή Αύρων, ακρωτηρίων του Ασκληπιείου, με την πάνδημο Αφροδίτη του Σκόπα. Το έργο, κατασκευασμένο από χαλκό, προσγράφεται στον καλλιτέχνη, βάσει της μαρτυρίας του Παυσανία.[2]. Η Chr. Vroster εύλογα διατυπώνει το ερώτημα, αν πρόκειται για δημιουργία του Σκόπα του 4ου αι. π.Χ. ή του προγενέστερου Σκόπα (Ι), καθώς ο Σκόπας αναφέρεται από τις πηγές αποκλειστικά ως αγαλματοποιός.[3] Ο εικονογραφικός τύπος του αγάλματος έχει αναγνωριστεί, από τους μελετητές, σε μία σειρά απεικονίσεων σε άλλες μορφές τέχνης, όπως ερυθρόμορφα αγγεία, ειδώλια, κοσμήματα και ανάγλυφα. Το έργο είναι επίσης γνωστό από νομίσματα της Ήλιδας, των αυτοκρατορικών χρόνων.

4. Ο Σκόπας ως αρχιτέκτονας του ναού της Αλέας Αθηνάς

Η μαθητεία του Σκόπα στην Επίδαυρο, πλησίον του γλύπτη Τιμοθέου και άλλων σημαντικών καλλιτεχνών, υπηρξε διδακτική, καθώς οι κατακτήσεις της αρχιτεκτονικής του πρώιμου 4ου π.Χ. αι. -υπό το πρίσμα της αττικής καλλιτεχνικής παράδοσης- αφομοιώνονται δημιουργικά στον τεγεατικό ναό της Αλέας Αθηνάς. Ο ναός αποδίδεται στον Σκόπα, βάσει της μαρτυρίας του Παυσανία, ο οποίος παρέχει ένα terminus post 395 π. Χ. για την χρονολόγηση του σκοπάδειου ναού. Παρά την μέχρι στιγμής εμμονή των μελετητών από την εποχή του Furtwängler και εξής, ο Σκόπας εργάστηκε στην Τεγέα ως αρχιτέκτονας και όχι ως γλύπτης. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να κατασκευάστικαν τα εναέτια γλυπτά και οι μετόπες από τους μαθητές του, εφ' όσον η κατασκευή του ναού διήρκησε άνω των 20 ετών και ο Πάριος καλλιτέχνης, κατά την περίοδο αυτή, εργαζόταν σε άλλες περιοχές του ελληνικού κόσμου.

Άρης Ludovisi, ή Αχιλλέας,

 αποδίδεται στο Σκόπα, αντίγραφο, Εθνικό Μουσείο, Ρώμη

Ο περιηγητής του 2ου αι. μ.Χ. Παυσανίας αναφέρεται στον τεγεάτικο ναό ως εξής: "Τεγεάταις δὲ Ἀθηνᾶς τῆς Ἀλέας τὸ ἱερὸν τὸ ἀρχαῖον ἐποίησεν Ἄλεος χρόνῳ δὲ ὕστερον κατασκευάσαντο οἱ Τεγεᾶται τῇ θεῷ ναὸν μέγαν τε καὶ θέας ἄξιον, ἐκεῖνο μὲν δὴ πῦρ ἠφάνισεν ἐπινεμηθὲν ἐξαίφνης, Διοφάντου παρ’ Ἀθηναίοις ἄρχοντος, δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς ἔκτης καὶ ἐνενηκοστῆς ὀλυμπιάδος, ἥν Εὐπόλεμος Ἡλεῖος ἐνίκα στάδιον. Ὁ δὲ ναὸς ὁ ἐφ’ ἡμῶν πολὺ δὴ τι τῶν ναῶν, ὅσοι πελοποννησίοις ἐστὶν, ἐς κατασκευὴν προέχει τὴν ἅλλην καὶ ἐς μέγεθος…. ἀρχιτέκτονα δὲ ἐπυνθανόμην Σκόπαν αὐτοῦ γενέσθαι τὸν Πάριον...ὁ μὲν δὴ πρῶτος ἐστιν αὐτῷ κόσμος τῶν κιόνων Δώριος, ὁ δὲ ἐπὶ τούτῳ Κορίνθιος· ἐστήκασι δὲ καὶ ἐντὸς τοῦ ναοῦ κίονες ἐργασίας τῆς Ἰώνων.…τὰ δὲ ἐν τοῖς ἀετοῖς ἔστιν ἔμπροσθεν ἡ θήρα τοῦ ὑός τοῦ Καλυδωνίου. Πεποιημένου δἐ κατἀ μέσον μάλιστα τοῦ ὑός τῇ μὲν ἐστιν Ἀταλάντη καὶ Μελέαγρος καὶ Θησεὺς Τελαμών τε καὶ Πηλεύς και Πολυδεύκης καὶ Ἰόλαος, ὅς τὰ πλεῖστα Ἡρακλεῖ συνέκαμνε τῶν ἔργων, καὶ Θεστίου παῖδες, ἀδελφοὶ δὲ Ἀλθαίας, Πρόθους καὶ Κομήτης. Κατὰ δὲ τοῦ ὑός τὰ ἕτερα Ἀγκαῖον ἔχοντα ἤδη τραύματα καὶ ἀφέντα τὸν πέλεκυν ἀνέχων ἐστὶν Ἔποχος, παρὰ δὲ αὐτὸν Κάστωρ καὶ Ἀμφιάραος  Ὀϊκλέους, ἐπὶ δὲ αὐτοῖς Ἱππόθους ὁ Κερκυόνος τοῦ Ἀγαμήδους τοῦ Στυμφήλου· τελευταῖος δέ ἐστιν εἰργασμένος Πειρίθους. Τὰ δὲ ὄπισθεν πεποιημένα ἐν τοῖς ἀετοῖς Τηλέφου πρὸς Ἀχιλλέα ἐστίν ἡ ἐν Καΐκου πεδίῳ μάχη…"[4].

Η θέση του ναού επισημάνθηκε για πρώτη φορά το έτος 1830, από τον Άγγλο αρχαιοδίφη, περιηγητή και τοπογράφο William Leake[5] Πρόκειται για ένα επίμηκες κτήριο με τριμερή διάταξη (πρόναος, σηκός και οπισθόδομος), κατά τα πρότυπα προγενέστερων μνημείων. Η ευθυντηρία του μνημείου έχει διαστάσεις 49.56x21.20 μ. Το πτερό περιβάλλεται από δωρική περίσταση, η οποία συνάδει με το λιτό αρκαδικό τοπίο. Ωστόσο, η καλαισθησία του Σκόπα εκφράζεται εναργέστερα στο εσωτερικό μνημείο, όπου διαμορφώνεται ιωνική και κορινθιακή κιονοστοιχία.

5. Περίοπτα έργα του Σκόπα

Μελέαγρος του Pio-Clementino

Αντίγραφα των έργων του εκτίθενται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ θραύσματα πρωτότυπων έργων του από το ναό της Αλέας Αθηνάς εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Ο αναπαυόμενος Άρης βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Ρώμης. Ένα αντίγραφο του κιθαρωδού Απόλλωνα βρίσκεται στο αρχαιολογικό Μουσείο Καπιτολίνι της Ρώμης. Η κεφαλή τους Μελέαγρου εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Tέχνης του Χάρβαρντ (μουσείο Arthur M. Sackler) στις ΗΠΑ. Αντίγραφα του Πόθου εκτίθενται σε πολλά μουσεία.

Βιβλιογραφία

Andreas Linfert: Von Polyklet zu Lysipp. Polyklets Schule und ihr Verhältnis zu Skopas v. Paros. Diss. Freiburg i. B. 1965.

Andrew F. Stewart: Skopas of Paros. Noyes Pr., Park Ridge, N.Y. 1977. ISBN 0-8155-5051-0

Andrew Stewart: Skopas in Malibu. The head of Achilles from Tegea and other sculptures by Skopas in the J. Paul Getty Museum J. Paul Getty Museum, Malibu, Calif. 1982. ISBN 0-89236-036-4

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Jump up ↑ Βλ. J. Overbeck, Die antiken Schriftquellen zur Geschichte der bildenden Kunste bei den Griechen (Leipzig 1868) Nr. 942.

Jump up ↑ Πρβλ. Παυσ., VI, 25,1: "περιέχεται μεν το τέμενος (:εν Ήλιδι) θριγκω, κρηπίς δε εντός του τεμένους πεποίηται και επί τη κρηπίδι άγαλμα Αφροδίτης χαλκουν επί τράγω κάθηται χαλκώ. Σκόπα τούτο έργον, Αφροδίτη δε πάνδημον ονομάζουσι"

Jump up ↑ Βλ. σχετικά Chr. Vorster, s. v. "Skopas", in: R. Vollkommer, Hrsg., Künstlerlexikon der Antike 2 (Leipzig-München 2004) 392.

Jump up ↑ Παυσ., 8.45.3-7

Jump up ↑ Πρβλ. Leake 1830, 90.

Πηγή:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%B1%CF%82