ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ: Ο Ιάπωνας ζωγράφος Ουταγκάουα Κουνισάντα, (歌川国貞), (1786

Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

Ο Ιάπωνας ζωγράφος Ουταγκάουα Κουνισάντα, (歌川国貞), (1786 - 1865)

Η απόλυτη φαντασίωση

Η ερωτική ιαπωνική τέχνη του 18ου και 19ου αιώνα

Με τον Ουταγκάουα Κουνισάντα ολοκληρώνεται η σειρά των μεγάλων Ιαπώνων δασκάλων του 18ου και 19ου αιώνα. Γνωστός επίσης ως Ουταγκάουα Τογιοκούνι Γ΄, ο Κουνισάντα υπήρξε από τους πιο δημοφιλείς, δημιουργικούς και οικονομικά επιτυχημένους καλλιτέχνες Ουκίγιο-ε του 19ου αιώνα. Στην εποχή του η φήμη του ξεπέρασε κατά πολύ εκείνη των συγχρόνων του καλλιτεχνών Χιροσίτζε και Ουταγκάουα Κουνιγιόσι, ενώ με το έργο του επηρέασε πολλούς καλλιτέχνες και σκιτσογράφους ακόμη και του εικοστού αιώνα.

Ουταγκάουα Κουνισάντα (1786-1865): “Ο καθρέφτης”. 1835. Από τη σειρά “Δώδεκα ήχοι του σαμισέν”.

Ο Κουνισάντα γεννήθηκε κοντά στο Έντο (σημερινό Τόκιο) από εύπορη οικογένεια της εμπορικής τάξης. Το 1800, σε ηλικία 14 ετών, έγινε δεκτός στη φημισμένη σχολή Ουταγκάουα από τον μεγάλο δάσκαλο Τογιοκούνι, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί από το ταλέντο του νεαρού. Εκεί πήρε το όνομα Κουνισάντα.

Το 1807 ο νεαρός καλλιτέχνης εξέδωσε το πρώτο εικονογραφημένο βιβλίο του. Το 1808 έγινε γνωστός για τις αφίσες ηθοποιών του θεάτρου Καμπούκι. Η φήμη του μεγάλωσε γρήγορα. Ενώ άλλοι καλλιτέχνες όπως ο Κουνιγιόσι Ουταγκάουα ή Χιροσίτζε έπρεπε να παλέψουν χρόνια για την αναγνώρισή τους, η επιτυχία για τον Κουνισάντα ήρθε από την αρχή. Το 1813 είχε ήδη καθιερωθεί ως ο απόλυτος καλλιτέχνης στην καλλιτεχνική ζωή του Έντο. Ωστόσο, η πρόωρη επιτυχία του δεν είχε καλή επίδραση στην προσωπικότητά του. Σύντομα έβγαλε κακό όνομα για την υπερφίαλη προσωπικότητά του.

Κιταγκάουα Ουταμάρο (1753-1806): “Το ζευγάρι των Wakakusa και Inosuke κάνει έρωτα”.

Το 1810 ο Κουνισάντα χρησιμοποίησε το όνομα Γκοτοτέι που παρέπεμπε κρυπτικά στη μεταφορική εταιρία του πατέρα του, ο οποίος ήταν πλοιοκτήτης. Την ίδια περίοδο άρχισε να διακοσμεί βιβλία με τη τεχνοτροπία Ουκίγιο-ε (εικόνες του επιπλέοντος κόσμου), ένα είδος ξυλογραφίας και ζωγραφικής που ήταν πολύ αγαπητό στην Ιαπωνία.

Ακολούθησαν έργα με σκηνές μπιτζίνγκα (όμορφες γυναίκες), ιστορικά γεγονότα, σκηνές με μάχες σαμουράι και αφίσες με παλαιστές Σούμο, καθώς και αρκετές εκτυπώσεις Σούνγκα. Φιλοτέχνησε επίσης μερικά τοπία.

Το 1825 πεθαίνει ο δάσκαλος Τογιοκούνι. Αργότερα, το 1844, ο Κουνισάντα αποφάσισε να πάρει το όνομα του δασκάλου του και άρχισε να αποκαλεί τον εαυτό του Τογιοκούνι, όπως παραδοσιακά γινόταν στις σχολές ζωγραφικής. Συνηθιζόταν δηλαδή ο καλύτερος μαθητής να παίρνει το όνομα του δασκάλου του. Αργότερα άλλαξε το όνομά του σε Σούμιντα Σοτζό.

Ουταγκάουα Κουνισάντα (1786-1865): “Η Σουριμόνο”. Από τη σειρά “Δώδεκα ήχοι του σαμισέν”, περ. 1835.

Galerie Am Haus Der Kunst, Μόναχο, Γερμανία.

Αυτές οι αλλαγές στα ονόματα των καλλιτεχνών του Ουκίγιο-ε μπερδεύουν όποιον δεν είναι εξοικειωμένος και δημιουργούν σύγχυση. Όσον αφορά τον Κουνισάντα, ο πιο κάτω ενδεικτικός κατάλογος μπορεί να βοηθήσει:

1807-1844: Γκοτοτέι Κουνισάντα

1833-1844: Κοχόρο Κουνισάντα

Από το 1844: Τογιοκούνι ο Τρίτος

Από το 1845: Σοτζό

Πολλά από τα έργα του Ουταγκάουα Κουνισάντα φέρουν τις υπογραφές Γκοτοτέι, Κοχόρο ή Ιτσιγιοσάι, ενώ από το 1844 υιοθετεί το όνομα Τογιοκούνι. Έτσι, την περίοδο 1844-1845, ο καλλιτέχνης υπογράψει πολλές από τις εκτυπώσεις του με το διπλό όνομα “ο Κουνισάντα που έγινε Τογιοκούνι”. Το 1845 αποσύρθηκε επίσημα και αποκαλούσε τον εαυτό του Σοτζό. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι σταμάτησε τη χαρακτική.

Ουταγκάουα Κουνισάντα: “Το γράμμα”. Από τη σειρά “Δώδεκα ήχοι του σαμισέν”. 1835.

Αν και είχε έχθρα με τον αντίπαλό του Κουνιγιόσι, ο Κουνισάντα συνεργάστηκε μαζί του σε μια σειρά από εκτυπώσεις. Συνεργάστηκε επίσης με τον Χιροσίτζε Α΄. Το 1852 σχεδίασε τη σειρά “Εστιατόρια του Έντο” και το 1855 τις σειρές “Οι πενήντα τρεις σταθμοί” και “Δύο βούρτσες” σε συνεργασία με τον Χιροσίτζε.

Στη συνέχεια ο Κουνισάντα ίδρυσε δική του σχολή τεχνοτροπίας Ουκίγιο-ε και μαθητές του υπήρξαν οι περίφημοι Κουνιτσίκα και Τσικανόμπου, που έγιναν διάσημοι για τα χαρακτικά τους.

Ουταγκάουα Κουνισάντα: “Το τραγούδι”. Από τη σειρά “Δώδεκα ήχοι του σαμισέν”, περ. 1835.

Galerie Am Haus Der Kunst, Μόναχο, Γερμανία.

Ο Κουνισάντα υπήρξε πρωτοπόρος τόσο στην ξυλογραφία όσο και στη ζωγραφική. Πάντα στην πρωτοπορία του καιρού του, εξέλισσε το στυλ του ασταμάτητα, πάντα σε συμφωνία με τις προτιμήσεις του κοινού και δεν προσκολλήθηκε στο καλλιτεχνικό ύφος κανενός άλλου σύγχρονού του καλλιτέχνη. Η δημιουργικότητά του είναι εντυπωσιακή. Σχεδίασε περίπου 14.500 έργα, ενώ πολλοί ισχυρίζονται ότι ο πραγματικός αριθμός των έργων του είναι γύρω στα 20.000-25.000.