Ο Κινέζος φιλόσοφος Κομφούκιος, (551 – 479 π.Χ.)

Φιλόσοφος με παγκόσμια φήμη, η διδασκαλία του οποίου επηρέασε καθοριστικά τον τρόπο ζωής και σκέψης των κατοίκων της Άπω Ανατολής. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Κομφούκιος (Confucius) γεννήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου του 551 π.Χ. στην πόλη Κιουφου του κινέζικου κρατιδίου Λου. Ήταν γόνος μιας ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας. Η σύλληψή του έγινε εκτός γάμου και τη μέρα της γέννησής του ο πατέρας του ήταν 70 ετών, ενώ η μητέρα του μόλις 15. Τρία χρόνια αργότερα, ο πατέρας του πέθανε.

Ο Κομφούκιος μεγάλωσε σε μια μεταβατική εποχή, κατά την οποία το παλιό φεουδαρχικό σύστημα της Κίνας διασπάστηκε σε επιμέρους κράτη, με αποτέλεσμα να αμφισβητηθεί η αξιοπιστία του συστήματος αξιών, στο οποίο στηριζόταν παραδοσιακά το κινέζικο κράτος. Σε μεγάλο βαθμό ήταν αυτοδίδακτος, αλλά η πολλή εργατικότητά του τού χάρισε και πολλή σοφία.

Ήταν φτωχός, γι’ αυτό κύριο μέλημά του ήταν το πώς θα μετριάσει τον πόνο των ανθρώπων. Υποστήριζε ότι οι κυβερνήτες δεν πρέπει να επιδιώκουν τις απολαύσεις τους, αλλά την ευτυχία των υπηκόων τους. Όραμά του ήταν να επαναφέρει το παλιό ενιαίο φεουδαρχικό κράτος, που είχε καταλυθεί, και το επεδίωξε εκ των έσω. Έπιασε δουλειά ως κατώτερος διοικητικός υπάλληλος στο κρατίδιο του Λου και σταδιακά αναρριχήθηκε μέχρι τη θέση του υπουργού Δικαιοσύνης.

Έπειτα από δεκαετίες σκληρής δουλειάς, διαπίστωσε ότι ήταν αδύνατο να αλλάξει την κατάσταση και παραιτήθηκε, για να ξεκινήσει μία 12ετή περιπλάνηση στην Κίνα. Στα ταξίδια του προσπάθησε ανεπιτυχώς να πείσει διάφορους ηγέτες για τις πολιτικές του πεποιθήσεις και να τους δείξει την πραγματικότητα που αγνοούσαν στην άσκηση της εξουσίας τους.

Απογοητευμένος, ο 67χρονος, πλέον, Κομφούκιος επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, διδάσκοντας στους μαθητές του τη φιλοσοφία του και φροντίζοντας να γίνουν ενάρετοι και ανώτεροι άνθρωποι, ώστε να καταλάβουν κυβερνητικά αξιώματα και να υπηρετήσουν σωστά τον λαό τους. Μετά το θάνατό του, το 479 π.Χ., οι μαθητές του ανέλαβαν να συνεχίσουν τη φιλοσοφική του σχολή.

Ο Κομφουκιανισμός κέρδισε ευρεία αποδοχή, κυρίως διότι οι βασικές αρχές του εξέφραζαν την κινέζικη κοινή γνώμη. Αν και συχνά ακολουθείται από τους Κινέζους κατά τρόπο θρησκευτικό, λόγω κάποιων αναφορών του σε θεολογικά ή πνευματικά θέματα (Θεός, μετά θάνατον ζωή, κ.λπ.), οι αρχές του ξεπερνούν τα όρια της θρησκείας.

Θεμελιώδες θέμα του είναι η συνείδηση της παράδοσης. Στην κοσμοθεωρία του, ο Κομφούκιος τοποθετεί απέναντι στη μοιρολατρική πίστη την ιδέα ενός ουρανού, ο οποίος περικλείει τους ηθικούς νόμους της κοινωνίας που πρέπει να αναγνωρίσει ο άνθρωπος και να προσαρμόσει αντίστοιχα τη συμπεριφορά του. Έτσι, μπορεί να ζει αρμονικά με τον εαυτό του και τους άλλους ανθρώπους.

Λόγω μιας σύνδεσης της διδασκαλίας του από το 2ο αιώνα π.Χ. με τον αυτοκρατορικό θεσμό, οι αξίες που πρεσβεύει ο κομφουκιανισμός, όπως π.χ. η σοφία, η καλοσύνη, η αλληλεγγύη μεταξύ των συγγενών, η ανδρεία κ.ά, αποτελούν ακόμα και σήμερα θεμελιώδεις αξίες της κινέζικης κοινωνίας.

Η ηθική διδασκαλία του Κομφούκιου

Ο Κομφούκιος (551-479 π.X.) ήταν Κινέζος σοφός και εισηγήθηκε δικό του φιλοσοφικο-ηθικο-κοινωνικό σύστημα, τον κομφουκιανισμό. Το όνομα του αποτελεί εκλατινισμένη εκδοχή του Κουνγκ φου τζου, που σημαίνει ο δάσκαλος Κουνγκ. Καταγόταν από ευγενή οικογένεια και έμεινε ορφανός σε μικρή ηλικία και μεγάλωσε μέσα σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες.

Αν και αυτοδίδακτος, κατόρθωσε να γίνει ο πιο μορφωμένος άνθρωπος του τόπου του. Στη νεότητα του ακολούθησε διάφορα επαγγέλματα, όπως φύλακας σε σιταποθήκη και επόπτης σε ποίμνιο, τα οποία, λόγω των συγκρούσεων του με τους προϊσταμένους του, δεν άσκησε επί μεγάλο χρονικό διάστημα. Από νωρίς, επίσης, άρχισε να διδάσκει και έδειξε ενδιαφέρον για την πολιτική. O τρόπος της διδασκαλίας του βασιζόταν στην ενεργό συμμετοχή του μαθητή· «αν», έλεγε χαρακτηριστικά, «όταν δείχνω μία πλευρά του θέματος, ο μαθητής δεν μπορεί να υπολογίσει τις άλλες τρεις μόνος του, δεν συνεχίζω».

Σε ηλικία πενήντα ενός ετών ο Κομφούκιος έγινε υπουργός δικαιοσύνης, στην ιδιαίτερη πατρίδα του – θέση την οποία εγκατέλειψε ύστερα από πέντε περίπου χρόνια, όταν δεν του προκαλούσε πλέον ενδιαφέρον. Αποφάσισε, τότε, με ορισμένους μαθητές του να ταξιδέψει σε εννέα επαρχίες της Κίνας. Ύστερα από δέκα τρία χρόνια, όμως, εγκατέλειψε το βίο του πλάνητος, όταν διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να επηρεάσει με τις απόψεις του τους κυβερνήτες και, σε ηλικία εξήντα οκτώ ετών, επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, για να συνεχίσει εκεί πια το διδακτικό έργο του.

H διδασκαλία του αποτελεί συλλογή αφενός μεν αποφθεγμάτων του ίδιου και των μαθητών του, αφετέρου δε συζητήσεων μεταξύ αυτού και μαθητών του. H ύψιστη ηθική αρχή, κατά αυτόν, είναι το γιεν, που σημαίνει την αγάπη, τη φιλανθρωπία, τη μεγαλοθυμία, την καλοσύνη·

«γιεν είναι να αγαπάει κανείς τους ανθρώπους με χαρά από τα μύχια της ψυχής του».

To γιεν είναι μία αρχή, την οποία θα πρέπει να καλλιεργήσουν οι άνθρωποι μέσα τους, ώστε να μπορέσει αυτή να επηρεάσει τις σχέσεις των με τους άλλους. O καλύτερος τρόπος, για να προσεγγίσει και να κατανοήσει κανείς τη σημασία του γιεν, είναι να βάζει τον εαυτό του στη θέση των άλλων και, έτσι, να συμπεριφέρεται ανάλογα.

Τα δύο βασικά αξιώματα του Κομφούκιου, εν προκειμένω, είναι: «Να μην κάνεις στους άλλους ό,τι δεν θα σου άρεσε για τον εαυτό σου» και «Να κάνεις στους άλλους εκείνο που θα ήθελες να κάνεις για τον εαυτό σου».

Δίδαξε περισσότερο για τη ζωή και τον άνθρωπο παρά για το θάνατο και τα πνεύματα. «Ο άνθρωπος είναι που κάνει τον δρόμο μεγάλο και όχι ο δρόμος που κάνει τον άνθρωπο μεγάλο», υποστήριξε.

Αντιδιέστειλε, επίσης, τον τσουντζου, τον ανώτερο άνθρωπο, ο οποίος διέπεται από το γιεν και χαρακτηρίζεται από τη γαλήνη και την ηρεμία, προς τον κατώτερο άνθρωπο, που έχει ως στόχο του το κέρδος και διακατέχεται από την ανησυχία και την αγωνία, και διακήρυξε ότι το ιδεώδες είναι η εναρμόνιση του ανώτερου ανθρώπου με το ορθά ταξινομημένο κοινωνικό περιβάλλον, η οποία προσδιορίζεται από τις αμοιβαίες ηθικές υποχρεώσεις, που περιλαμβάνονται στις πέντε βασικές ανθρώπινες σχέσεις – μεταξύ κυβερνήτη και υπουργού, μεταξύ πατέρα και γιου, μεταξύ μεγαλύτερου και μικρότερου αδελφού, μεταξύ συζύγων και μεταξύ φίλων.

Αποφθέγματα

* * * Η σιωπή είναι ένας πιστός φίλος που ποτέ δε θα σε προδώσει.

* * * Διάλεξε μια δουλειά που σ’ αρέσει και δε θα χρειαστεί να δουλέψεις ούτε μια μέρα στη ζωή σου.

* * * Κάποτε οι άνθρωποι σπούδαζαν για να τελειοποιούν τον εαυτό τους. Τώρα σπουδάζουν για να προξενούν τον θαυμασμό των άλλων.

* * *  Η γνώση χωρίς την εμπειρία δεν είναι παρά ένα άχρηστο στολίδι.

* * *  Τρεις είναι οι δρόμοι προς τη σύνεση: ο δρόμος σκέψης ο πιο ευγενικός, ο δρόμος

* * *  Ακόμη και η μικρή ανυπομονησία μπορεί να εμποδίζει στην πραγματοποίηση των μεγάλων στόχων.

* * * Μια έννοια που έχει τη δύναμη να ρυθμίζει όλη τη ζωή μας: Επιείκεια.

* * *  Όσο πιο αυστηρά και άσπλαχνα κρίνεις τον εαυτό σου, τόσο πιο δίκαια και με επιείκεια θα κρίνεις τους άλλους.

* * *  Ο άνδρας με αρετή είναι απαιτητικός με τον εαυτό του, ενώ ο μικρός άνθρωπος είναι απαιτητικός με τους άλλους.

* * *  Ο άνδρας με αρετή λυπάται πως δεν είναι τέλειος, δεν λυπάται πως δεν είναι διάσημος.

* * *  Εμπειρία: ένα μικρό φανάρι που κρέμεται πίσω από την πλάτη μας και φωτίζει τον δρόμο που έχουμε είδη περάσει.

* * *  Ο ανώτερος άνθρωπος κρίνει τον εαυτό του, ο κατώτερος κρίνει τους άλλους …

* * *  Ο ευγενικός άνδρας πάντα έχει ατάραχη ψυχή. Ο παλιάνθρωπος είναι πάντα γεμάτος έγνοιες.

*  *  *  Μόνο οι γυναίκες και οι μικροπρεπείς είναι κουραστικοί μες στο σπίτι. Όταν αποκτήσουν οικειότητα μαζί σου, παύουν να συμβιβάζονται. Και όταν τους κρατάς σε απόσταση, γίνονται εκδικητικοί.

*  *  *  Ξέχνα τις προσβολές, αλλά ποτέ μη ξεχνάς την καλοσύνη.

https://ohifront.wordpress.com/2015/09/28/%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CF%86%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CE%B9%CE%BF%CF%82-551-479-%CF%80-%CF%87/

https://sciencearchives.wordpress.com/2013/06/20/%CE%B7-%CE%B7%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B4%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CF%86%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CE%B9%CE%BF%CF%85/