Ο ιδιοφυής μεσαιωνικός ζωγράφος Θεοφάνης ο Έλληνας, (1330-1410)

Παντοκράτορ, 1378 (Ι Ν Μεταμορφώσεως Νοβγκορόντ)

Ο Θεοφάνης ο Έλληνας, είναι από τους μεγάλους ιδιοφυείς καλλιτέχνες του Μεσαίωνα. Δούλεψε πολύ στο Βυζάντιο μα δε μας σώζεται η δουλειά του από κει. Όλα όσα ξέρουμε για κείνον και για τη δουλειά του, προέρχονται και μόνον από τη Ρωσία, στην οποία πέρασε σίγουρα πάνω από 30 χρόνια.

Παντοκράτορ, 1378 (Ι Ν Μεταμορφώσεως Νοβγκορόντ, λεπτομ.)

Γεννήθηκε στην Ελλάδα, άγνωστο που, κι όσο για το πότε, υπολογίζεται γύρω στα 1350, πάνω-κάτω, και πέθανε περίπου στις αρχές του επόμενου αιώνα. Υψηλά σπουδαγμένος κι εκπαιδευμένος και μ’ αδιαμφισβήτητο ταλέντο, μετέφερε στη Ρωσία, ακέρια κομμάτια της Βυζαντινής κουλτούρας. Σε κάποιο γράμμα της εποχής, ένας ρώσος καλόγερος λέει, πως εντυπωσιάστηκε καθώς είδε τον Θεοφάνη να δουλεύει, καθώς δεν αντέγραφε το μοντέλο, αλλά ζωγράφιζε από μνήμης.

 

Ο Κύριος ευλογών

Άγγελος, 1378 (Ι Ν Μεταμορφώσεως Νοβγκορόντ)

Ο ίδιος αναφέρει επίσης πως είχε εξίσου εντυπωσιαστεί από την «υψηλή σκέψη» του. Γνωρίζουμε πως είχε διακοσμήσει κι αγιογραφήσει περισσότερες από 40 εκκλησιές, σε Κωνσταντινούπολη, Χαλκηδόνα, Γκαλάτ, Κάφα (Φαιοδοσία) και Ρωσία. Η πρώτη του δουλειά στη Ρωσία, καταγράφεται το 1378. Αυτή η δουλειά βρίσκεται στο Ναό Του Σωτήρος, στην οδό Ιλύιν. Η ζωγραφική του ήταν φιλοσοφική μίξη χρωμάτων και σ’ αυτό είναι μακράν ο πρώτος, ακόμα κι από μελλοντικούς καλλιτέχνες. Τούτο οφείλεται στο ότι ένιωθε κοντά με τον Κύριο και τον καθοδηγούσε ο φόβος κι η φρίκη, μη τάχα δε καταφέρει ν’ αρθεί στο ύψος των περιστάσεων.

 

Αγία Τριάδα 1

Αγία Τριάδα 2

Δημιούργησε έναν δραματικό κόσμο, αισθήσεων και πνευματισμού. Κι άλλοι καλλιτέχνες του Νόβγκοροντ θέλησαν να τον μιμηθούν στο στυλ, μα απέτυχαν. Έπειτα η κουλτούρα της περιοχής ήταν πολύ μακριά απ’ αυτή του Βυζαντίου. Μετά το 1378, εργάστηκε για λίγο στο Νόβγκοροντ, μα δε σώζεται καμιά δουλειά του από κείνη τη περίοδο. Το 1390, απροσδόκητα, εργάζεται στη Μόσχα και φιλοτεχνεί πάρα πολλά Frescoes. Συνεργάστηκε μάλιστα και με διάφορους κατά καιρούς ντόπιους καλλιτέχνες κι ίσως και γι’ αυτό, τεχνική, δομές και μορφή, είν’ αρκετά διαφοροποιημένα. Οι πίνακες που παρατίθενται, είναι είτε σε ναούς στη Ρωσία, (Μόσχα, Νόβγκοροντ), είτε στη Γκαλερί Τρετιάκοφ, στη Μόσχα.

Άγιος Δανιήλ Στόλπνικ

Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, 1399 (Καθεδρικός ναός Μόσχας)

Απόστολος Παύλος

Απόστολος Παύλος, 1405

Αρχάγγελος Γαβριήλ, 1399 (Καθεδρικός ναός Μόσχας)

Αρχάγγελος Μιχαήλ, 1399 (Καθεδρικός ναός Μόσχας)

Εικόνα απο την δέηση, c 1399 1

Εικόνα απο την δέηση, c 1399 2

Η Θεοτόκος

Η Παναγία του Ντόν 1390-99

Ιωάννης ο Βαπτιστής

Κοίμηση της Θεοτόκου

Μέγας Βασίλειος, 1405

Μεταμόρφωση του Σωτήρος, 1408

Οσιος Μακάριος της Αιγύπτου, 1378

‘Οσιος Ολύμπιος ο Στυλίτης, 1378

https://paletaart.wordpress.com/2013/04/11/%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%86%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BF-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CF%82-theophanes-the-greek-1330-1410/