Η μαρμάρινη Γυμνή Γυναίκα του Çatalhöyük αποκαλύπτεται μετά από 9 χιλιετίες

Είναι ασυνήθιστο ότι αυτό το γυναικείο γλυπτό βρέθηκε σε άριστη κατάσταση κάτω από μια έδρα, δίπλα από ένα κομμάτι οψιανού που μάλλον είχε τοποθετηθεί εκεί για τελετουργικούς λόγους.

Το μεγαλύτερο και πιο σπάνιο εύρημα του οικισμού της κεντρικής Τουρκίας όπου γίνονται έρευνες από το 1993 έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Το ειδώλιο μιας γυναίκας σε αισθησιακή πόζα, το οποίο μάλιστα είναι σε άριστη κατάσταση, αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στον αστικό οικισμό Çatalhöyük της κεντρικής Τουρκίας, περιοχή όπου ανασκαφές φέρνουν στο φως απομεινάρια της νεολιθικής περιόδου. 

Συγκεκριμένα, έχουν βρεθεί περισσότερα από 2.000 γυναικεία γλυπτά, αλλά ανέπαφο, όπως το συγκεκριμένο, δεν ήταν κανένα μέχρι σήμερα. Επίσης, τα περισσότερα από αυτά αποτελούσαν φόρο τιμής στη Μητέρα, ενώ αυτό είναι το μοναδικό που φέρει λεπτομέρειες μιας πιο ντελικάτης τέχνης.  

Επίσης ασυνήθιστο, όπως παρατηρούν οι αρχαιολόγοι, είναι ότι αυτό το γυναικείο γλυπτό βρέθηκε σε άριστη κατάσταση κάτω από μια έδρα, δίπλα από ένα κομμάτι οψιανού που μάλλον είχε τοποθετηθεί εκεί για τελετουργικούς λόγους, ενώ τα περισσότερα ευρήματα των ειδικών στο ίδιο σημείο ήταν απομεινάρια γλυπτών φτιαγμένων από πηλό.  

Τα υπερβολικά τονισμένα γυναικεία χαρακτηριστικά –τα μεγάλα στήθη, οι γοφοί, οι μηροί– κάνουν τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι πρόκειται για απεικόνιση κάποιας αρχαίας θεότητας της γονιμότητας.   

Για παράδειγμα, η Όμορφη Καθιστή Γυναίκα του Çatalhöyük, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα θηλυκής αρχετυπικής μορφής, που κάθεται σε έναν θρόνο ενώ γεννάει, βρέθηκε χωρίς κεφάλι και χωρίς το δεξί της χέρι, που ακουμπούσε σε κάτι που έμοιαζε με κεφάλι αιλουροειδούς, πάνθηρα ή λεοπάρδαλης, εικάζουν οι αρχαιολόγοι.  

Επιπροσθέτως, το ειδώλιο της γυμνής γυναίκας ίσως είναι το μεγαλύτερο που βρέθηκε στο Çatalhöyük: έχει μήκος 17 εκατοστά, πλάτος 11 εκατοστά και ζυγίζει ένα κιλό. Ξεπερνά σαφώς την καθιστή γυναίκα των 12 εκατοστών. Τα χέρια και τα πόδια του ειδωλίου είναι μικρά εν συγκρίσει με τις αναλογίες του στήθους, της κοιλιάς και των γλουτών. Εξαιτίας ακριβώς αυτών των αναλογιών και των μικρών ποδιών, οι ειδικοί εκτιμούν ότι το ειδώλιο δεν κατασκευάστηκε για να στέκεται όρθιο.  

 

Το ειδώλιο χρονολογείται ανάμεσα στο 7100 και το 6000 π.Χ.,
γεγονός που το καθιστά το παλαιότερο της κατηγορίας του, περίπου 8.000 ετών δηλαδή.

Επίσης, είναι φτιαγμένο από μάρμαρο –άλλη μια ένδειξη σπανιότητας– το οποίο έχει λειανθεί με επιμονή στις λεπτομέρειες, όπως τα σχιστά μάτια, η επίπεδη μύτη που θυμίζει Μοντιλιάνι, το στόμα, ο αφαλός κ.λπ.  

Το ειδώλιο χρονολογείται ανάμεσα στο 7100 και το 6000 π.Χ., γεγονός που το καθιστά το παλαιότερο της κατηγορίας του, περίπου 8.000 ετών δηλαδή. Τα υπερβολικά τονισμένα γυναικεία χαρακτηριστικά –τα μεγάλα στήθη, οι γοφοί, οι μηροί–, μια τεχνοτροπία που χρησιμοποιούσαν οι πρωτόγονοι καλλιτέχνες της νεολιθικής περιόδου, κάνουν τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι πρόκειται για απεικόνιση κάποιας αρχαίας θεότητας της γονιμότητας και της μητρότητας. Ωστόσο, νεότερες μελέτες αποκαλύπτουν ότι πιθανόν τέτοια ειδώλια αναπαριστούν γυναίκες με ισχύ και σεβαστή θέση στις κοινωνίες εκείνης της εποχής.  

 

Διακοσμητικά κέρατα βοοειδών στο Çatalhöyük. Φωτο: Verity Cridland

Ανασκαφές διαρκείας στον οικισμό της νεολιθικής περιόδου Το Çatalhöyük θεωρείται ένας συναρπαστικός οικισμός της νεολιθικής περιόδου, καθώς τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν κινητικότητα από κυνηγούς και αγροτικές κοινότητες. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1993, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί δημόσια κτίρια, παρά μόνο αγροτικές κατοικίες που συνδέονταν μεταξύ τους από τη στέγη ή μέσω σκάλας. Οι κάτοικοι εικάζεται ότι είχαν αναπτύξει ένας είδος κτηνοτροφικών και αγροτικών κοινωνιών, απολύτως πρωτόγονων: στον οικισμό δεν έχουν βρεθεί ούτε νεκροταφεία –οι νεκροί θάβονταν κάτω από τα σπίτια–, ενώ οι κάτοικοι είχαν αναπτύξει λατρευτικούς δεσμούς προς βοοειδή, καθώς τα σπίτια ήταν διακοσμημένα με κεφαλές και κέρατα, δείγμα αφοσίωσης και λατρείας στα ζώα που τους προμήθευαν με γάλα και κρέας.  

Το αρχαιολογικό πρότζεκτ, που δεν περιορίζεται στις εργασίες ανασκαφής, αλλά εκτείνεται και στη συντήρηση των σπάνιων ευρημάτων του οικισμού, αναμένεται να παρουσιάσει το σύνολο των ανακαλύψεών του στο πλαίσιο πλήρους μελέτης που θα δημοσιευθεί μέσα στο 2016.  

 

Σκίτσο του ειδωλίου από την Kathryn Killackey

Eπιμέλεια: THE LIFO TEAM

Πηγή:

http://www.lifo.gr/articles/archaeology_articles/114609