ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ: Η μυθική Ελαία του Πλάτωνος

Τρίτη 6 Μαρτίου 2018

Η μυθική Ελαία του Πλάτωνος

Ονομάστηκε από τους Αθηναίους «Μεγάλη Κυρία», ή «Σεβάσμια Κυρία». Πιο γνωστή όμως είναι ως η Ιερή Ελιά του Πλάτωνα, καθώς σύμφωνα με την ιστορική παράδοση και τους θρύλους, ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος δίδασκε στη σκιά του εν λόγω δέντρου του μαθητές του κατά τον 5ο π. Χ.

Η μυθική υπεραιωνόβια ελιά ήταν ριζωμένη στην περιοχή της αρχαίας Ακαδημίας της αρχαίας Αθήνας, επί της Ιεράς Οδού, λίγο μετά τον Βοτανικό Κήπο, μεταξύ των αριθμών 89-91.

Το σημείο και ο περιβάλλων χώρος στην Ιερά Οδό

Η Ελαία του Πλάτωνος τον 19 ο αρχές 20ου αιώνα .

Θεωρήθηκε ζωντανό μνημείο της εποχής του Πλάτωνα, ως το τελευταίο απομεινάρι των δενδροστοιχιών της αρχαίας Ακαδημίας, ωστόσο δεν υπάρχει ιστορική πηγή να το τεμκηριώνει (και η ονομασία της επικράτησε μετά και από την ομώνυμη επιγραφή καφενείου έναντι αυτής).

Ο Πλάτων διδάσκων κάτω από την ελιά στην ακαδημία του - Στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών βρίσκεται η «Ιερή Ελιά του Πλάτωνα» Δεν κλάπηκε τελικά η ελιά κάτω από την οποία δίδασκε ο Πλάτωνας, αλλά ένας νεκρός κορμός -από τους τρεις που είχαν φυτευτεί στη θέση της, αναφέρει σε ανακοίνωση της η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δίνοντας τέλος στο σίριαλ που ήθελε αγνώστους να έχουν κλέψει για καυσόξυλα το δέντρο που έκανε ομιλίες ο μεγάλος φιλόσοφος

Το ύψος της δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο, αλλά η περίμετρος του κορμού της έφθανε τα έξι μέτρα!

Το γηραιό δέντρο βρισκόταν όρθιο εκεί μέχρι το 1976, οπότε ένα λεωφορείο έπεσε επάνω με αποτέλεσμα να το σπάσει. Ο κορμός του τότε μεταφέρθηκε και βρίσκεται μέχρι σήμερα σε ειδική προθήκη # στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στη θέση που υψωνόταν η ελιά, παρέμεινε όμως η τεράστια ρίζα της που είχε ξεκινήσει μάλιστα να πετάει καινούρια βλαστάρια.

Σήμερα το σημείο και οι εναπομείνασες αντικαταστάτριες ελαίες .Στο σημείο αυτό πιθανά δίδασκε ο Πλάτωνας

Το Γενάρη του 2013 η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς διέψευσε σχετικό δημοσίευμα που αναπαρήγαγαν πολλά μέσα ενημέρωσης, ότι κάποιοι την κατέστρεψαν για καυσόξυλα, υπενθυμίζοντας σχετικά την παραπάνω φύλαξή της.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι ΤΟΣΑ χρόνια ΚΑΝΕΙΣ δεν είχε ενδιαφερθεί για αυτή την ιστορική τοποθεσία που παρότι δεν ήταν το ίδιο δέντρο, το σημείο δεν παύει να είναι ιστορικό, εφόσον ήταν το δέντρο κάτω από το οποίο ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας δίδασκε τους μαθητές του τον 5ο αιώνα π.Χ., και θα μπορούσε να προσελκύει χιλιάδες τουρίστες.

Αντί αυτού σήμερα είναι τόπος που γίνονται παζάρια με κλεμμένα προϊόντα και όχι μόνο! Μετά αναρωτιόμαστε γιατί συνέβη αυτό το γεγονός...

Τουλάχιστον θα μπορούσε να υπάρχει κάποια περίφραξη με μια πινακίδα που να αναγράφει την ιστορία της! Αλλά μην ξεχνιόμαστε στην Ελλάδα ζούμε…

Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε μια χώρα του εξωτερικού όχι μόνο θα την προστάτευαν και θα την είχαν περιφράξει αλλά θα αποτελούσε και πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών!

΄Ένας από αυτούς τους κορμούς, ο οποίος είχε απονεκρωθεί,

Στη θέση του παλαιού ελαιόδεντρου φυτεύτηκε νεότερο, το οποίο είχε τη μορφή τριών κορμών. Ο ένας από αυτούς τους κορμούς, ο οποίος είχε εν τω μεταξύ απονεκρωθεί, εκλάπη την 6η Ιανουαρίου 2013 από αγνώστους. Οι δύο ζωντανοί κορμοί παραμένουν ανέπαφοι.

Αριστερά την δεκαετία πιθανά του 50΄ς και δεξιά αρκετά χρόνια πριν .Τα κτισματα στον χώρο βλέπουμε ότι παρέμειναν σχεδόν τα ίδια για αρκετά χρόνια

Η Ελιά του Πλάτωνα

Οι αντικαταστάτριες ελαίες παλαιότερα

Η Ελιά του Πλάτωνα (ή Ελαία του Πλάτωνος) ήταν μια ιστορική ελιά παρά την περιοχή της αρχαίας Ακαδημίας της αρχαίας Αθήνας, επί της Ιεράς Οδού, μεταξύ των αριθμών 89-91, λίγο μετά τον Βοτανικό Κήπο, πριν τη γέφυρα του Κηφισού, στην περιοχή λεγόμενη παλαιότερα «Παράμπηγα».

Σύμφωνα με την ιστορική παράδοση της Αθήνας και τους θρύλους η εν λόγω ελιά αποτελούσε ιδιοκτησία του Αθηναίου φιλοσόφου Πλάτωνα αποτελώντας ζωντανό μνημείο της εποχής του, αν και παλαιότερα από εποχής Γεωργίου του Α΄ χαρακτηριζόταν από τους Αθηναίους και ως «ελαία του Περικλέους».

Σύμφωνα με την γνώμη του αθηναιογράφου Δημητρίου Καμπούρογλου και οι δύο παραπάνω προσωνυμίες απέδιδαν τον σεβασμό των Αθηναίων στη συγκεκριμένη υπεραιωνόβια ελιά αποκαλώντας την «Μεγάλη Κυρία», ή «Σεβάσμια Κυρία». Ιστορική πηγή που να απέδιδε αυτή στον Πλάτωνα δεν υφίσταται, επικράτησε όμως η ονομασία της μετά και από την ομώνυμη επιγραφή καφενείου έναντι αυτής που αποτέλεσε και στάση συγκοινωνιακών μέσων.

Χαρακτηριστική ήταν η περίμετρος του κορμού της που έφθανε τα έξι μέτρα, πλην όμως το ύψος του δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο. Στη βάση του κορμού έφερε και μεγάλη σπηλαιώδη διαμόρφωση (κουφάλα) στην οποία κατέφευγαν πολλά μικρόσωμα ζώα.

Ελιά Πλατωνα βγαίνοντας από το θυρωρείο στην Γεωπονική Σχολή - Αρχείο Ι. Χρονόπουλος. Διακρίνεται η κουφάλα του δένδρου

Ο Δήμος Αθηναίων προκειμένου να διασώσει το ιερό αυτό δένδρο προπαντός από επιθέσεις ανθρώπων και ζώων προκάλεσε σχετικό διάταγμα απαλλοτρίωσης του πέριξ χώρου προς καλλωπισμό και ανάδειξη μετά μάλιστα από σχετικό αίτημα της "Ένωσης Αθηναίων του τόπου" όπου και ανακηρύχθηκε ιστορικό μνημείο.

Δυστυχώς όμως λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ξέσπασε και της κατοχής που ακολούθησε οι εργασίες δεν πραγματοποιήθηκαν.

Παρά ταύτα με μέριμνα του γιατρού Δημητρίου Κουλούκη τοποθετήθηκε ένα καλαίσθητο περιμετρικό κιγκλίδωμα για την προστασία της ελιάς.

Σήμερα η αναπληρώτριες ελαίες

Στις 7 Οκτωβρίου του 1976 επέπεσε στην ελιά του Πλάτωνα λεωφορείο προκαλώντας στον κορμό μεγάλη ζημιά όπου και αποφασίστηκε η μεταφορά του ιερού δένδρου σε κτήριο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, (πρώην Γεωπονική Σχολή), όπου και φυλάσσεται σε ιδιαίτερη κατασκευασμένη προθήκη.

Στις 18 Ιανουαρίου του 2013 η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς διέψευσε σχετικό δημοσίευμα που αναπαρήγαγαν πολλά μέσα ενημέρωσης ότι κάποιοι την κατέστρεψαν για καυσόξυλα, υπενθυμίζοντας σχετικά την παραπάνω φύλαξή της.

Στη θέση που υψωνόταν η ελιά, παρέμεινε όμως η τεράστια ρίζα της που είχε ξεκινήσει μάλιστα να πετάει καινούρια βλαστάρια.

Το ίδιο σημείο αλλά εδώ βλέπουμε ότι είχε παλιότερα περίφραξη

Λαογραφία

Παλαιότερα τους λίγους καρπούς της ελιάς αυτής συνέλεγαν οι πλησίον αυτής καταστηματάρχες που πρόσφεραν στους ξένους πελάτες τους ως "ελιές του Πλάτωνα". Κάποιος δε εξ αυτών καταστηματάρχης, σύμφωνα με διηγήσεις παροικούντων, επιμελούμενος τη συλλογή τους και τοποθέτησή τους σε βαζάκια με καλλιτεχνική συσκευασία έστελνε σε διάφορους φίλους του στο εξωτερικό με συνοδευτικά ενθουσιώδη γράμματα περί της προέλευσής τους.

Μάλιστα είχε ζητήσει από τον ακαδημαϊκό Δ. Καμπούρογλου και τον τότε καθηγητή της βοτανικής στην Αθήνα να του χορηγήσουν σχετικές βεβαιώσεις ως πιστοποιήσεις περί της προέλευσης αυτών.

Βέβαια οι παραπάνω δεν χορήγησαν τέτοιες βεβαιώσεις και ο επίδοξος επιχειρηματίας κέρδισε μόνο τα θερμά συγχαρητήρια γράμματα πολλών φιλελλήνων του εξωτερικού αντί "τα σακούλια με τα δολάρια" που περίμενε.

Η Ελαία σε προηγούμενες δεκαετίες πριν την καταστρέψει το λεωφορείο όπου βλέπουμε ότι υπάρχει περίφραξη με στηθαίο και πέτρινο τοίχο .

Ο κορμός του μεταφέρθηκε και βρίσκεται μέχρι σήμερα σε ειδική προθήκη # στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. (ΦΩΤΟ)

Φυλάσσεται σε ιδιαίτερη κατασκευασμένη προθήκη.

Πρόκειται για ΥΠΕΡΑΙΩΝΟΒΙΟ,25 αιώνων, άτομο ελιάς (άποψη,ευγενούς Ιατρού,που είχε φροντίσει για την περίφραξη και την ανάδειξη της, από την 10ετια του 1960,αναρτώντας και σχετική πινακίδα πληροφόρησης των πολιτών