Ο άνθρωπος της Βάρνας και ο πλουσιότερος τάφος της 5ης χιλιετίας π.Χ.

Τη δεκαετία του 1970, αρχαιολόγοι στη Βουλγαρία σκόνταψαν σε μια τεράστια νεκρόπολη της εποχής του χαλκού από την 5η χιλιετία π.Χ. που περιείχε τα παλαιότερα χρυσά αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν ποτέ κοντά στη σύγχρονη πόλη της Βάρνας. Αλλά μόλις έφτασαν στον τάφο 43, συνειδητοποίησαν την πραγματική σημασία του ευρήματος.

Μέσα στην ταφή 43 ανακάλυψαν τα λείψανα ενός υψηλού επιφανούς άνδρα θαμμένου με απέραντο πλούτο - βρέθηκε περισσότερος χρυσός σε αυτήν την ταφή από ό, τι σε ολόκληρο τον υπόλοιπο κόσμο εκείνη την περίοδο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακούσει για τους σπουδαίους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου και της κοιλάδας του Ινδού, οι οποίοι είναι όλοι γνωστοί ως οι πρώτοι γνωστοί πολιτισμοί που χαρακτηρίζουν την αστικοποίηση, την οργανωμένη διοίκηση και την πολιτιστική καινοτομία. Αλλά λίγοι έχουν ακούσει για τον μυστηριώδη πολιτισμό που εμφανίστηκε στις όχθες λιμνών κοντά στη Μαύρη Θάλασσα πριν από 7.000 χρόνια.

 

Η εκπληκτική κουλτούρα της Βάρνας

Ο πολιτισμός της Βάρνας, όπως έχει γίνει γνωστό, δεν ήταν μια μικρή και ασήμαντη κοινωνία που αναδύθηκε σε μια μικρή γωνιά που θα γινόταν κάποτε Βουλγαρία και θα εξαφανιζόταν γρήγορα στις σελίδες της ιστορίας. Αντίθετα, ήταν ένας εκπληκτικά προηγμένος πολιτισμός, πιο αρχαίος από τις αυτοκρατορίες της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου, και ο πρώτος γνωστός πολιτισμός που δημιουργούσε χρυσά αντικείμενα.

Η Βάρνα φιλοξενεί επίσης τη μεγαλύτερη γνωστή προϊστορική νεκρόπολη στη νοτιοανατολική Ευρώπη, η οποία αντικατοπτρίζει τον πλούτο σε πολιτιστικές πρακτικές, σύνθετες ταφικές τελετές, ένα αρχαίο σύστημα πεποιθήσεων και την ικανότητα παραγωγής εξαιρετικών και εξειδικευμένων προϊόντων. Έχει γίνει γνωστό ως το λίκνο του πολιτισμού στην Ευρώπη.

 

Η ταφή του άνδρα της Βάρνας έχει μερικά από τα παλαιότερα χρυσά κοσμήματα στον κόσμο. ( Yelkrokoyade / CC BY SA 3.0 )

 

Η άνοδος του χρυσοχόου και του πλούτου

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ήταν μεταξύ 4600 και 4200 π.Χ. όταν ξεκίνησε η χρυσοχοΐα στη Βάρνα. Καθώς έγιναν πρόοδοι και οι τεχνίτες κατέκτησαν τη μεταλλουργία του χαλκού και του χρυσού, οι κάτοικοι είχαν πλέον κάτι πολύτιμο για εμπόριο. Οι αυξημένες επαφές με γείτονες τόσο στο Βορρά όσο και στο Νότο άνοιξαν τελικά εμπορικές σχέσεις στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου και της Μεσογείου, κάτι που είχε μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη της κοινωνίας. Ο βαθύς κόλπος, κατά μήκος του οποίου οι οικισμοί της Βάρνας, παρείχε ένα άνετο λιμάνι για πλοία που διασχίζουν τη Μαύρη Θάλασσα και η Βάρνα έγινε ένα ευημερές εμπορικό κέντρο.

Η αυξημένη εμπορική δραστηριότητα επέτρεψε στους μεταλλουργούς να συσσωρεύσουν πλούτο και πολύ γρήγορα αναπτύχθηκε ένα κοινωνικό χάσμα με μεταλλουργούς στην κορυφή, ακολουθούμενο από εμπόρους στη μέση και αγρότες που αποτελούσαν την κατώτερη τάξη. Απίστευτες ανακαλύψεις που έγιναν σε ένα κοντινό νεκροταφείο δείχνουν επίσης ότι η Βάρνα είχε ισχυρούς ηγέτες ή βασιλείς - αλλά θα επανέλθουμε σε αυτό.

Και έτσι, τα θεμέλια είχαν τεθεί για την εμφάνιση ενός ισχυρού και ανθηρού πολιτισμού, του οποίου η επιρροή διαπέρασε ολόκληρη την Ευρώπη για χιλιάδες χρόνια ακόμη.

 

Ανακαλύπτοντας τον αρχαίο πολιτισμό της Βάρνας

Η πρώτη απόδειξη του αρχαίου πολιτισμού της Βάρνας ήρθε με τη μορφή εργαλείων, αγγείων, σκευών και ειδωλίων από πέτρα, πυρόλιθο, οστό και πηλό. Στη συνέχεια, μια απίστευτη ανακάλυψη πιθανότητας ήρθε στο φως, που έκανε πρωτοσέλιδα σε όλο τον κόσμο. Τον Οκτώβριο του 1972, ο χειριστής εκσκαφέων Raycho Marinov σκόνταψε μια τεράστια νεκρόπολη της Εποχής του Χαλκού που περιείχε τα παλαιότερα χρυσά αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν ποτέ.

Ήταν μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις που έγιναν ποτέ στη Βουλγαρία. Εκτεταμένες ανασκαφές ξεκίνησαν υπό τη διεύθυνση των Μιχαήλ Λαζάροφ (1972-1976) και Ιβάν Ιβάνοφ (1972-1991), αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά τον υπέροχο πολιτισμό της Βάρνας.

Περισσότεροι από 300 τάφοι αποκαλύφθηκαν στη νεκρόπολη, και ανάμεσά τους ανακτήθηκαν περισσότερα από 22.000 εξαιρετικά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων 3.000+ αντικειμένων από χρυσό - με συνολικό βάρος 6 κιλά (13,23 λίβρες.) υψηλής ποιότητας εργαλεία πυρόλιθου, κοσμήματα, κοχύλια μεσογειακών μαλακίων, κεραμικά, οψιδιανές λεπίδες και χάντρες.

 

Χρυσά αντικείμενα βρέθηκαν στη νεκρόπολη.

 

Χρυσά αντικείμενα βρέθηκαν στη νεκρόπολη. ( Yelkrokoyade / CC BY SA 3.0 )

Η ανάλυση των τάφων αποκάλυψε ότι ο πολιτισμός της Βάρνας είχε μια πολύ δομημένη κοινωνία - τα ελίτ μέλη της κοινωνίας θάφτηκαν σε σάβανα με χρυσά στολίδια ραμμένα στα περιτυλίγματα υφασμάτων και οι τάφοι τους ήταν φορτωμένοι με θησαυρούς, όπως χρυσά στολίδια, βαριές χάλκινες άξονες, κομψό φινίρισμα, και πλούσια διακοσμημένα κεραμικά, ενώ άλλα είχαν απλές ταφές με λίγα νεκρά αντικείμενα.

Ο πλούτος του τάφου 43

Ενώ υπήρχαν πολλές ταφές ελίτ που αποκαλύφθηκαν, υπήρχε συγκεκριμένα μια που ξεχώριζε μεταξύ των υπόλοιπων - τάφος 43. Μέσα στον τάφο 43, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν τα λείψανα ενός άνδρα υψηλού επιπέδου που φαίνεται να ήταν κάποιος ηγέτης / ηγέτης κάποιου είδους. Περισσότερος χρυσός βρέθηκε σε αυτήν την ταφή από ό, τι σε ολόκληρο τον υπόλοιπο κόσμο εκείνη την περίοδο. Ο άνδρας, που έγινε γνωστός ως ο άνθρωπος της Βάρνας, θάφτηκε με σκήπτρο - σύμβολο υψηλού βαθμού ή πνευματικής δύναμης - και φορούσε θηκάρι από χρυσό πάνω από το πέος του.

Η ταφή είναι απίστευτα σημαντική για κάτι περισσότερο από τα κτερίσματα - είναι η πρώτη γνωστή ελίτ ανδρική ταφή στην Ευρώπη. Πριν από αυτό, οι γυναίκες και τα παιδιά έλαβαν τις πιο περίτεχνες ταφές.

Η Marija Gimbutas, Λιθουανή-Αμερικανίδα αρχαιολόγος, η οποία ήταν γνωστή για τους ισχυρισμούς της ότι οι Νεολιθικοί χώροι σε όλη την Ευρώπη παρείχαν αποδεικτικά στοιχεία για τις μητριαρχικές προ-Ινδοευρωπαϊκές κοινωνίες, πρότειναν ότι ήταν το τέλος της 5ης χιλιετίας π.Χ. όταν η μετάβαση στην ανδρική κυριαρχία ξεκίνησε στην Ευρώπη. Πράγματι, στον πολιτισμό της Βάρνας, παρατηρήθηκε ότι γύρω από αυτό το διάστημα οι άντρες άρχισαν να λαμβάνουν την καλύτερη μεταθανάτια φροντίδα.

 

 Σύνθετες τελετές στη Νεκρόπολη της Βάρνας

Οι ταφές στη νεκρόπολη της Βάρνας προσφέρουν επίσης πολύ περισσότερα από τα πολύτιμα αντικείμενα που βρίσκονται μέσα τους και ανακαλύψεις σχετικά με τις κοινωνικές ιεραρχίες. Τα χαρακτηριστικά των τάφων παρείχαν επίσης βασικές πληροφορίες για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις περίπλοκες ταφικές πρακτικές αυτού του αρχαίου πολιτισμού.

Έγινε προφανές στους ερευνητές ότι οι άνδρες και οι γυναίκες τοποθετήθηκαν σε διαφορετικές θέσεις μέσα στους τάφους – οι άνδρες τοποθετήθηκαν στην πλάτη τους, ενώ οι γυναίκες τοποθετήθηκαν σε εμβρυϊκή θέση. Αλλά το πιο εκπληκτικό από όλα ήταν η ανακάλυψη ότι ορισμένοι τάφοι δεν περιείχαν καθόλου σκελετό , και αυτοί οι «συμβολικοί τάφοι» ήταν οι πλουσιότεροι όσον αφορά την ποσότητα χρυσού και άλλους θησαυρούς που βρέθηκαν μέσα τους. Μερικοί από αυτούς τους συμβολικούς τάφους, ή κενοτάφια, περιείχαν επίσης μάσκες ανθρώπινου μεγέθους από άψητο πηλό τοποθετημένο στη θέση όπου θα ήταν το κεφάλι.

 

Ανθρώπινο πήλινο κεφάλι που βρέθηκε στη νεκρόπολη της Βάρνας . ( CC BY SA 4.0 )

Οι τάφοι που περιείχαν τις πήλινες μάσκες βρέθηκαν επίσης να περιέχουν φυλαχτά χρυσού σε σχήμα γυναικών τοποθετημένα στη θέση όπου θα ήταν ο λαιμός. Αυτά τα φυλαχτά, που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, δείχνουν ότι οι «ταφές» προορίζονταν για γυναίκες. Περαιτέρω απόδειξη αυτού είναι το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν άξονες μάχης σε αυτά τα κενοτάφια, αλλά καθένας από αυτούς είχε μια χάλκινη καρφίτσα, ένα μαχαίρι πυρόλιθου και έναν άξονα ατράκτου.

Αντίγραφο μιας συμβολικής ταφής ενός ανθρωπόμορφου προσώπου από πηλό. Το πρωτότυπο βρέθηκε στη Βάρνα Χαλκολιθική Νεκρόπολη (τάφος 2) και χρονολογείται στην τέταρτη χιλιετία π.Χ. (Ann Wuyts / CC BY 2.0 )

 

Η πτώση και η κληρονομιά του πολιτισμού της Βάρνας

Μέχρι το τέλος της πέμπτης χιλιετίας π.Χ., η κάποτε ισχυρή και ισχυρή κουλτούρα της Βάρνας άρχισε να διαλύεται. Έχει υποτεθεί ότι η πτώση του πολιτισμού της Βάρνας ήταν το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος, που μετέτρεψε μεγάλες περιοχές αρόσιμης γης σε έλη και βάλτους, καθώς και την εισβολή πολεμιστών ιππέων από τις στέπες.

Παρόλο που ο πολιτισμός της Βάρνας δεν άφησε άμεσους απογόνους, τα μέλη αυτού του αρχαίου πολιτισμού άφησαν πίσω τους πολλή διαρκή κληρονομιά και έθεσαν το σκηνικό για την εμφάνιση των επόμενων πολιτισμών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι δεξιότητές τους στη μεταλλουργία ήταν πρωτοφανείς στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο και η κοινωνία τους έδειξε πολλά χαρακτηριστικά ενός πολύ προηγμένου και ανεπτυγμένου πολιτισμού.

Ανέπτυξαν επίσης την κοινωνική δομή μιας κεντρικής αρχής - ενός ατόμου ή ενός ιδρύματος για την παρακολούθηση και τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας της κοινωνίας. Βρέθηκαν όλες οι θεμελιώδεις αρχές της σύγχρονης κοινωνίας - ένα μοντέλο πολιτισμού που ακολουθούμε μέχρι σήμερα.

Κορυφή εικόνα: Grave 43 - μια ελίτ αρσενική ταφή που βρέθηκε στη νεκρόπολη της Βάρνας. Πηγή: Yelkrokoyade / CC BY SA 3.0

Από τη Joanna Gillan

https://www.ancient-origins.net/ancient-places-europe/varna-man-002798