Ο Στάθης Καλύβας αποκαλύπτει: Αγγλική… ήταν η Ελληνική Επανάσταση!

Γιώργος Καραμπελιάς

Ο Στάθης Καλύβας, σε ντοκιμαντέρ για τα 200 χρόνια Ελληνισμού που προβάλλεται μετά βαΐων και κλάδων στον Σκάι, προχωράει σε ένα ατόπημα που κανένας δεν είχε αποτολμήσει. Στο πρώτο επεισόδιο της μυθοπλασίας του, που μεταδόθηκε την Πέμπτη 6 Ιανουαρίου, υποστήριξε ανενδοίαστα πως το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε από τους Εγγλέζους!

Σε ένα ντοκιμαντέρ μιας ώρας για την Επανάσταση, δεν θα ακουστούν οι λέξεις Τριπολιτσά, Δερβενάκια, Κανάρης, σφαγή της Χίου, Σουλιώτες, ούτε καν Λόρδος Βύρωνας, ενώ τη μόνη μάχη την οποία αναφέρει και σχολιάζει εκτενώς είναι η ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Ήδη, ο τίτλος του επεισοδίου αποτελεί νεολογισμό. Επειδή εσχάτως έχει δεχθεί διασταυρούμενα πυρά η θεωρία πως η Επανάσταση δεν αποτέλεσε την απελευθέρωση, αλλά τη γένεση του ελληνικού έθνους, ο Καλύβας θα χρησιμοποιήσει ένα τέχνασμα για να πει το ίδιο πράγμα. Ο τίτλος του πρώτου επεισοδίου είναι “Μια χώρα γεννιέται”, δηλαδή το ίδιο ακριβώς επί της ουσίας. Οι Έλληνες, όπως θα τονίσει στο τέλος του ντοκιμαντέρ, «γεννήθηκαν το 1821». Πού καιρός για Παλαιολόγους, παιδομάζωμα, Oρλωφικά, Ρήγα Βελεστινλή!

Το ντοκιμαντέρ, για να είναι συνεπές με την ιδεολογία του, δεν αρχίζει βεβαίως με το 1821, με τον “μύθο” της Αγίας Λαύρας ή την κατάληψη της Τριπολιτσάς, αλλά με το… 1826 και μάλιστα υπό τον τίτλο “Η ήττα της εξέγερσης” (5΄01΄΄). Συστηματικά άλλωστε επιμένει να αποκαλεί το 1821, όχι Επανάσταση, αλλά «πόλεμο της ανεξαρτησίας». Η “εξέγερση” ηττήθηκε και οι προστάτιδες δυνάμεις –κυρίως οι Άγγλοι–, συμμετέχοντας και αυτές, μας προσέφεραν την Ανεξαρτησία.

Η αμέσως επόμενη εικόνα δεν είναι, όπως θα μπορούσαμε να φανταστούμε, το Μεσολόγγι, το οποίο ανέσκαψε ο Ιμπραήμ το 1826. Όχι, ο Καλύβας, με λάγνα ανατολίτικη μουσική υπόκρουση, μας παρουσιάζει το… οθωμανικό Ιμαρέτ της Καβάλας και το άγαλμα του ξιφήρους Μωχάμετ Άλυ, του καβαλιώτη πατέρα του Ιμπραήμ, που «παραλίγο να θέσει τέρμα στην εξέγερση των Ελλήνων» (5΄40΄΄). Και η κα Μαρία Ευθυμίου, ειδική πλέον για τον Κολοκοτρώνη και τον Ιμπραήμ, μας πληροφορεί ότι ο Ιμπραήμ νικούσε παντού, «η μία νίκη διαδεχόταν την άλλη και ήταν ζήτημα χρόνου, έτσι έμοιαζε, να πέσουν οι τελευταίες περιοχές», το Ναύπλιο, η Ερμιόνη και τα νησιά (7΄45).

 

Τι αποσιωπούν Καλύβας και Ευθυμίου

Για να θεμελιώσουν αυτό τον ισχυρισμό, αποσιωπούν και ορισμένες παραδειγματικές νίκες των Ελλήνων. Αρχικώς τη μάχη των Μύλων (13 Ιουνίου 1825), όταν ο Μακρυγιάννης, ο Υψηλάντης και ο Μαυρομιχάλης νίκησαν τον Ιμπραήμ και τον εμπόδισαν να καταλάβει το Ναύπλιο. Και όμως, είναι πασίγνωστη η φράση του Μακρυγιάννη στον Γάλλο ναύαρχο Δεριγνί που του υπεδείκνυε πως η θέση των Ελλήνων στους Μύλους ήταν πολύ αδύνατη: «Είναι αδύνατες οι θέσεις κι εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός οπού μας προστατεύει και θα δείξωμεν την τύχη μας σ’ αυτές τις θέσεις τις αδύνατες».

Αποσιωπούν, ένα χρόνο μετά ακριβώς, τη μεγάλη στρατηγικού χαρακτήρα ήττα του Ιμπραήμ στη μάχη της Βέργας (22-25 Ιουνίου 1826), στη Μάνη – και μάλιστα μετά το Μεσολόγγι. Εκεί, οι ελληνικές δυνάμεις (5.000 άνδρες), κυρίως Μανιάτες με επικεφαλής τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη, νίκησαν κατά κράτος ισχυρές αιγυπτιακές δυνάμεις 8.000 ανδρών. Μάλιστα, όταν ο Ιμπραήμ προσπάθησε να αποβιβάσει για αντιπερισμασμό 1.500 Αιγυπτίους στον Διρό, τους κυνήγησαν με τα δρεπάνια στα χέρια γυναίκες, γέροντες και παιδιά. Οι Αιγύπτιοι είχαν τεράστιες απώλειες, πάνω από 1.500 άνδρες.

Τέλος, την επόμενη χρονιά, το 1827, όταν ο Κολοκοτρώνης έχει ξεκινήσει τον ανταρτοπόλεμο με το «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους», με σημαντικές επιτυχίες, ο Ιμπραήμ θα προσπαθήσει να τον ανακόψει με την κατάληψη της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου. Έτσι, στις 17 Ιουνίου του 1827, έφτασε στην περιοχή των Καλαβρύτων με 13.000 Αιγυπτίους και 2.000 “προσκυνημένους”, υπό τον Νενέκο.

Τότε, ο Κολοκοτρώνης (που δεν πολεμούσε τον Ιμπραήμ, όπως μας πληροφορεί η “εθνική ιστορικός”) κινητοποίησε τους Πετμεζαίους, τον Φωτάκο, τον Γενναίο Κολοκοτρώνη, τον Πλαπούτα και άλλους, οι οποίοι με πάνω από 1500 άνδρες ανέλαβαν την υπεράσπιση της μονής, ενώ συμμετείχαν και 100 μοναχοί υπό τον πρώην ηγούμενο Γεράσιμο Τορολό. Τελικώς, στις 24 Ιουνίου, μετά από πολλές ώρες μάχης, οι Τουρκοαιγύπτιοι αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν και να κατευθυνθούν άπρακτοι στην Τρίπολη, με απώλειες τουλάχιστον 300 νεκρούς…

Δηλαδή, λίγο πριν πραγματοποιηθεί η ναυμαχία του Ναυαρίνου, το 1827, οι Έλληνες όχι μόνο δεν ήταν “τελειωμένοι”, όπως μας πληροφορεί το δίδυμο των σχολιαστών, αλλά είχαν σημειώσει σημαντικές νίκες εναντίον του Ιμπραήμ, ενώ το ηθικό τους είχε αρχίσει και πάλι να ανεβαίνει. Άλλωστε είχε ήδη κληθεί και ο Καποδίστριας ως κυβερνήτης στην Ελλάδα.

Ποιοι έκαναν την Επανάσταση;

Οι ρίζες της Επανάστασης, σύμφωνα με τον Καλύβα, «βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό μακριά από τη σημερινή Ελλάδα». Και όχι βέβαια στο Σούλι, στην κλεφτουριά, στη ναυτοσύνη. «Από τις αρχές του 18ου αιώνα οι Ορθόδοξοι χριστιανοί της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ταξιδεύουν στο εξωτερικό έρχονται σε επαφή με τις νέες ιδέες της Δύσης, θα διατυπώσουν μια επαναστατική ιδέα, τη δημιουργία ενός κράτους για το ελληνικό έθνος» (11΄ έως 11΄50΄΄).

Αφού προσπαθεί να γελοιοποιήσει τον «μύθο του κρυφού σχολείου», παρουσιάζει την εκπαίδευση των Ελλήνων να αρχίζει το… 1740 από την Μαρούτσειο/Καπλάνειο σχολή των Ιωαννίνων. Και όμως, η Πατριαρχική Ακαδημία υπάρχει από το 1460 μέχρι τον 20ό αιώνα και η Σχολή της Μονής Φιλανθρωπηνών, στα Γιάννενα, είχε δημιουργηθεί κατά τον 13ο αιώνα! Διότι διαφορετικά θα έπρεπε να αναγνωρίσει πως η παιδεία του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού αποτελούσε σε μεγάλο βαθμό συνέχεια της βυζαντινής εκπαίδευσης, προτού συναντήσει τα δυτικά ρεύματα.

Έτσι όμως θα έμπαινε στην εξίσωση και το ύστερο βυζαντινό κράτος, που οι Έλληνες και ο Ρήγας και η Φιλική Εταιρεία προσπαθούσαν να ανασυστήσουν. Για αυτό σε ολόκληρη την τηλεοπτική κατασκευή του δεν αναφέρεται καν η λέξη Βυζάντιο. Και προφανώς τσιμουδιά για τον ρόλο της Εκκλησίας στην εκπαίδευση (από τους 1500 δασκάλους της Τουρκοκρατίας, πάνω από 1000 ήταν κληρικοί).

Παράλληλα, δεν γίνεται ούτε καν νύξη στις δεκάδες εξεγέρσεις και επαναστάσεις της Τουρκοκρατίας, στον Διονύσιο Φιλόσοφο το 1611 στα Γιάννενα, στα Oρλωφικά, στον Λάμπρο Κατσώνη, στον Ρήγα Βελεστινλή, στους νεομάρτυρες, τον Κοσμά τον Αιτωλό. Αν ο Κιτρομηλίδης και οι λοιποί είχαν μεταβάλει τον Ρήγα σε απλή φιγούρα του δυτικού Διαφωτισμού, σμικρύνοντας μέχρις εξαφανίσεως τη συνωμοτική επαναστατική του δράση και τη σύνδεσή του με τους Σουλιώτες, ο Καλύβας και η Ευθυμίου κάνουν κάτι δραστικότερο, τον εξαφανίζουν ολοκληρωτικά.

Ο Αριστείδης Χατζής θα προσθέσει και τη δικιά του πινελιά: Ορθώς αναφέρει αρχικώς ότι οι Έλληνες ήταν έτοιμοι να πάρουν το μήνυμα της Φιλικής Εταιρείας και να επαναστατήσουν. Αλλά συνεχίζει: «αλλά για ποιον Ελληνισμό μιλάμε τώρα. Δεν είναι ο αγρότης στην Πελοπόννησο ή στη Ρούμελη ο κτηνοτρόφος» που έχουν συνείδηση του ελληνισμού, «είναι οι έμποροι… είναι οι διανοούμενοι». (23΄10΄΄-23΄ 40΄΄). «Αυτοί όλοι είναι έτοιμοι γιατί νομίζω έχουν αντιληφθεί ότι το brand name Έλληνας είναι κάτι πολύ σημαντικό στην Ευρώπη». Δηλαδή, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι έχυσαν το αίμα τους, γιατί μερικές χιλιάδες έμποροι και διανοούμενοι μπόρεσαν να κάνουν μια καλή τοποθέτηση του brand name Έλληνας!

Οι Έλληνες… βοήθησαν τους Άγγλους

«Τον Μάιο του 1827, με την πτώση της Αθήνας, η εξέγερση των Ελλήνων είναι ουσιαστικά νεκρή. Όμως τέσσερεις μήνες μετά τον Οκτώβριο του 1827, η επιτυχία του αγώνα είναι σχεδόν εξασφαλισμένη… Η απάντηση βρίσκεται ξανά εκτός Ελλάδος. Η συνθήκη του Λονδίνου τον Ιούλιο του 1827 ισοδυναμεί με την πράξη γένεσης του ελληνικού κράτους» (30΄-31΄). Ακολουθεί μια λεπτομερέστατη περιγραφή της ναυμαχίας του Ναυαρίνου.

Χωρίς βέβαια να γίνεται καμία αναφορά στην Έξοδο του Μεσολογγίου, που ξεσήκωσε την κοινή γνώμη της Ευρώπης και αποτέλεσε την άμεση αφορμή για τη συνθήκη του Λονδίνου και τη ναυμαχία. H υπεράνθρωπη αντίσταση του Μεσολογγίου, ο δαυλός του Χρήστου Καψάλη και οι εκατόμβες των θυμάτων, συνέβαλαν καταλυτικά στην αναζωπύρωση του φιλελληνισμού.

Στο Παρίσι θα πραγματοποιηθεί μαζική διαδήλωση φοιτητών στα Ανάκτορα, στις 18 Απριλίου 1826, ο Τζοακίνο Ροσίνι θα διευθύνει κονσέρτο υπέρ της Φιλελληνικής Εταιρείας, ενώ στα “Κεφάλια του Σαραγιού”, του Βικτόρ Ουγκώ, τρία κομμένα κεφάλια αγωνιστών αφηγούνται τις τελευταίες στιγμές του Μεσολογγίου. Στην πόλη των φώτων συγκεντρώνονται από εράνους 1.630.000 φράγκα, ενώ η Επιτροπή της Γενεύης μεταβάλλεται σε κέντρο συλλογής χρημάτων – 2.500.000 φράγκα, εξ ιδίων, θα προσφέρει μόνο ο Εϋνάρδος. Η Συνθήκη του Λονδίνου της 6ης Ιουνίου 1827 και η ναυμαχία του Ναυαρίνου που ακολούθησε θα αποτελέσουν έναν μεταθανάτιο “θρίαμβο” για τους αγωνιστές του Μεσολογγίου.

Και το επιστέγασμα: Ο Στάθης Καλύβας ερωτά τη συνομιλήτριά του Μαρία Ευθυμίου: «Τη φράση ότι την Ελληνική Επανάσταση την διέσωσαν οι ξένοι, αλλά οι Έλληνες βοήθησαν τους ξένους να την διασώσουν, πως σας φαίνεται, συμφωνείτε;» (43-43 10) Στη συνέχεια, ο Καλύβας επανέρχεται στην έμμονη ιδέα του και ρωτάει τον Ρόντρικ Μπήτον: «Θα λέγατε ότι η σύγχρονη Ελλάδα γεννήθηκε στο Λονδίνο;» (42΄ 32΄΄). Ο Μπήτον, υπεκφεύγοντας εν πολλοίς, απαντά: «δεν λέω ότι οι Έλληνες δεν θα μπορούσαν να κατακτήσουν την αυτονομία τους. Μπορεί κανείς να φανταστεί την Πελοπόννησο με κυβερνήτη τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον γέρο του Μοριά. Θα ήταν ένα προσωπικό φέουδο. Θα είχαν πλήρη αυτονομία στην περιοχή τους, αλλά δεν θα είχε αλλάξει η ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας»! (43΄)

Δηλαδή, ο Μπήτον αναγνωρίζει πως οι Έλληνες είχαν τη δυνατότητα αφ’ εαυτών να κατακτήσουν την αυτονομία τους χωρίς το Ναυαρίνο και το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, αλλά όχι πλήρη ανεξαρτησία. Ωστόσο, αυτό που περιγράφει ήταν ακριβώς η πολιτική της Αγγλίας, που επιζητούσε ένα ελληνικό κράτος αυτόνομο, αλλά φόρου υποτελές στον Σουλτάνο. Και αυτή η απόφαση ψηφίστηκε και στην πρώτη Συνθήκη του Λονδίνου, το 1827, την οποία τόσο εξυμνεί ο Καλύβας και θα επαναληφθεί στο νέο Πρωτόκολλο του Λονδίνου, στις 4/16 Νοεμβρίου 1828, που θα συρρικνώνει μάλιστα τα όρια του νέου κράτους στην Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες!

Ούτε ο Καποδίστριας μνημονεύεται!

Ο Καλύβας και η Ευθυμίου εξάλλου χρησιμοποιούν υποδορίως το γεγονός ότι οι τρεις δυνάμεις συγκεντρώνονταν στο Λονδίνο, όπου υπήρχε μόνιμος μηχανισμός των τριών δυνάμεων (όπως σήμερα θα λέγαμε Πρωτόκολλο της Γενεύης ή της Λωζάννης), για να διογκώσουν τον θετικό ρόλο της Αγγλίας, η οποία αντίθετα ήταν εκείνη που έβαζε τα περισσότερα εμπόδια στις ελληνικές διεκδικήσεις.

Ωστόσο, ο Καποδίστριας, που δεν κρίνεται άξιος να μνημονευτεί, μπόρεσε να χρησιμοποιήσει επιδέξια τη φιλελληνική στροφή της γαλλικής πολιτικής και τον ρωσοτουρκικό πόλεμο. Οι Γάλλοι θα αποστείλουν μάλιστα, τον Αύγουστο του 1828, εκστρατευτική δύναμη 15.000 ανδρών υπό τον στρατηγό Μαιζόν, ενώ ο Κυβερνήτης ενίσχυσε την ελληνική παρουσία στη Στερεά Ελλάδα, παρά το Πρωτόκολλο του 1828. Τακτική που επισφραγίστηκε με τη μεγάλη νίκη της Πέτρας, στις 12 Σεπτεμβρίου 1829, όταν οι 8.000 Τούρκοι που αποχωρούσαν εσπευσμένα από την Αθήνα, ηττήθηκαν από τον Δημήτριο Υψηλάντη.

Για τη συνέχεια του άρθρου εδώ:

https://slpress.gr/idees/o-stathis-kalyvas-apokalyptei-aggliki-itan-i-elliniki-epanastasi/