Αλέκος Α.
Ανδρικάκης
Μια προφητική επιστολή του Σμύρνης Χρυσόστομου στον Ε.
Βενιζέλο, την προπαραμονή του μαρτυρικού θανάτου του στην κατάληψη της Σμύρνης.
«…ζήτημα είναι εάν όταν το παρόν μου γράμμα
αναγινώσκεται υπό της Υμετέρας Εξοχότητος, αν ημείς πλέον υπάρχωμεν εν τη ζωή
προοριζόμενοι –τις οίδε- κατ’ ανεξερευνήτους βουλάς της Θείας Προνοίας εις
θυσίαν και μαρτύριον,…».
Με την
προφητική αυτή αναφορά, συγκλονιστική στ’ αλήθεια, ο μάρτυρας μητροπολίτης
Σμύρνης Χρυσόστομος, απηύθυνε έκκληση στον ιδιωτεύοντα, τότε, Ελευθέριο Βενιζέλο
να κάνει τη «μεγάλη χειρονομία» και να σώσει τον ελληνισμό της Μικράς Ασίας.
Η
δραματική του επιστολή, στην οποία διακρίνεται η αγωνία γι αυτό που επέρχεται
για τους Έλληνες της περιοχής, χωρίς κανείς να μπορεί να το αποτρέψει, γράφτηκε
την προπαραμονή του θανάτου του, στις 25 Αυγούστου 1922. Σίγουρα ο Βενιζέλος
διάβασε τη δραματική έκκληση όταν ο ιεράρχης ήταν πλέον νεκρός,
κατακρεουργημένος από τον τουρκικό όχλο στις 27 Αυγούστου 1922, κατά την
ανακατάληψη της Σμύρνης από τους Τούρκους.
Ο Χρυσόστομος
στην έντονα συναισθηματική του επιστολή κατηγορεί τον ίδιο τον Βενιζέλο, με τον
οποίο διατηρούσε στενή σχέση, για την επιλογή του να στείλει στη Σμύρνη ως
Ύπατο Αρμοστή «ένα παράφρονα και εγωιστήν», όπως αποκαλεί τον Αριστείδη
Στεργιάδη.
Ο μαρτυρικός
ιεράρχης αποδεικνύει με την ίδια συγκλονιστική επιστολή πόσο πολύ πίστευε στον
Βενιζέλο, ώστε του καταλογίζει και μια δεύτερη ευθύνη για την καταστροφή: το
γεγονός ότι οδήγησε τη χώρα στις εκλογές (την 1η Νοεμβρίου 1920) τις οποίες
έχασε κι έτσι δεν διαχειρίστηκε ο ίδιος τα πράγματα που αφορούσαν στη
Μικρασιατική εκστρατεία. Μάλιστα ενημερώνει τον Κρητικό πολιτικό ότι λίγες
ημέρες νωρίτερα είχε στείλει επιστολή στον τότε βασιλιά (δεν τον αποκαλεί καν
με την ιδιότητα του, αλλά «ευρισκόμενο επί του ελληνικού θρόνου Κωνσταντίνο»)
ζητώντας να αναθέσει στον Βενιζέλο «την ανάληψη της πηδαλιούχου του ελληνικού
σκάφους».
Τιμώντας
τα θύματα του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, καθώς συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από το
ολοκαύτωμα, αναδημοσιεύομε το κείμενο του μάρτυρα ιεράρχη.
«Εν Σμύρνη
Τη 25
Αυγούστου 1922
Αγαπητέ
φίλε και αδελφέ κ. Ελευθέριε Βενιζέλε,
Επέστη η
μεγάλη ώρα της μεγάλης εκ μέρους σας χειρονομίας. Ο Ελληνισμός της Μικράς
Ασίας, το Ελληνικόν Κράτος αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν Έθνος καταβαίνει πλέον
εις τον Άδην από του οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση
και το σώση.
Της
αφαντάστου ταύτης καταστροφής βεβαίως αίτιοι είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί
σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος δια δύο πράξεις
Σας.
Πρώτον
διότι αποστείλατε εις Μ. Ασίαν ως Ύπατον Αρμοστήν ένα παράφρονα και εγωιστήν.
Και δεύτερον διότι πρωτού αποπερατώσητε το έργον σας και θέσητε την κορωνίδα
και το επιστέγασμα επί του ανεγερθέντος αφαντάστως ωραίου και μεγαλοπρεπούς
δημιουργήματός Σας, της καταθέσεως των θεμελίων της περικλεεστάτης ποτέ
Βυζαντινής μας Αυτοκρατορίας, είχατε την ατυχή και ένοχον έμπνευσιν να
διατάξητε εκλογάς κατ’ αυτάς ακριβώς τας παραμονάς της εισόδου Σας εις
Κωνσταντινούπολιν και της καταλήψεως αυτής υπό του Ελληνικού Στρατού προς
εκτέλεσιν – οίμι –δια παντός καταστραφείσης Συνθήκης των Σεβρών.
Αλλά
γέγονεν ο γέγονεν.
Ακόμη όμως
υπάρχει καιρός αν όχι να σωθή η Συνθήκη των Σεβρών, αλλά τουλάιστον να μη
καταστραφή τελείως το Ελληνικόν Έθνος δια της απωλείας ότι μόνον της Μ. Ασίας
αλλά και της Θράκης και αυτής ίσως της Μακεδονίας.
Και επειδή
οι καιροί ου μενετοί πλέον, έκρινα καθήκον και εμόν απαραίτητον να κυλίσω τον
πίθον μου εν μέσω της γενικής κινήσεως της παγκοίνου εδώ συμφοράς μας και
πρώτον μεν έγραψα με ημερομηνίαν 21 Αυγούστου προς τον επί του Ελληνικού θρόνου
ευρισκόμενον Κωνσταντίνον να προβή εις τας μεγάλας αποφάσεις, εν αις πρωτίστην
θεωρώ την ανάληψιν της πηδαλιουχίας του ελληνικού σκάφους παρά της πάγκοινον
την ευρωπαϊκήν υπόληψιν κεκτημένης Σης κορυφής.
Την
παράδοσιν της διοικήσεως του στρατού εις τους εκδιωχθέντας αξιωματικούς της
Αμύνης, οι οποίοι γνωρίζουν πως ανασυντάσσεται καταστραμμένος στρατός και
οδηγείται εις την νίκην και την άμεσον εντεύθεν εκδίωξιν Στεργιάδου και
Χατζανέστη και άλλα σχετικά.
Έκρινα δε
προ παντός απαραίτητον εκ των φλογών της καταστροφής εν αις οδυνάται ο
Μικρασιατικός Ελληνισμός, και ζήτημα είναι εάν όταν το παρόν μου γράμμα
αναγιγνώσκεται υπό της Υμετέρας Εξοχότητος, αν ημείς πλέον υπάρχωμεν εν ζωή
προοριζόμενοι – τις οίδε- κατ’ ανεξερευνήτους βουλάς της Θείας Προνοίας εις
θυσίαν και μαρτύριον, ν’ απευθύνω την υστάτην ταύτην έκκλησιν προς την φιλογενή
και μεγάλην ψυχήν Σας και να Σας είπω μόνο δύο λέξεις.
Εάν δια να
σώσητε την Ελλάδα εκρίνατε καθήκον σας να προβήτε εις το επαναστατικόν κίνημα
της Θεσσαλονίκης, μη διστάσητε τώρα να προβήτε εις εκατόν τοιαύτα κινήματα, ίνα
σώσητε τώρα ολόκληρον τον απανταχού και ιδία τον μικρασιατικόν και θρακικόν
Ελληνισμόν, ο οποίος τόσην θρησκευτικήν λατρείαν τρέφει προς Υμάς.
Και νυν,
φίλτατε αδελφέ, σε μόνον θεωρούμεν τον από μηχανής Θεόν, σε βράχον, σε ελπίδα,
σε σωτήρα και σε μεσσίαν μας. Περίζωσε την ρομφαίαν του λόγου σου κατευοδού
προς υμάς και κόψον τον άλυτον δια την διπλωματίαν μέχρι σήμερον δεσμόν του
Ανατολικού ζητήματος.
Πίπτων επί
του τραχήλου υμών, περιλούω υμάς δι’ απείρων φιλημάτων σεβασμού και αγάπης.
† Ο
Σμύρνης Χρυσόστομος»
Πηγή:Δίκτυο
Μικρασιάτης
Το είδα εδώ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου