Δημοσθένης Σκουλάκης: Εκπροσώπησε τη γενιά του με ροκ διάθεση και πολύ χιούμορ

«H Τέχνη δεν μπορεί να είναι μοντέρνα. Η Τέχνη ξαναγυρίζει αιώνια στην αρχή».

Egon Schiele, Βιέννη 22 Απριλίου 1912

Ο ρεαλισμός, η μεταφυσική ατμόσφαιρα, η χρήση συμβόλων, η ανθρώπινη φιγούρα, ο σταματημένος χρόνος, η έννοια της μνήμης, το πορτρέτο, η αυτοπροσωπογραφία, η κοινωνικοπολιτική κριτική ματιά, η αναζήτηση ταυτότητας είναι κοινά σημεία που συνθέτουν τη ζωγραφική ταυτότητα του Δήμου Σκουλάκη. Πολίτης του κόσμου ζώντας στις Η.Π.Α. και στην Ευρώπη, γεμάτος εμπειρίες από μουσεία και εκθέσεις επιστρέφει στην Ελλάδα μετά τη χούντα των συνταγματαρχών.

Ο Εκσυγχρονισµός του Πολέµου, 1999, λάδι σε καµβά, 200 x 230 εκ.

Ύστερα από μια γόνιμη περιπέτεια στη δημοσιογραφία και την πολιτική αφιερώνεται αποκλειστικά στο πινέλο και δημιουργεί σειρές έργων στις οποίες κυριαρχεί η προσωπική του αντίληψη για την τέχνη και ο τρόπος που ο ίδιος προσλαμβάνει όσα συμβαίνουν γύρω του.

Με ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς του Δήμου Σκουλάκη έχουμε την ευκαιρία να συναντηθούμε στο Μουσείο Μπενάκη στην έκθεση του «Ένας μεγάλος αντιφατικός». Η έκθεση εγκαινιάζεται υπό την αιγίδα του προέδρου της  Δημοκρατίας Προκόπη Παυλοπούλου.

Το τόσο ενδιαφέρον εκθεσιακό αφιέρωμα στα 50 χρόνια δημιουργίας του Δημοσθένη Σκουλάκη (1957-2009), είναι μια αναδρομή, η οποία συμπεριλαμβάνει αντιπροσωπευτικά δείγματα από το ευρύ φάσμα της καλλιτεχνικής του πορείας. Η έκθεση σχεδιάστηκε με πρωταρχικό σκοπό να αναδείξει την ιστορική εξέλιξη και εικαστική διαδρομή του καλλιτέχνη-, εντοπίζοντας, διερευνώντας και αποκαλύπτοντας τις συγγένειες, τις συνδέσεις και τη συνοχή έργων, προερχόμενων από διαφορετικές ενότητες και χρονικές περιόδους.

Μάθηµα Ανατοµίας πάνω σ’ ένα Κυβιστικό Γυµνό του Πικάσο, 1999, λάδι σε καµβά, 120 x 160 εκ.

Στην παρουσίαση αυτή που πραγματοποιήθηκε με την ευγενική παραχώρηση Μουσείων, Ιδρυμάτων, Πινακοθηκών, ιδιωτών και συλλεκτών, περιλαμβάνεται ένας αρκετά μεγάλος αριθμός από τα πιο σημαντικά έργα του δημιουργού και χωρίζεται σε οκτώ ξεχωριστές ενότητες, οι οποίες ακολουθούν θεματικά και χρονολογικά, την εικαστική διαδρομή του καλλιτέχνη. Περιλαμβάνει περίπου 100 έργα ζωγραφικής ξεκινώντας από την πρώιμη περίοδό του το 1957, την περίοδο της πολιτικής του ζωγραφικής (1960-1967), την περίοδο αυτοεξορίας του σε Ευρώπη, Αμερική, Καναδά (1967-1972) καθώς και τον κύριο όγκο της δουλειάς του στην Ελλάδα (1981-2009). Ενδεικτικά αναφέρονται η σουρεαλιστική περίοδος (1980-1984), τα πορτρέτα (1985-1996), το αφιέρωμα στον Τσαρούχη (1988-1998), οι υπόγειες διαδρομές (1993-1998) και οι επανεγγραφές (1997-2009). Ταυτόχρονα με τη συγκροτημένη παρουσίαση της ζωγραφικής του, εκτίθεται γράφος σε ελληνικά και διεθνή έντυπα.

Ο ∆άσκαλος Γιάννης Μόραλης, 1990-92, λάδι σε καµβά, 180 x 120 εκ.

Αντιφατικός, διανοούμενος, μποέμ, με λεπτή ομορφιά και πολύ χιούμορ, o Δημοσθένης Σκουλάκης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’70, μιας γενιάς διπλά σημαδεμένης στο ξεκίνημά της, τόσο από την απομάκρυνση αρκετών Ελλήνων καλλιτεχνών από τις πρωτοπορίες του 20ου αιώνα και την επιστροφή στην πραγματικότητα, όσο και από τις τραυματικές εμπειρίες της δικτατορίας και της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Καθοδηγούμενος από τις προτροπές του Τσαρούχη, ήδη από πολύ νεαρή ηλικία, έμαθε να αγαπά τη ζωγραφική διαδικασία και υιοθέτησε έναν δικό του ρεαλισμό, πιο μοντέρνο, μια ζωγραφική αντίληψη που κυριάρχησε σε όλες τις εκφάνσεις του βίου του, δίνοντας σχεδόν πάντα πρωταρχικό ρόλο στο βλέμμα του.

Η ∆ικιά µου Αθηνά, 1988, λάδι σε καµβά, 120 x 150 εκ.

Επίκεντρο της έρευνάς του υπήρξε ο Άνθρωπος, ιδωμένος μέσα από μια κριτική ρεαλιστική κοινωνικοπολιτική προσέγγιση. Η θεματολογία του απαρτίζεται από πρόσωπα της δημοσιότητας, πρόσωπα φίλων καλλιτεχνών αλλά και πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντός του, αυτοπροσωπογραφίες, εικόνες από εφημερίδες και περιοδικά, κούκλες μοδίστρας, ιπτάμενα ψάρια, σφαίρες, διαδηλώσεις, διαδρομές στον υπόγειο, επανεγγραφές σημαντικών έργων της ιστορίας της τέχνης κ.ά., αποτυπωμένα μέσα από μια κριτική κοινωνικοπολιτική ματιά, ενίοτε μεταφυσική και σαρκαστική.

Παραλλαγή της Guernica σε σχέση µε τον πόλεµο των ΗΠΑ στο ΙΡΑΚ, 2003, λάδι σε καµβά, 100 x 200 εκ.

Η τέχνη του, ως φορέας ιδεών χαρακτηρίζεται από την έλλειψη καλλωπισμού, την μεταφυσική ατμόσφαιρα, τον ενεργό ρόλο της φωτογραφίας, τη σάτιρα των ηθών και το ανεπιτήδευτο ύφος. Η ζωγραφική του, αναμετράται με διαχρονικά ερωτήματα όπως η υπαρξιακή συνείδηση της ζωγραφικής, η ρευστότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ο ρόλος της μνήμης, η επικοινωνιακή νοητική συγκίνηση του έργου τέχνης, η αυτογνωσία του δημιουργού, η αναζήτηση ταυτότητας αλλά και η σχέση του ίδιου του εικαστικού έργου με την παράδοση και την πρωτοπορία.

Ισορροπιστής ΙΙ, 1981, λάδι σε καµβά, 140 x 140 εκ.

Στην εικαστική του διαδρομή συναντά και συμπορεύεται με την pop art, τον φωτορεαλισμό αλλά και το νέο ρεαλισμό, διατηρώντας ωστόσο, σαφείς αποστάσεις. Ο λιτός και αιχμηρός ρεαλισμός του άλλοτε κριτικός ως τέχνη διαμαρτυρίας, άλλοτε νεορεαλισμός ή σοσιαλιστικός, τον προίκισε με μια καλλιτεχνική γλώσσα ευέλικτη και ελαστική, ώστε να μπορεί σε κάθε εποχή να εκφράζει τη δική του ιδιαίτερη αντίληψη για τον κόσμο.

Ο Σύντροφος Αλέξης Νο ΙΙ, 1986, λάδι σε καµβά, 150 x 120 εκ.

Όπως σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Ελένη Αθανασίου «(…) το έργο του με άξονα την ανθρώπινη μορφή, υιοθετεί ένα ρεαλιστικό ιδίωμα το οποίο βέβαια δεν σηματοδοτεί επιστροφή σε μια παλιά τάξη πραγμάτων και σε παρωχημένα πρότυπα, αλλά επιδιώκει να διαμορφώσει μια μοντέρνα εκδοχή παραστατικότητας, που προτείνει νέες ρητορικές της εικόνας και ένα καινούριο αφηγηματικό και θεματολογικό προσανατολισμό στο πραγματικό, (…). Βαθιά ανθρωποκεντρικός με στοιχεία ρεαλισμού στη γραφή του, δόμησε την δική του εικαστική γλώσσα και εκπροσώπησε τη γενιά του με ροκ διάθεση και πολύ χιούμορ, χαράσσοντας ανεξίτηλα το στίγμα του στην εξέλιξη της ελληνικής ζωγραφικής, (…)».

Εθνικό Λαχείο, 1967, λάδι σε καµβά, 100 x 60 εκ.

Την έκθεση συνοδεύει η πλούσια εικονογραφημένη έκδοση με τίτλο «Δημοσθένης Σκουλάκης – Ένας μεγάλος αντιφατικός», 360 σελίδων. Επιμέλεια έκθεσης: Ελένη Αθανασίου Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Ναταλία Μπούρα

Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο οδού Πειραιώς, Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Αθήνα

Εγκαίνια: Τετάρτη, 27 Φεβρουαρίου, 20.00

Διάρκεια έκθεσης: 28 Φεβρουαρίου – 5 Μαΐου 2019

Ώρες Λειτουργίας: Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: κλειστά

Πληροφορίες: Τηλ: 210 3453111

https://www.art22.gr/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%8E%CF%80%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CF%84%CE%B7/