Τέχνη με Τεχνητή Νοημοσύνη: Πώς οι καλλιτέχνες τη χρησιμοποιούν στα έργα τους

Σε μια εποχή που οι εξελίξεις στην τεχνολογία αλλάζουν με ταχύτητα φωτός, η τέχνη δεν θα κάτσει φυσικά με σταυρωμένα τα χέρια. Αντιθέτως, προσαρμόζεται, πειραματίζεται και επαναπροσδιορίζεται.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) δεν αποτελεί πλέον μόνο εργαλείο επιστημόνων και προγραμματιστών, αλλά έχει εισβάλει με τσαμπουκά και στα καλλιτεχνικά εργαστήρια, δίνοντας νέα πνοή στη δημιουργία.

Από το καβαλέτο… στην αλγοριθμική δημιουργία

Για τους επικριτές μπορεί να σημειωθεί εδώ πως το AI δεν αντικαθιστά τον καλλιτέχνη, αλλά του προσφέρει  ενδεχομένως έναν νέο καμβά. Πολλοί σύγχρονοι δημιουργοί χρησιμοποιούν πλατφόρμες όπως το DALL·E, το Midjourney και το Runway ML για να πειραματιστούν με εικόνες που γεννιούνται από λέξεις ή φράσεις ή ακόμη και μικρά ποιήματα. Αρκεί μια περιγραφή, ή αλλιώς ένα “prompt”, για να γεννηθεί ένα έργο τέχνης που για κάποιους μπορεί να κόβει την ανάσα.

AI και πολυμέσα: Η νέα γλώσσα του performance

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη σε διαδραστικά έργα, video art ή installations. Υπάρχουν περιπτώσεις εικαστικών σε πρόσφατα φεστιβάλ digital αρτ που παρουσιάζουν διαδραστικά performance όπου η φωνή του κοινού «τρέφει» έναν AI αλγόριθμο και δημιουργεί εικόνες στον τοίχο της σκηνής ζωντανά, εκείνη τη στιγμή επί τόπου.

Η σύνδεση ήχου, λόγου και εικόνας σε πραγματικό χρόνο δημιουργεί έναν νέο τύπο αφήγησης, όπου οι ρόλοι καλλιτέχνη και θεατή μπλέκονται. Είναι που πλέον όλοι συμμετέχουν και διαμορφώνουν την παραγωγή του τελικού έργου.

Η ηθική πλευρά της υπόθεσης

Όπως κάθε νόμισμα, έτσι κι αυτό έχει δύο όψεις. Πολλοί εκφράζουν ανησυχίες για το κατά πόσο ένα έργο που μας έρχεται με τη βοήθεια του AI μπορεί να θεωρηθεί “πρωτότυπο”. Μπορεί ο καλλιτέχνης να δίνει την εντολή, αλλά η μηχανή παράγει το τελικό αποτέλεσμα! Πού ξεκινά τελικά και πού τελειώνει η δημιουργικότητα;

Επιπλέον, οι επικριτές ισχυρίζονται ότι το AI βασίζεται σε δεδομένα που «τραβούν» από ήδη υπάρχον υλικό, πολλάκις χωρίς την άδεια των αρχικών δημιουργών. Το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων παραμένει grey zone και ανοιχτό σε ερμηνείες.

To AI βοηθός ή αντικαταστάτης

Παρά τις αντιρρήσεις, το κοινό σημείο σε πολλές καλλιτεχνικές φωνές είναι πως το AI και κάθε είδος εξέλιξης δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν απειλή αλλά σας σύμμαχος και αρωγός. Ας λειτουργήσει σαν μια “έξυπνη” παλέτα, ένας συνεργάτης που ανοίγει νέους ορίζοντες. Το τελικό έργο εξακολουθεί να φέρει την υπογραφή και την πρόθεση του ανθρώπου που το συνέλαβε και το σκέφτηκε.

Όπως λέει χαρακτηριστικά ένας διάσημος εικαστικός, “Το AI είναι σαν το πινέλο του 21ου αιώνα, από εμάς εξαρτάται πώς θα το χρησιμοποιήσουμε”. Και αυτό ισχύει σε όλα τα industries που πλέον βρίσκει εφαρμογή το ΑΙ, από την ιατρική, τον αθλητισμό, τα online καζίνο, τον προγραμματισμό, το cloud security, σχεδόν παντού δηλαδή…

Πώς ανταποκρίνεται το κοινό;

Το ενδιαφέρον του κόσμου για έργα based σε AI είναι μεγάλο, ειδικά ανάμεσα στις νεότερες γενιές. Εκθέσεις με τέτοιες δημιουργίες γνωρίζουν πρωτοφανή επιτυχία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Οι επισκέπτες εντυπωσιάζονται όχι μόνο από την αισθητική αλλά και από τη διαδικασία. Το γεγονός ότι μπορούν να συμμετάσχουν, να «ταΐσουν» το AI με λέξεις και να δουν να γεννιούνται εικόνες μπροστά στα μάτια τους, καθιστά την εμπειρία πρωτόγνωρη και μοναδική.

Η τέχνη σε έναν κόσμο που αλλάζει

Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι απλώς μια τάση, είναι ένα εργαλείο που ήρθε για να μείνει. Ο τρόπος που θα ενσωματωθεί στην τέχνη και φυσικά στις ζωές όλων μας, εξαρτάται από εμάς τους ίδιους: από την ευρηματικότητα, την ηθική μας στάση, και κυρίως την ανάγκη μας να εκφραστούμε μέσα από νέα μέσα.

Ίσως τελικά, όπως λένε και οι ποιητές, το μέλλον της τέχνης να βρίσκεται ακριβώς εκεί όπου συναντιέται η ψυχή του ανθρώπου με τον παλμό της τεχνολογίας.

https://www.culturenow.gr/texni-me-texniti-noimosyni-pos-oi-kallitexnes-ti-xrisimopoioyn-sta-erga-toys/