 |
Φωτογραφία
του Αλμπέρτο Τζιακομέτι με τα γλυπτά του στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1956.
Φωτο: Archives of the Giacometti Foundation
|
"Οι γυναίκες της Βενετίας" επανασυνδέονται για πρώτη
φορά μετά από 60 χρόνια
ΚΟΡΙΝΑ
ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Έξι γύψινες ψηλές γυμνές γυναίκες που δημιουργήθηκαν από τον
Αλμπέρτο Τζιακομέτι για την Μπιενάλε της Βενετίας το 1956 πρόκειται να
επανασυνδεθούν για πρώτη φορά μετά από εξήντα χρόνια στη μεγάλη αναδρομική
έκθεση με τίτλο «Giacometti» που ξεκινά στην Tate Modern στις 10 Μαΐου και
είναι αφιερωμένη στον σπουδαίο γλύπτη.
Μαζί τους
θα παρουσιαστούν δύο ακόμα γλυπτά από την ίδια σειρά, τα οποία ο καλλιτέχνης
παρουσίασε στην Kunsthalle Bern το ίδιο έτος. «Τα γλυπτά μπορούν να θεωρηθούν
ως το αποκορύφωμα των πειραματισμών του καλλιτέχνη στην προσπάθειά του να
απεικονίσει την ουσία της ανθρώπινης μορφής», σύμφωνα με την Tate Modern, η
οποία ετοιμάζει την πρώτη αναδρομική με έργα του Τζιακομέτι, που παρουσιάζεται
στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά από είκοσι χρόνια. Μπορεί οι εκλεπτυσμένες
μπρούντζινες φιγούρες του γλύπτη να συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων
γλυπτών του 20ού αιώνα, τα έργα του από γύψο και πηλό όμως είναι λιγότερο
γνωστά, κάτι που η Tate ελπίζει να αλλάξει. «Θεωρούμε ότι ο Τζιακομέτι είναι
καλλιτέχνης του χαλκού, αλλά φυσικά αυτό είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας
διαδικασίας που ξεκίνησε με πολύ πιο μαλακά και απλά υλικά. Αυτό που πραγματικά
αγάπησε ο Τζιακομέτι ήταν υλικά που αποτελούσαν πρόκληση, που ήταν ρευστά μέχρι
να σκληρυνθούν, που μπορούσε να διαμορφώσει και να ξύσει», λέει η Frances
Morris, διευθύντρια της Tate Modern και συνεπιμελήτρια της έκθεσης.
 O σκύλος, 1951 © Alberto Giacometti Estate, ACS/DACS, 2017 |
«Ξεκίνησε
να κάνει χάλκινα επειδή οι άνθρωποι ήθελαν να συλλέξουν το έργο του, αλλά δεν
ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη διαδικασία χύτευσης, την οποία επέβλεπε ο αδερφός
του Ντιέγκο», εξηγεί. Ο γλύπτης χρειάστηκε τρεις περίπου εβδομάδες για να
δημιουργήσει καθεμία από τις «Γυναίκες της Βενετίας» σε πηλό, πριν τις φτιάξει
με γύψο και επεξεργαστεί την επιφάνειά τους με μαχαίρι. Στη συνέχεια ζωγράφισε
μερικά από τα γλυπτά με κόκκινο και μαύρο χρώμα, λεπτομέρειες που χάνονται στις
χάλκινες εκδοχές των αγαλμάτων. Τα γύψινα αγάλματα που ο γλύπτης δημιούργησε με
μοντέλο τη σύζυγό του Annette υπέστησαν αρκετές ζημιές κατά τη διάρκεια
παραγωγής χάλκινων αντιγράφων, ζημιές που κατόρθωσαν να επανορθώσουν οι
συντηρητές του Fondation Alberto et Annette Giacometti που εδρεύει στο Παρίσι.
«Αυτό είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα αποκατάστασης που έχει αναλάβει το
ίδρυμα και το γεγονός ότι το κάνουν μόνο για την Tate είναι συναρπαστικό. Παρά
την αποκατάσταση, τα έργα θα είναι πολύ ευάλωτα στο εξής» δήλωσε η Morris,
ενημερώνοντας ότι μετά την έκθεση τα γλυπτά θα επιστρέψουν στο Παρίσι, όπου θα
είναι διαθέσιμα μόνο για τους μελετητές.
 Alberto Giacometti, 'Bust of Diego' 1955 © Alberto Giacometti Estate, ACS/DACS, 2017 |
H έκθεση
είναι σημαντική για την Tate Modern, καθώς η σχέση της με τον γλύπτη έχει τις
ρίζες της στη δεκαετία του '40, όταν ο διευθυντής του μουσείου John Rothenstein
πήρε την «τολμηρή απόφαση» να αγοράσει το 1949 το χάλκινο «Pointing Man»
(1947), ανοίγοντας τον δρόμο στα άλλα γαλλικά μουσεία και συμβάλλοντας στην
καθιέρωση του γλύπτη. Εκεί, εξάλλου, πραγματοποιήθηκε το 1965 μία από τις
τελευταίες μεγάλες εκθέσεις του Τζιακομέτι πριν από το θάνατό του. Μετά την
ολοκλήρωσή της ο γλύπτης έδωσε τη δυνατότητα στην Tate να αποκτήσει οκτώ γλυπτά
και δύο πίνακες με μόλις 20.000 λίρες. «Ο Τζιακομέτι αγάπησε την Tate. Αυτή η
αναδρομική είναι ένα μεταθανάτιο ευχαριστώ» λέει η Morris. Εκτός από τις
«Γυναίκες της Βενετίας», η φιλόδοξη και ευρεία έκθεση της Tate Modern, που
πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Fondation Alberto et Annette Giacometti,
συγκεντρώνει πάνω από 250 έργα – ανάμεσά τους σπάνια γύψινα και σχέδια που δεν
έχουν εκτεθεί ποτέ και παρουσιάζουν την πλήρη εξέλιξη της καριέρας του γλύπτη
μέσα σε πέντε δεκαετίες. Η έκθεση θα περιλαμβάνει επίσης δείγματα των πρώιμων
προσπαθειών του να πειραματιστεί με άλλα σύγχρονα κινήματα τέχνης, όπως ο
κυβισμός και ο σουρεαλισμός, έργα που εξερευνούν πιο σκοτεινά θέματα βιαιότητας
και σαδισμού, καθώς και στοιχεία σχετικά με την ενασχόλησή του με την Ιστορία
της Τέχνης. «Είχε μια εξαιρετική βιβλιοθήκη, την οποία χρησιμοποιούσε εντατικά»
λέει η Morris. «Δεν υπάρχει καμία σχεδόν σελίδα που να μη σχολιάζει με σχέδια.
Ερευνούσε συνεχώς τη γλυπτική της Αφρικής, της αρχαίας Αιγύπτου, των Κυκλάδων
και της Αναγέννησης. Είδε τον κόσμο μέσω παραδειγμάτων του παρελθόντος».
 Alberto Giacometti, 'Caroline' 1965 © Alberto Giacometti Estate, ACS/DACS, 2017 |
Ο Αλμπέρτο
Τζιακομέτι γεννήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 1901 σε μια απομακρυσμένη ελβετική
κοιλάδα και ήταν γιος ιμπρεσιονιστή ζωγράφου. Το πρώτο του γλυπτό ήταν η
προτομή του αδελφού του Ντιέγκο, την οποία φιλοτέχνησε σε ηλικία 13 ετών – ο
αδελφός του υπήρξε μοντέλο του για όλη του τη ζωή. Φοίτησε στη Σχολή
Καλλιτεχνικών Επαγγελμάτων της Γενεύης και το 1922 αποφάσισε να μετακομίσει στο
Παρίσι, όπου μαθήτευσε δίπλα στον γλύπτη Αντουάν Μπουρντέλ. Αγαπούσε πολύ τη
γλυπτική, ταυτόχρονα όμως ζωγράφιζε και σχεδίαζε – «είτε πρόκειται για γλυπτική
είτε για ζωγραφική, τελικά το μόνο που μετράει είναι το σχέδιο» έλεγε
χαρακτηριστικά. Στο Παρίσι ανακαλύπτει τον σουρεαλισμό και γίνεται φίλος του
Αντρέ Μπρετόν. Στα μέσα της δεκαετίας του '30 εγκαταλείπει τον σουρεαλισμό και
στρέφεται στο ανθρώπινο σώμα και πρόσωπο.
 Alberto Giacometti, 'Bust of Annette IV' 1962, cast 1965 © Alberto Giacometti Estate, ACS/DACS, 2017 |
Το 1940
έχει καταλήξει πια στις χαρακτηριστικές του φιγούρες: σώματα ισχνά, επιμήκη
άκρα, μικρά κεφάλια. Την ίδια χρονιά γνωρίζεται με τη Σιμόν ντε Μποβουάρ και
τον Ζαν Πολ Σαρτρ και προσχωρεί στο κίνημα του υπαρξισμού. Κατά τη διάρκεια του
πολέμου επιστρέφει στην Ελβετία, όπου γνωρίζεται με την Annette Arm, τη γυναίκα
που θα γίνει σύζυγος αλλά και διαχρονική μούσα του. Τα γλυπτά του
συρρικνώνονται συνεχώς, πολλές φιγούρες δεν είναι μεγαλύτερες από ένα δάχτυλο
και ο ίδιος ισχυρίζεται ότι αυτό συμβαίνει παρά τη θέλησή του. Επιστρέφει στο Παρίσι
το 1945 και μια μέρα, βγαίνοντας από έναν κινηματογράφο στη λεωφόρο Μονπαρνάς,
βιώνει μια «πλήρη μεταμόρφωση της πραγματικότητας» και καταλαβαίνει ότι μέχρι
εκείνη τη στιγμή το όραμά του για τον κόσμο ήταν φωτογραφικό. Εγκαταλείπει τις
μινιατούρες και αρχίζει να επιμηκύνει τα γλυπτά του, αλλαγή η οποία γρήγορα τον
ανταμείβει με φήμη και κάποια οικονομική άνεση. Κάνει βόλτες με τον Σάμιουελ
Μπέκετ και επισκέπτεται συχνά το ατελιέ του Πικάσο. Οι δύο καλλιτέχνες ήταν
φίλοι, ωστόσο δεν δίσταζαν να ασκήσουν κριτική ο ένας στον άλλο: ο Πικάσο
επέκρινε τον Τζιακομέτι για έλλειψη εμβέλειας, χλευάζοντας την ατελείωτη
επανάληψή του, ενώ ο γλύπτης θεωρούσε τα έργα του Πικάσο επιφανειακά και «απλή
διακόσμηση».
 Alberto Giacometti, 'Jean Genet' 1954 © Alberto Giacometti Estate, ACS/DACS, 2017 |
Ο πιο
αυστηρός, ωστόσο, κριτής του Τζιακομέτι δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον γλύπτη.
Προσπαθώντας να κατανοήσει καλύτερα το όραμά του, επαναλάμβανε τα ίδια στοιχεία
και επέστρεφε συνεχώς στις ίδιες γύψινες φιγούρες, ακόμα και μετά από είκοσι ή
τριάντα χρόνια. Πολλές φορές έμοιαζε να κινείται στα όρια της ψυχαναγκαστικής
τρέλας: τα τελευταία χρόνια της ζωής του έφτιαξε μια σειρά από επίμονα πορτρέτα
της τελευταίας του μούσας, Caroline, καθώς και δέκα περίπου προτομές της
Annette, προσπαθώντας «να καταφέρει, για μία μόνο φορά, να κάνει το κεφάλι σαν
το κεφάλι που έβλεπε». Όλη μέρα εργαζόταν στην Annette, όλη νύχτα στην
Caroline. Πέθανε στις 11 Ιανουαρίου 1966 από ασθένειες που οι γιατροί του
θεώρησαν πως, εν μέρει, προκλήθηκαν από την πολύχρονη κόπωση.
 |
Alberto Giacometti Woman of
|
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου