ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΗΣ Ο ΛΟΓΟΣ: Ο Κύπριος ζωγράφος Τηλέμαχος Κάνθος

Τετάρτη 10 Μαΐου 2017

Ο Κύπριος ζωγράφος Τηλέμαχος Κάνθος – Telemachos Κanthos Cypriot [1910-1993]

Ο Τηλέμαχος Κάνθος έχει καθιερωθεί ως ο κατ’εξοχήν ζωγράφος της κυπριακής φύσης και της κυπριακής ζωής. Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια καλλιτεχνική οικογένεια του χωριού Άλωνα της Πιτσιλιάς. Ο πατέρας του, ο Χριστόδουλος Κάνθος ήταν δάσκαλος και βραβευμένος ζωγράφος, η μητέρα του Ευγενία Αραβή ήταν αγρότισσα. Ζωγράφος και δάσκαλος ήταν και ο μικρότερος αδελφός του, ο Θεόδοτος Κάνθος.

Κάνθος Τηλέμαχος-Trees, 1939

Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Άλωνας και μετά στο γυμνάσιο Αμμοχώστου. Το 1929 πήγε για σπουδές ζωγραφικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών που τότε αποτελούσε μέρος του Πολυτεχνείου Αθηνών. Φοίτησε στην τάξη ζωγραφικής του Σπύρου Βικάτου, του Δημήτρη Μπισκίνη και του Ουμβέρτου Αργυρού και αργότερα στην τάξη χαρακτικής του Γιάννη Κεφαλληνού. Φοιτητής ακόμα ο Κάνθος είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με τον χαράκτη δάσκαλό του, το Γιάννη Κεφαλληνό. Αργότερα, στην Κύπρο, εργάστηκε για μερικά χρόνια ως σκηνογράφος και κοστουμίστας στο νεοσύστατο κυπριακό Θέατρο το “Λυρικό” και αργότερα το “Νέο Λυρικό”. Την εποχή εκείνη σχεδίασε και πολλά πορτρέτα ηθοποιών. Από το 1951 ως το 1969 υπηρέτησε ως καθηγητής τέχνης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία. Ο Κάνθος πρωτοστάτησε σε κάθε νέα κίνηση της κυπριακής καλλιτεχνικής ζωής και το 1964 ίδρυσε μαζί με άλλους το Επιμελητήριο Καλών Τεχνών Ε.ΚΑ.ΤΕ.

Κάνθος Τηλέμαχος-Almont trees in the afternoon, 1941

Ο Κάνθος άφησε ένα μεγάλο αριθμό από ελαιογραφίες, σχέδια, ακουαρέλλες αλλά και χαρακτικά. Στη δεκαετία του 1940-50 έκανε μια εξαιρετική σειρά σχεδίων από το Γυναικοπάζαρο της Λευκωσίας, πάνω στα οποία βάσισε αργότερα τη σειρά των ελαιογραφιών του με τίτλο «Γυναικοπάζαρο» τα οποία έκανε σε διάφορα στάδια της ζωής του. Στην πολύ δημιουργική περίοδο της σταδιοδρομίας του απο το 1950 μέχρι το 1974, έδωσε απίθανες χρωματικά δημιουργίες με δυνατές σχηματικές γραμμές και βαθμηδόν αφαιρετική προσέγγιση. Μια άλλη ομάδα ελαιογραφιών, οι «Παραλλαγές από μιάν αυλή» του 1978 έχουν πιο ήπια παστέλ χρώματα. Ακολουθεί η πιο δημιουργική του περίοδος μέχρι το θάνατό του στις 18 Νοεμβρίου του 1993, στην οποία δίνει πολύ δυνατά έργα.

Οι ξυλογραφίες του Κάνθου αποτελούν σημαντικότατο μέρος της καλλιτεχνικής του δημιουργίας και ιδιαίτερα η σειρά που ακολούθησε την εισβολή του 1974, γνωστή ως «Σκληροί Χρόνοι» η οποία βραβεύτηκε και στην ΧV Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας, το 1984.

Κάνθος Τηλέμαχος-Ραχήλ, 1977

Κάνθος Τηλέμαχος-Ο καρυδάς, Selling chestnuts, 1955

Κάνθος Τηλέμαχος-Συγκομιδή, 1962

Με την υδατογραφία ο Κάνθος ασχολήθηκε από τα φοιτητικά του χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του και έδωσε έργα εξαιρετικής ποιότητας και δεξιοτεχνίας.

Κάνθος Τηλέμαχος-Στην εξοχή, 1940

Το σημαντικότατο και υψηλής ποιότητας έργο που άφησε, καθιέρωσε τον Τηλέμαχο Κάνθο ως ένα από τους «πατέρες» της σύγχρονης κυπριακής τέχνης. Η ζωγραφική του χαρακτηρίζεται από σταθερές, δυναμικές γραμμές και ανεπανάληπτους κραδασμούς χρωμάτων. Υπάρχει μια εσωτερικότητα, ιδιαίτερα στα φίνα και πολύ ευαίσθητα σχέδια. Η τέχνη του χαρακτηρίστηκε από τον ίδιο και από άλλους ως “βιωματική” γιατί ο καλλιτέχνης μπορούσε να αναδείξει αυτό που ζούσε, ακόμα και το καθημερινό μέσα στην τέχνη του. Χαρακτηριστικό του είναι το αυθόρμητο λυρικό στοιχείο που κάνει το έργο του τόσο μοναδικό.

Κάνθος Τηλέμαχος-Woman digging the earth, 1940

Έργα του Τηλέμαχου Κάνθου υπάρχουν σε πολλές κρατικές και ιδιωτικές συλλογές της Κύπρου αλλά και άλλων χωρών όπως η Ελλάδα, Αυστρία, Γερμανία και Αγγλία και έχουν εκτεθεί σε διάφορες εκθέσεις στην Κύπρο και διεθνώς. Μερικά από τα έργα του είναι εμπνευσμένα και ζωγραφισμένα επί τόπου στις διάφορες χώρες στις οποίες ο Κάνθος ταξίδεψε. Κυρίως όμως είναι από την Κύπρο, τη φύση και τους ανθρώπους της και συχνά από τη γενέτειρά του την Άλωνα. Γιατί ο Κάνθος μέχρι το τέλος της ζωής του διατηρούσε στενό δεσμό με το χωριό του, όπου υπάρχει το πατρικό του σπίτι και το σπίτι που έκτισε ο ίδιος αργότερα και στο οποίο περνούσε πολύ από το δημιουργικό του χρόνο. Πολύ συχνά ζωγράφισε τις ομορφιές της φύσης στο γοητευτικό φως της Άλωνας που τόσο αγάπησε.

Κάνθος Τηλέμαχος-Τοπίο στη Μια Μηλιά

Μαρία Κάνθου-Δανιήλ, 2009

alona.org.cy

Κάνθος Τηλέμαχος-Olive groves and mountains, 1959

Telemachos Kanthos (1910–1993) was born in Alona, a village in the highland Pitsillia area of Cyprus. He was the son of Christodoulos E. Kanthos, a prominent local teacher, and his wife Evgenia Aravi. He is regarded generally as a Father of modern Cypriot painting. His work is varied but his favorite subjects were the hills surrounding his village. Some of his most evocative work followed the Turkish invasion of Cyprus in 1974, where he recorded some of the suffering of the displaced persons and particularly those who had lost loved ones.