Η Πεντηκοστή του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου

Ευανθία Τζιμούρτα

Η σημαντικότερη ίσως εικονογράφηση της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος είναι η «Πεντηκοστή» του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. Φιλοτεχνήθηκε (1597 – 1600) για την Αγία Τράπεζα στο παρεκκλήσι του ιεροδιδασκαλείου που ίδρυσε η Μαρία της Αραγονίας στη Μαδρίτη (Σήμερα στεγάζει το εθνικό κοινοβούλιο της Ισπανίας). Το «βωμό» περιέβαλλαν επτά Αγιογραφίες του Θεοτοκόπουλου μεταξύ των οποίων και η «Πεντηκοστή». Είχαν ύψος πάνω από τρία μέτρα εκτός από την Ανάσταση και την Πεντηκοστή που ήταν 275×127.

Το έργο απεικονίζει τη στιγμή της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος με τη μορφή φλόγας,  στην Παναγία και τους Αποστόλους την ημέρα της Πεντηκοστής.

 

Πεντηκοστή

Ο φαλακρός, γενειοφόρος Απόστολος που κοιτάζει κατάματα το θεατή (δεύτερος από δεξιά στην πάνω σειρά) έχει αναγνωριστεί ως αυτοπροσωπογραφία του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. Κάποιοι ιστορικοί τέχνης υποστηρίζουν ότι πιθανόν να είναι πορτρέτο του  φίλου του Antonio de Covarrubias, κορυφαίου νομικού στο Τολέδο, καθηγητή στη νομική σχολή της Σαλαμάγκα και μέλος του συμβουλίου της Καστίλης. Πάντως πορτρέτο του Covarrubias της ίδιας χρονιάς (φιλοξενείται στο Λούβρο) τον απεικονίζει με πλούσια κώμη.

Από τα επτά έργα τα πέντε φυλάσσονται στο Μουσείο Πράδο, το ένα βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης στο Βουκουρέστι, ενώ ένα έργο έχει χαθεί.

Ο χώρος του ημικυκλίου απέναντι από την Αγία Τράπεζα ήταν μικρός κι έτσι ο Ελ Γκρέκο δίνει έμφαση στην κατακόρυφη μορφή κάτι που επέλεγε στους μικρούς χώρους. Πλημμυρίζει το χώρο με ένα απόκοσμο φως αναδεικνύοντας την αγιότητα των μορφών.

https://www.art22.gr/%ce%b7-%cf%80%ce%b5%ce%bd%cf%84%ce%b7%ce%ba%ce%bf%cf%83%cf%84%ce%ae-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b4%ce%bf%ce%bc%ce%af%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%85-%ce%b8%ce%b5%ce%bf%cf%84%ce%bf%ce%ba%cf%8c%cf%80%ce%bf/