Οι ποιήτριες της αρχαίας Ελλάδας

Γράφει η Κωνσταντίνα Βενιζέλου

Στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν μόνο οι άνδρες θεράποντες των Μουσών, ο κόσμος των γραμμάτων και των τεχνών είχε και γυναίκες εκπροσώπους (άλλωστε οι Μούσες ήταν γυναίκες), οι οποίες στέκονται ισάξια με τους άνδρες ποιητές, καλλιεργώντας τα ταλέντα τους στην ποίηση και στη μουσική. Δυστυχώς δεν είναι πολλά τα ποιήματα που σώθηκαν από τα έργα τους, κάποια μάλιστα περιλαμβάνουν ανολοκλήρωτα αποσπάσματα. Στο παρόν άρθρο ακολουθεί μια λίστα με τις πιο γνωστές ποιήτριες της αρχαιότητας. Ας τις γνωρίσουμε…

Σαπφώ ( 630-560 π.Χ.)

H Σαπφώ είναι η πιο γνωστή ποιήτρια της αρχαιότητας. Ήταν σύγχρονη του Αλκαίου και του Πίττακου και η καταγωγή της ήταν από την Ερεσό της Λέσβου. Η Σαπφώ συγκέντρωσε τις γυναίκες της αριστοκρατίας του νησιού, με σκοπό να διδάξει τις τέχνες της μουσικής και της ποίησης, στην υπηρεσία της Αφροδίτης και των Μουσών. Σύμφωνα με μελετητές, τα έργα της Σαπφούς υμνούν τον έρωτα μεταξύ γυναικών. Η ποίησή της ήταν γραμμένη στην αιολική διάλεκτο με έντονο ερωτισμό και συναισθηματισμό. Έμεινε ξακουστή για τον μελωδικό της στίχο και την ένταση των αισθημάτων της. Ο Πλάτων την ονομάζει «σοφή» και «δέκατη Μούσα», οι Ιουλιανός «θηλυκό Όμηρο» και ο Αντίπατρος«τιμή Λεσβίων γυναικών». Ο Οράτιος στη 2η ωδή του αναφέρει ότι ακόμα και οι νεκροί στον κάτω κόσμο, ακούν τα τραγούδια της με θαυμασμό σε ιερή σιγή. Η Σαπφώ έγραψε ερωτικά ποιήματα, ύμνους προς τους θεούς και γαμήλια τραγούδια. Εκτός από μικρά αποσπάσματα, έχουν διασωθεί ολόκληρα μόνο ένας ύμνος στην Αφροδίτη: «Ποικιλόθρον’ αθάνατ’ Αφρόδιτα», η Ωδή :«Ότωι τις έραται» και ένα ποίημα το οποίο αναφέρεται στο μύθο της Ηούς και του Τιθωνού. Η Σαπφώ τιμήθηκε ιδιαίτερα και μετά τον θάνατό της. Στην Πέργαμο στήθηκαν αγάλματά της, στις Συρακούσες κατασκευάστηκε ένα κενοτάφιο, ενώ στη Λέσβο έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της.

 

Κόριννα (6ος-5ος αι. π.Χ.)

Καταγόταν από την Τανάγρα της Βοιωτίας και ήταν διδάσκαλος του γνωστότερου Θηβαίου ποιητή Πινδάρου. Αν και δύο από τα ποιήματά της επέζησαν σε επιτομή, το μεγαλύτερο μέρος του έργου της διατηρείται σε αποσπάσματα παπύρου του 2ου αι. π.Χ. Η Κόριννα, λέγεται ότι νίκησε πέντε φορές τον Πίνδαρο σε ποιητικό αγώνα, λόγω της χρήση της τοπικής βοιωτικής διαλέκτου, σε αντίθεση με τη δωρική διάλεκτο των ποιημάτων του Πινδάρου, για αυτό και ζήτησε να της κατασκευάσουν μνημείο νίκης. Ο Αντίπατρος τη συγκαταλέγει μάλιστα στις εννέα θνητές μούσες. Η Κόριννα έγραψε χορική λυρική ποίηση για πανηγύρεις στη βοιωτική διάλεκτο, δίνοντας έμφαση σε τοπικούς μύθους. Επιπλέον έγραψε ποιήματα εμπνευσμένα από βοιωτικούς μύθους (Μινύαι, Κορωνίδες), συνέθεσε ακόμη και ένα ποίημα για την ιστορία των «Επτά επί Θήβας», ένα για τον Ιόλαο, φίλο του Ηρακλή, και ένα για το μουσικό αγώνα ανάμεσα σε δύο βουνά (Ελικώνα και Κιθαιρώνα).

 

Μυρτίς (6ος-5ος αι. π.Χ.)

Ξακουστή ανάμεσα στις ποιήτριες ήταν και η Μυρτίς, η οποία καταγόταν από την Ανθηδόνα της Βοιωτίας και ήταν δασκάλα της Κόριννας και του Πινδάρου. Η Μυρτίς κατέβηκε σε αγώνα, όπου αγωνίστηκε μαζί με τον Πίνδαρο για το στεφάνι. Χρησιμοποιούσε τη βοιωτική διάλεκτο και δόξαζε τους τοπικούς μύθους με τα τραγούδια της και τα ποιήματά της. Από τα έργα της σώθηκε μόνο ένα ποίημα της το οποίο αναφερότανε σε μια ερωτική τραγωδία.

 

Τελέσιλλα (6ος-5ος αι. π.Χ.)

Πατρίδα της Τελεσίλλας ήταν το Άργος. Ασχολήθηκε με την ποίηση, σύμφωνα με την καθοδήγηση ενός χρησμού από το Μαντείο των Δελφών. Έγραψε ποιήματα για χορούς νεαρών κοριτσιών και ύμνους προς τους θεούς. Υπήρξε ηρωίδα, καθώς έλαβε μέρος στην εκστρατεία των Σπαρτιατών εναντίον του Άργους. Η πόλη της έστησε μνημείο, το οποίο την απεικόνιζε να ετοιμάζεται να φορέσει περικεφαλαία, καθώς η Τελέσιλλα μαζί με τον άμαχο πληθυσμό ανάγκασε τους εχθρούς να υποχωρήσουν. Πάνω στον τάφο της είναι χαραγμένο ένα επίγραμμα το οποίο χαράχτηκε από το σύζυγό της, ως απόδειξη της αγάπης του και του θαυμασμού του για εκείνη.

 

Ήριννα (4ος αι. π.Χ.)

Η Ήριννα ήταν ποιήτρια από την Τήλο πέθανε σε ηλικία μόλις δεκαεννέα ετών. Ο ποιητής Ασκληπιάδης υποστηρίζει ότι θα κέρδιζε τεράστια φήμη, αν δεν την είχε προλάβει ο θάνατος. Διασώθηκαν λίγα επιγράμματα και 37 στίχοι από το ποίημά της «Ηλακάτη». Ποίημα το οποίο αναφερόταν στις παιδικές της αναμνήσεις και στην καρδιακή της φίλη Βαυκίδα, η οποία πέθανε λίγο μετά το γάμο της.

 

Ανύτη (3ος α. π.Χ.)

Η Ανύτη καταγόταν από την Τεγέα της Αρκαδίας. Έφερε καινοτομίες στην ποίηση καθώς στράφηκε σε θέματα της καθημερινής ζωής και όχι σε ηρωικά όπως συνηθίζονταν. Το κυρίως έργο της οποίας τοποθετείται λίγο μετά το 300 π.Χ.. Η Ανύτη έγραψε στη δωρική διάλεκτο. Η ποίησή της χαρακτηρίζεται από λεπτό πνεύμα, αγάπη για τη φύση, τρυφερότητα και αναζήτηση της γαλήνης. Έγραψε επιγράμματα που προορίζονταν για τάφους νέων κοριτσιών και ήταν η πρώτη που δημιούργησε και επιγράμματα για τάφους ζώων. Η Ανύτη άσκησε μεγάλη επίδραση στους νεότερους της λογοτέχνες. Από τα επιγράμματά της σώζονται στην Παλατινή και την Ανθολογία του Πλανούδη 20 ποιήματα και 6 στα οποία όμως η γνησιότητά τους αμφισβητείται.

 

Πράξιλλα (5ος αι. π.Χ.)

Η Πραξίλλα γεννήθηκε και έγραψε στη Σικυώνα. Επινόησε το πραξίλλειο μέτρο και η φήμη της έφτασε ακόμη και στην Αθήνα. Έγραψε διθυράμβους με μυθικό περιεχόμενο (Αχιλλέυς, Άδωνις) και σκόλια άσματα του κρασιού, που τραγουδούσαν στα συμπόσια. Μάλιστα ο γλύπτης Λύσιππος έφτιαξε ένα άγαλμα προς τιμήν της.

 

Θεανώ (5ος αι. π.Χ.)

Η Θεανώ ήταν ποιήτρια από τη Λοκρίδα της Φθιώτιδας. Το όνομά της αναφέρεται στο λεξικό Σούδα. Έγραψε στίχους με πολυσύνθετα μέτρα, αλλά δυστυχώς δεν σώθηκε κανένα ποίημά της.

 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν γι’ αυτό το άρθρο:

Χατζηγεωργίου, Α. (2014). Υπέροχες Γυναίκες Της Αρχαιότητας. Εκδόσεις: Βερέττας 

Πηγή

https://ellas2.wordpress.com/2022/08/08/%ce%bf%ce%b9-%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%ae%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%b5%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%af%ce%b1%cf%82-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%ac%ce%b4%ce%b1%cf%82/#more-174141