«Ξεριζωμοί, 1922-2022. Μαρτυρίες μέσα από την Τέχνη»: ολοκληρώνεται η έκθεση

Ξενάγηση κοινού: Κυριακή 9 Ιουλίου, στις 11:00

Με μία τελευταία ξενάγηση κοινού, την Κυριακή 9 Ιουλίου στις 11:00, ολοκληρώνεται η έκθεση «Ξεριζωμοί, 1922-2022. Μαρτυρίες μέσα από την Τέχνη» στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών.

Το θέμα της προσφυγιάς προσεγγίστηκε σε δύο ενότητες μέσα από εικαστικά κυρίως τεκμήρια, όπου η πρώτη ενότητα σχετίζεται με την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενώ η δεύτερη μεταφέρει το θέμα του Ξεριζωμού έξω από τα στενά τοπικά όρια της Μ. Ασίας και Ελλάδας σε πιο κοντινούς χρόνους, στο σήμερα.

Ιδιαίτερη είναι η σημασία της οδυνηρής επετείου της Μικρασιατικής Καταστροφής για την πόλη της Θεσσαλονίκης, μια κατεξοχήν προσφυγούπολη. Μετά το 1922 και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, η κατεστραμμένη από την πυρκαγιά του 1917 Θεσσαλονίκη υποδέχθηκε έναν τεράστιο αριθμό προσφύγων από τη Μ. Ασία (ανέρχονται σε 120.000). Οι πρόσφυγες ενσωματώθηκαν σταδιακά στην κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης και, ουσιαστικά, συνέβαλαν στην αναγέννησή της και στη συγκρότηση της σύγχρονης μεγαλούπολης.

Στην πρώτη ενότητα αξιοποιείται κυρίως υλικό από τις συλλογές του Ιδρύματος, ένα σύνολο σχεδίων του Σπύρου Παπαλουκά που απέκτησε σχετικά πρόσφατα το Τελλόγλειο, επίσης έργα άλλων καλλιτεχνών στις συλλογές του (Βαλσαμάκη, Μηνά Αβραμίδη, Χαλεπά-Κατσάτου κ.ά.), δάνεια από μουσεία και συλλογές (και έργα του Περικλή Βυζάντιου από τη μικρασιατική εκστρατεία), καθώς και φωτογραφικό υλικό του Αρχείου Στρατή Δούκα στο ΑΠΘ.

Άννα-Μαρία Τσακάλη, «Η χαμένη μας αθωότητα», τέμπερες και λάδι σε πανί, 60x80 εκ., 1984.

Ο καμβάς στον οποίο αναπτύσσεται το πρώτο μέρος της έκθεσης δημιουργείται από το εξαιρετικό σύνολο ζωγραφικών έργων του Σπύρου Παπαλουκά, σχετικό με τη διαδρομή του από την καταστροφή στη Μ. Ασία, στο Άγιο Όρος έως το 1926, χρονιά που ιδρύεται η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και αλλάζει η μορφή της πόλης.

Οι ηχογραφημένες μαρτυρίες επιζώντων της καταστροφής της Σμύρνης από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, Δήμου Καλαμαριάς (ΙΑΠΕ) αποτυπώνουν τα γεγονότα εκείνων των ημερών με συγκλονιστική αμεσότητα.

Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης, ο Ξεριζωμός ξεπερνά τα χρονικά και γεωγραφικά όρια της Μ. Ασίας και μας μεταφέρει σε τραγικά όμοιες καταστάσεις του πιο πρόσφατου παρελθόντος και του σήμερα, είτε στον Ελλαδικό χώρο είτε σε άλλες περιοχές του πλανήτη, με την τραγωδία του απάνθρωπου παραλογισμού να συνεχίζεται σε ένα ζοφερό μέλλον. Ο Δημήτρης Μεσσίνης καταγράφει με τον φακό του τις δραματικές συνέπειες πολεμικών συγκρούσεων και βίαιων εκτοπισμών σε Κόσοβο, Αφγανιστάν, Σεράγεβο, Ειδομένη, Λέσβο και Κω. Ο Χρήστος Αλαβέρας εμπνέεται από το έργο του Μεσσίνη και μεταγράφει εικόνες βίας και ξεριζωμών στο «Βαδίζοντας Ανάμεσα», μια μνημειακών διαστάσεων εικαστική σύνθεση με κάρβουνο. Στα πρόσφατα προσφυγικά ρεύματα του 2015 και του 2016 στρέφει το ενδιαφέρον του ο Γιώργος Κατσάγγελος με τις «Μαρτυρίες» του, προσκαλώντας ανθρώπους που τελικά εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη να ανακαλέσουν τις μνήμες των πρωτόγνωρων καταστάσεων που βίωσαν εγκλωβισμένοι στην Ειδομένη. Τέλος, η μικρού μήκους ταινία του Γιώργου Ζώη, «Third Kind», παρουσιάζει το δυστοπικό, μετα-αποκαλυπτικό μέλλον μιας ανθρωπότητας ολότελα εκτοπισμένης από το γήινο περιβάλλον μετά από έναν πρωτόγνωρα μαζικό, πλανητικό «ξεριζωμό».

Πληροφορίες

Ωράριο λειτουργίας εκθεσιακού: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-14:00, Τετάρτη 9:00-14:00 και 17:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή 10:00-18:00, Δευτέρα κλειστά.

Για την ξενάγηση είναι απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση στο 2310 247111.

Μετά την ξενάγηση το κοινό θα έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί τις εκθέσεις Ιωάννα-Giovanna-Jeanne Spiteris/Σπητέρη και «Εικόνες του άλλου μας εαυτού». Η ζωή στην πόλη μέσα από τα μάτια των ανθρώπων του περιοδικού δρόμου «σχεδία» (διάρκεια εκθέσεων έως την Τετάρτη 12 Ιουλίου).

https://www.archaiologia.gr/blog/2023/07/05/%ce%be%ce%b5%cf%81%ce%b9%ce%b6%cf%89%ce%bc%ce%bf%ce%af-1922-2022-%ce%bc%ce%b1%cf%81%cf%84%cf%85%cf%81%ce%af%ce%b5%cf%82-%ce%bc%ce%ad%cf%83%ce%b1-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%cf%84/