Πώς περιέγραψε ο Διόδωρος Σικελιώτης την Έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο

Δημήτρης Μιχαλόπουλος

Η αντικειμενικότερη εξιστόρηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο εντοπίζεται σε έργο της Ελληνικής Γραμματείας.

Τα τωρινά γεγονότα στην Παλαιστίνη επιβάλλουν μια – σύντομη εξυπακούεται – αναδρομή στο παρελθόν και δη στην Έξοδο των Εβραίων. Και αυτό, γιατί μόνο μέσω της ιστορικής μνήμης γίνεται κατανοητό το παρόν και αναφαίνονται προοπτικές λογικού προγραμματισμού του μέλλοντος. Και ας αρχίσουμε έχοντας κατά νουν παλαιά γαλλική ρήση: «Τίποτα το σημαντικό δεν αρχίζει θεαματικώς».

Ευρισκόμεθα λοιπόν στο έτος 1998, οπότε κυκλοφορεί από το “Βιβλιοπωλείο της Εστίας” η β΄ έκδοση συλλογικού τόμου που τιτλοφορείται: “Όψεις της ελληνικής κοινωνίας του 19ου αιώνα”. Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνεται δοκίμιο του Πασχάλη Κιτρομηλίδη, σήμερα ομότιμου καθηγητή του ΕΚΠΑ και τακτικού μέλους της Ακαδημίας Αθηνών, στο οποίο (σελ. 36 του εν λόγω έργου) διατυπώνεται η εξής άποψη: «Ο βιβλικός εκείνος περιούσιος λαός της Παλαιάς Διαθήκης κατάφερε μέσα από διάφορες μαγικές μεταμορφώσεις και μετατοπίσεις της ιστορικής μοίρας να μετακινηθεί στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα…» αντικαθιστώντας, μάλιστα, την προσμονή του Μεσσία με την προσδοκία πραγμάτωσης της Μεγάλης Ιδέας.

Δεν χρειάζεται ανάλυση της γνώμης του κ. Κιτρομηλίδη, διότι είναι σαφέστατος. Κατά συνέπεια, εκείνο που πρέπει να ελεγχθεί είναι κατά πόσον το “αξίωμα” αυτό ανταποκρίνεται στην ιστορική πραγματικότητα. Εκ πρώτης όψεως, λοιπόν, το μόνο που μπορεί να αναφωνήσει κανείς είναι ο λόγος που, όσον αφορά καίριας σημασίας ζητήματα, εξέφεραν οι φιλόσοφοι του δυτικοευρωπαϊκού Μεσαίωνα: “Sic et non!” (= “Ναι και όχι!”).

Και για να γίνουμε και εμείς σαφείς: Όπως κατά κανόνα συμβαίνει, όσον αφορά μεγάλα ιστορικά γεγονότα των Αρχαίων Χρόνων, η αντικειμενικότερη εξιστόρηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο εντοπίζεται σε έργο της Ελληνικής Γραμματείας, συγκεκριμένα στην “Ιστορική Βιβλιοθήκη” του Διόδωρου Σικελιώτη (40. 3. 1. 3), η νεοελληνική μετάφραση του οποίου έχει ως εξής: 

«Κάποτε ξέσπασε στην Αίγυπτο λοιμός και οι αυτόχθονες θεώρησαν ως υπεύθυνους τους πολυάριθμους μετανάστες που είχαν εκεί συρρεύσει. Και αυτό, επειδή αυτοί λάτρευαν θεούς διαφορετικούς από εκείνους των Αιγυπτίων. Έτσι, προκειμένου να κατευναστούν οι θεότητες των ντόπιων, αποφασίστηκε η απέλαση των ξένων. Οι επιφανέστεροι από αυτούς τους τελευταίους, με επικεφαλής τους Δαναό και Κάδμο πήγαν στην Ελλάδα (και σε κάποιες άλλες χώρες). Ο πολύς λαός όμως, με ηγέτη τον Μωυσή, άνδρα ιδιαιτέρως γενναίο και έξυπνο, πορεύθηκε στην Ιουδαία [νότιο μέρος της Παλαιστίνης], που τότε ήταν τελείως έρημη».

Περιγράφοντας αντικειμενικά την Έξοδο των Εβραίων

Αυτή σήμερα θεωρείται – παρά τις κάποιες ασάφειες – η αντικειμενικότερη εξιστόρηση της Εξόδου των Εβραίων (που σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα πρέπει να έγινε περί τα μέσα της 2ης π.Χ. χιλιετίας). Και η εγγενής σε αυτήν αλήθεια αποδεικνύεται ευχερώς. Συγκεκριμένα:

Η Θήβα (Θήβαι στα Αρχαία Ελληνικά), δεν ετυμολογείται ελληνικώς και λογικά θεωρείται ως παραφθορά αιγυπτιακής λέξης, όπως π.χ. του όρου ΘΒΑΙ (= σπηλιά κατοικήσιμη) ή ακόμη του ΘΒΑ (= λόφος).

Το όνομα του Κάδμου, ιδρυτή της Θήβας, επίσης δεν ετυμολογείται ελληνικώς. Κατά συνέπεια, η πιο πιθανή ερμηνεία του είναι η μέσω της σημιτικής λέξης Gadmon (= [ο] ανατολικός).

Περίπου τα ίδια συμβαίνουν και με τον Δαναό του Άργους. Η λέξη “άργος” (συγγενής του “αγρού”) αρχικώς σήμαινε “πεδιάδα εύφορη” – και λογικώς ονομάστηκε έτσι το περίφημο Άργος της Πελοποννήσου, εφόσον ήταν πόλη που δέσποζε σε περιοχή αποδοτικώς καλλιεργήσιμη. Το ότι ο Δαναός είχε έλθει από την Αίγυπτο, έχει προ πολλού αποδειχθεί. Οι περιπέτειες, εξάλλου, των Δαναΐδων, θυγατέρων του, αποτελεί μυθολογική εκδοχή αρδευτικών έργων που έγιναν στην πεδιάδα του Άργους, η οποία ακόμη και σήμερα περιστασιακώς μαστίζεται από λειψυδρία.

Μέσω αυτής της μεταναστευτικής ροής από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα είναι δυνατόν, μερικώς έστω, να ερμηνευθεί η ύπαρξη στον ελλαδικό χώρο αρχαίων μνημείων προηγμένης/πολύ προηγμένης τεχνολογίας

Η εγκατάσταση και εργασία στη νότια Ελλάδα “τεχνιτών από την Αίγυπτο” μαρτυρείται σποραδικώς, αλλά κατηγορηματικώς στο έργο του Παυσανία “Ελλάδος Περιήγησις”. Αυτό δεν πρέπει να εκπλήσσει: Η Αίγυπτος ήτανε χώρα η οποία, χάρη στον Νείλο, δεν είχε πληγεί από τον “Μεγάλο Κατακλυσμό (του Νώε)”. Έτσι, είχε εκεί διατηρηθεί, χάρη στα από το τοπικό ιερατείο επιμελώς διαφυλαγμένα αρχεία, γνώση που σε άλλες χώρες είχε χαθεί. Για αυτό και όλοι οι σοφοί της Αρχαίας Ελλάδας άρχιζαν τις περιηγήσεις τους από την Αίγυπτο.

Το παρελθόν…αλλάζει

Έχοντας ως αφετηρία το ανωτέρω χωρίο του Διόδωρου Σικελιώτη, ο Γκάρυ Γκρήνμπεργκ (Gary Greenberg), Πρόεδρος της Βιβλικής Αρχαιολογικής Εταιρείας της Νέας Υόρκης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο όρος “Εβραίος” αρχικώς δεν προερχόταν από το σημιτικό ρήμα “eber” (= περνάω απέναντι) αλλά από την αρχαία αιγυπτιακή λέξη “habirou”, που σήμαινε τον χαμηλής κοινωνικής υπόστασης ξένο εργάτη. Αυτοί οι “habirou” λοιπόν ακολούθησαν τον Μωυσή στην Παλαιστίνη και δημιούργησαν ένα νέο έθνος – ακριβώς τους Εβραίους.

Ισχυρή ένδειξη ορθότητας της άποψης του Γκρήνμπεργκ (το σχετικό βιβλίο του οποίου έχει προ πολλού εκδοθεί και στα ελληνικά), είναι η δασεία που στην αρχαία μας γλώσσα παίρνει ο όρος “Εβραίος”, η οποία δασεία γίνεται -h- στις μεγάλες ευρωπαϊκές γλώσσες (Hebrew, Ηébreu). Το -h- αυτό υπάρχει στο habirou, αλλά δεν υπάρχει στην αρχική τουλάχιστον μορφή της λέξης eber.

Τι σημαίνουνε όλα αυτά; Το εξής: Οι επιφανείς πρώην εγκατεστημένοι στην Αίγυπτο “αλλοδαποί” ήλθαν στην Ελλάδα με ισχνή ή, καλλίτερα, μηδαμινή “εθνική” συνείδηση. Κατά συνέπεια, γρήγορα αφομοιώθηκαν από τον “ελλαδικό τους περίγυρο” και εξελίχθηκαν σε πρωταγωνιστές του αρχαιοελληνικού ιστορικού γίγνεσθαι. Οι habirou, αντίθετα, οι οποίοι χάρη στον Μωυσή πήγαν και εγκαταστάθηκαν στην Παλαιστίνη, γρήγορα απέκτησαν μια νέα, δική τους εθνική συνείδηση που, παρά τις ιστορικές μεταπτώσεις, διατηρείται μέχρι σήμερα. Γιατί; Η απάντηση και πάλι εντοπίζεται σε έργο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, συγκεκριμένα στα “Γεωγραφικά” του Στράβωνος (16. 2. 35): Ο Μωυσής κατηγορηματικώς απέρριπτε τη με μορφή ανθρώπων και ζώων απεικόνιση των θεϊκών υπάρξεων!

Συνακολούθως, κήρυττε ένα αυστηρό Μονοθεϊσμό σταθερώς απαγορεύοντας οποιαδήποτε τάση απεικόνισης του Θείου. Πλήρως διαφωνούσε, δηλαδή, με το όλο θρησκευτικό σύστημα της Αρχαίας Αιγύπτου… και επιτυχώς επιχείρησε να δημιουργήσει ένα νέο λαό/έθνος που θα υιοθετούσε τις δικές του θρησκευτικές αντιλήψεις. Βέβαια, υπάρχουν και άλλα, η παρουσίαση και ανάλυση των οποίων παρέλκει. Ας αρκεστούμε, κατά συνέπεια, στο να φέρουμε στη μνήμη μας τη σοφή ρήση του Ρωσικού Λαού: «Το μέλλον συχνά είναι προβλέψιμο. Το παρελθόν όμως είναι αυτό που κάθε τόσο αλλάζει».

https://slpress.gr/idees/pos-periegrapse-o-diodoros-sikeliotis-tin-exodo-ton-evraion-apo-tin-aigipto/