Η Αντεθνική Πινακοθήκη και ο εσμός των «φωταδιστών»

του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

Το ζήτημα με το βανδαλισμό των έργων στην Εθνική Πινακοθήκη έχει εξελιχθεί σε μια δημόσια φαρσοκωμωδία αντεγκλήσεων, παλινωδιών και νομικών δηλώσεων, που έχουν κάνει την τρίχα τριχιά και ολόκληρη την κοινωνία να ασχολείται με μια σαχλαμάρα.

Αφορμή μου έδωσε η νέα απόφαση της τελικής απόσυρσης των πεσμένων έργων, που με προηγούμενη απόφαση είχαν πει ότι θα εκτίθενται πεσμένα, ώστε να στιγματίζεται ο βανδαλισμός. Ήδη, όμως, τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές διαρρέεται ότι, με νεότερη απόφαση η απόσυρση αναιρέθηκε και τα έργα ίσως επανεκτεθούν με την προστασία της αστυνομίας!

Αυτές οι αμήχανες παλινωδίες ένα πράγμα δείχνουν. Ότι η Αντεθνική Πινακοθήκη και όσοι βρίσκονται από πίσω της στην πολιτική ηγεσία, δείχνουν πανικό κάτω από την πίεση μιας ευρείας κοινωνικής δυσαρέσκειας για την απόσυρση των έργων από τη μια, ενώ από την άλλη, σύσσωμη η προοδευτική αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση, ότι υπαναχωρεί μπροστά στην ακαλλιέργητη φασιστική πλέμπα και ζητά την πανηγυρική αποκατάσταση της βλασφημίας. Μη γελιέστε, τόσο η φιλελέ κυβέρνηση, όσο και η αριστερή αντιπολίτευση βρίσκονται σε αυτό το θέμα από την ίδια πλευρά. Μόνο, που το κόστος το πληρώνει η κυβέρνηση και όχι αυτοί που ελπίζουν στη φθορά της και γνωρίζουν καλά με ποιο τρόπο ακυρώνονται τα δημοψηφίσματα και πώς να περιφρονούν την πίστη του λαού.

Επί της ουσίας επιχειρείται μια διαχείριση ήττας δια της επιθέσεως. Είναι εκπληκτικό, ότι από όλους αυτούς δε βρίσκεται ποτέ ένας, να ζητήσει συγνώμη για αυτή την αναστάτωση που προκάλεσαν στην κοινωνία. Μιλάμε για δημόσια ιδρύματα και όχι για ιδιωτικές επιχειρήσεις. Όπως συνηθίζεται με ανθρώπους ανεύθυνους και στρεψοδίκες, όχι μόνο δεν παραδέχονται την ήττα τους και δεν ζητούν συγνώμη, αλλά επιχειρούν να βγουν και από πάνω, μεταφέροντας την ευθύνη σε εκείνους τους αδαείς, που δεν καταλαβαίνουν την υψηλή τέχνη της βεβήλωσης. Αυτοί, δεν κάνουν ποτέ λάθος!

Όμως, όταν η τέχνη συνοδεύεται από αστυνομία και δικηγόρους για να επιβληθεί, πράγματι κάτι αλλόκοτο συμβαίνει. Επιστρατεύτηκαν νομικές γνωμοδοτήσεις και έγιναν δηλώσεις περί τέχνης από νομικούς συμβούλους, για να φανεί έτσι ότι όλα πήγαν στραβά! Νομικός σύμβουλος αναφέρθηκε σε «επιστήμονες της τέχνης», οι οποίοι γνωρίζουν τι είναι τέχνη σε αντίθεση με τον αμαθή λαουτζίκο που οφείλει  να παραδέχεται ως τέχνη όλα όσα ορίζουν οι ειδικοί.  «Επιστήμονες της τέχνης», όπως «Επιστήμονες της Θεολογίας» ένα πράγμα! Όταν μιλούν οι «αυθεντίες», όλοι πρέπει να σιωπούν! Σας θυμίζει κάτι όλο αυτό;

Πάντως, η κατάσταση με την Αντεθνική Πινακοθήκη, όπως διαμορφώθηκε, έφερε ξανά στο φως έναν ιδιότυπο κοινωνικό διχασμό, που έγινε αισθητός στα ΜΜΕ. Ένα μέρος του ελληνικού λαού, μοιάζει σα να περιμένει, πότε θα προκύψει ένα αμφιλεγόμενο και προκλητικό  γεγονός για τα κατεστημένα ήθη, ώστε να κάνει την προοδευτική του παρέμβαση υπέρ της πρόκλησης, αλλά και μια επίδειξη ανωτερότητας στους υπανάπτυκτους που αντιδρούν.

Αντιμετωπίζουν, ως δικηγόροι του διαβόλου, με τρόπο προσβλητικό, υποτιμητικό, σχεδόν ρατσιστικό, όσους συμπολίτες δε συμφωνούν με τις ριζοσπαστικές απόψεις τους, που σχεδόν αποκλειστικά αφορούν την θρησκεία και το έθνος. Μια ματιά στα σχόλια τους είναι αρκετή. Στάζουν ειρωνεία και χλευασμό, χολή και υποτίμηση. Γεμάτοι οίηση ως καθέδρας φωστήρες υποδεικνύουν στους «καθυστερημένους» ποιο είναι το μοντέρνο και το προοδευτικό. Θεωρούν εαυτούς υπέρμαχους του ευρωπαϊκού διαφωτισμού και είναι πρόθυμοι να ακολουθήσουν την παρακμή του δυτικού πολιτισμού μέχρι το τελευταίο  σκαλοπάτι. Με το ζήλο του «πεφωτισμένου» θέλουν να εξαλείψουν το «μεσαίωνα» των ηθών και το σκοταδισμό της θρησκείας, που μαζί με την παράδοση αποτελούν για εκείνους την τροχοπέδη για την ανάπτυξη της Ελλάδας προς την «ευρωπαϊκότητα» που έχουν στο μυαλό τους. Θέλουν να σώσουν την Ελλάδα από τους παραδοσιακούς Έλληνες που την εμποδίζουν να είναι πολιτισμένη, σύμφωνα με τις δικές τους ιδεοληψίες περί προόδου και πολιτισμού. Θα θυμάστε, ίσως, εκείνον τον κιτσομπαρόκ εκδότη που ήθελε να «μας ξεβλαχέψει»!

Ποιο είναι όμως το προφίλ όλων αυτών; Παλαιότερα θα τους εντοπίζαμε κυρίως στους πολιτικούς χώρους της αστικής αμφισβήτησης, αλλά σήμερα βρίσκονται σε όλο το φάσμα του νεοφιλελεύθερου ουράνιου τόξου. Αποτελούν ένα ετερόκλητο σύνολο που εμφορείται από διαφορετικά κίνητρα και προθέσεις. Το μόνο σημείο που τους ενώνει, είναι η απέχθεια τους για τα κοινωνικώς παραδεκτά από τον απλό λαό, ως εθνική ταυτότητα και πίστη. Στην πλειονότητα διαθέτουν κάποιο-α πτυχία, ώστε να ενισχύεται με επιστημονικό κύρος η κριτική τους στην καθυστερημένη για αυτούς κοινωνία από την οποία διαχωρίζουν με αποστροφή τον εαυτό τους. Ανήκουν μάλλον σε μεσαία και ανώτερα οικονομικά στρώματα και προφανώς δεν είναι χειρώνακτες, αλλά προσφέρουν υπηρεσίες και ειδικές γνώσεις. Είναι κατεξοχήν κοσμοπολίτες, οπαδοί της νέας θρησκείας της επιστήμης και της τεχνολογίας, πολλοί εξ αυτών σπουδασμένοι σε πανεπιστήμια της αλλοδαπής, όπου τα ανοιχτά μυαλά γυμνάζονται με γκλομπαλισμό και με προτεσταντικές πρωτεϊνες.

Είναι επίσης ταξιδεμένοι, από Αράχωβα και Μύκονο μέχρι Λονδίνο και Ν. Υόρκη. Έχοντας δει το «Φως το Αληθινό» στα επιτεύγματα της Εσπερίας, επιστρέφουν στην Ελλάδα με σκοπό να την αναμορφώσουν, να την κάνουν Ευρώπη! Ο Σεφέρης έγραψε σχετικά ότι, από τους Έλληνες που ταξιδεύουν στην Ευρώπη υπάρχουν δυο βασικές κατηγορίες. Στην πρώτη, είναι εκείνοι που καταλαβαίνουν τη μεγάλη επίδραση της Ελλάδας και την αγαπούν για αυτό ακόμα περισσότερο. Στη δεύτερη είναι αυτοί, που εντυπωσιασμένοι από τα επιφαινόμενα της Ευρώπης ντρέπονται για την Ελλάδα και όταν επιστρέφουν θέλουν να τα αλλάξουν όλα! Προσωπικά το έζησα και για αυτό ανήκω στην πρώτη.

Υπάρχει, λοιπόν, η καθυστερημένη λαϊκή πλέμπα από τη μια και η «αριστοκρατία της διανόησης» από την άλλη. Αυτοί που γνωρίζουν και οι άλλοι που αγνοούν. Οι έξυπνοι που καταλαβαίνουν και οι κουτοί που προσκολλώνται σε προκαταλήψεις. Στατιστικά είναι λίγοι, αφού τα «ανοιχτά μυαλά» οφείλουν να είναι λιγότερα από την αμύητη μάζα, ώστε να αποτελούν μια πνευματική ελίτ, όπως αυτάρεσκα πιστεύουν ότι είναι. Διότι, αν όλοι γίνουμε «εξυπνάκηδες» θα χαθεί η αίσθηση του ξεχωριστού που τόσο τους συναρπάζει.

Πίνακας: Λεπτομέρεια από έργο του Ιερώνυμου Μπος