Ο πιο αινιγματικός πίνακας που υπήρξε ποτέ: Το Angelus του Ζαν-Φρανσουά Μιλέ είναι μια «Οδύσσεια» του σεξ και του θανάτου

O πίνακας του Ζαν-Φρανσουά Μιλέ Angelus γνώρισε αναμφίβολα μεγάλη επιτυχία στη δεκαετία του 1800. Μάλιστα, για τον Βαν Γκογκ αποτελούσε τον «πιο ανησυχητικό, πιο πυκνό και ο πλούσιο σε ασυνείδητες σκέψεις που υπήρξε ποτέ»

Επιμέλεια Ευγενία Κοτρώτσιου

Ήταν ο Σαλβαδόρ Νταλί εκείνος που μετέτρεψε μια μικρή, έντονη αγροτική σκηνή, το Angelus (Άγγελος), που ζωγράφισε ο Ζαν-Φρανσουά Μιλέ το 1857-59 και ήταν εξαιρετικά δημοφιλής στην εποχή του, σε τοτέμ της σύγχρονης τέχνης.

Στο πρωτότυπο (Angelus) βλέπουμε ένα ευσεβές ζευγάρι χωρικών που στο άκουσμα της καμπάνας από μια μακρινή εκκλησία, το καθολικό κάλεσμα για προσευχή, σταματά να μαζεύει πατάτες για να προσευχηθεί.

Ο Μιλέ δεν προσεγγίζει τον χώρο ως ειδύλλιο στον χρόνο, αλλά ως τόπο όπου οι φτωχοί δουλεύουν μέχρι θανάτου.

Από τα γραπτά του Νταλί, γνωρίζουμε ότι έβλεπε πολύ περισσότερα στον πίνακα, από φαλλικά σύμβολα μέχρι οικογενειακές τραγωδίες. Σε μια από τις πολλές εκδοχές του, το Atavism at Twilight, το ζευγάρι βγάζει γεωργικά εργαλεία από τα σώματά του. Στα σουρεαλιστικά σχέδιά του αυτοί οι καλοί άνθρωποι της υπαίθρου μετατρέπονται σε μουχλιασμένα, μουμιοποιημένα κουφάρια ή μεταμορφώνονται σε απολιθώματα από τον χρόνο και τη θλίψη.

Το Angelus γνώρισε μεγάλη επιτυχία στη δεκαετία του 1800, αναπαράχθηκε ευρέως, ενώ το πρωτότυπο πέρασε από μια σειρά ιδιωτικών συλλογών σε τιμές ρεκόρ μέχρι που το Λούβρο, το οποίο προσπάθησε για πρώτη φορά να το αγοράσει για τη Γαλλία το 1889, το απέκτησε το 1910. Το 1932 δέχτηκε ίσως τον απόλυτο φόρο τιμής: δέχτηκε επίθεση καθώς χαράχτηκε αρκετές φορές με σουγιά. Αφού επισκευάστηκε, παρέμεινε στο Λούβρο μέχρι να ανοίξει το Orsay το 1986.

«Η ιδέα μου ήρθε επειδή θυμήθηκα ότι η γιαγιά μου, ακούγοντας την καμπάνα της εκκλησίας να χτυπάει ενώ δουλεύαμε στα χωράφια, μας ανάγκαζε πάντα να σταματήσουμε τη δουλειά για να πούμε την προσευχή του Αγγέλου για τους φτωχούς κεκοιμημένους»

 

Atavism at Twilight, Σσαλβαντόρ Νταλί, 1934, Πηγή: Wikiart

 

Μια πολιτική απόφαση

Ο Βαν Γκογκ βρισκόταν στο Λονδίνο και εργαζόταν στο υποκατάστημα Covent Garden του εμπόρου τέχνης Goupil et Fils, όταν έγραψε για τη δύναμή του σε μια από τις πρώτες επιστολές του. «Αυτός ο πίνακας του Μιλέ, L’angelus du soir», είπε στον αδελφό του Τεό το 1874, «αυτός είναι πράγματι – είναι υπέροχος, είναι ποίηση». Σε ηλικία μόλις 21 ετών, πέντε χρόνια πριν αποφασίσει να γίνει ζωγράφος, ο γιος του Ολλανδού πάστορα είδε κάτι μοναδικά ποιητικό στον πίνακα.

Ο δημιουργός του, Ζαν-Φρανσουά Μιλέ, βρισκόταν τότε στο τέλος της ζωής του. Όπως ο Μπρίγκελ αιώνες πριν από αυτόν, ο Μιλέ ζωγράφισε την αγροτική ζωή τόσο αυθεντικά που οι άνθρωποι πίστευαν ότι ήταν ένας χωρικός που μοιραζόταν τον κόσμο του. Αυτό δεν ήταν εντελώς αβάσιμο: γεννήθηκε σε μια αγροτική οικογένεια από το Γκρουσί, κοντά στις ακτές της Μάγχης στη Νορμανδία. Ο Μιλέ είπε ότι ο πίνακας απεικονίζει μια ανάμνηση αυτής της παιδικής ηλικίας: «Η ιδέα μου ήρθε επειδή θυμήθηκα ότι η γιαγιά μου, ακούγοντας την καμπάνα της εκκλησίας να χτυπάει ενώ δουλεύαμε στα χωράφια, μας ανάγκαζε πάντα να σταματήσουμε τη δουλειά για να πούμε την προσευχή του Αγγέλου για τους φτωχούς κεκοιμημένους».

Ο Μιλέ δεν ήταν ένας αφελής καλλιτέχνης. Εκπαιδεύτηκε στο Παρίσι με τον ιστορικό ζωγράφο Ιπολίτ-Πωλ Ντελαρός, διάσημο για την εκτέλεση της Lady Jane Grey (1833). Τα πράγματα όμως δεν πήγαν καλά και αποσύρθηκε στο Χερβούργο., καθώς δεν ήθελε να κολλήσει σε μια καριέρα τοπικού  ζωγράφου πορτραίτων.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://www.in.gr/2025/07/17/life/texni/o-pio-ainigmatikos-pinakas-pou-ypirkse-pote-angelus-tou-zan-fransoua-mile-einai-mia-odysseia-tou-seks-kai-tou-thanatou/