«Πίνε, και μη θαρρείς κουτέ, και συ πως είσαι κάτι»: Τα Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ

 Εικονογράφηση του Robert Stewart Sherriffs για την αγγλική μετάφραση των Rubaiyat του Omar Khayyam από τον Edward FitzGerald.

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1131 ο μεγάλος Ιρανός ποιητής που έγραψε αριστουργηματικά ποιήματα για τη ματαιότητα των πραγμάτων, τη μεγαλοσύνη της στιγμής και το νόμο του εφήμερου.

Νικόλας Νταμόν Παπαδημητρίου

Ο ΟΜΑΡ ΚΑΓΙΑΜ έμαθε από πολύ νωρίς τον νόμο του εφήμερου, τη ματαιότητα των πραγμάτων, τη μεγαλοσύνη της στιγμής.

Σε ηλικία μικρότερη από τα τριάντα ήταν ήδη διάσημος ως «ασύγκριτος γνώστης», γεωμέτρης, αστρονόμος, μαθηματικός, φυσικός, φιλόσοφος και γιατρός, ένα ανοιχτό μυαλό που κατάφερε με ευκολία να συντάξει το «Εγχειρίδιο των Φυσικών Επιστημών» όπου στα κεφάλαια Ύπαρξη και Άτομο και Υποχρέωση προσπαθεί να ανακαλύψει μια μέθοδο για να ορίσει τον προσανατολισμό και την αιτία των ηθικών διαφορών μεταξύ των τόπων.

Γεννήθηκε το 1048 στην πόλη Νισαχπούρ του Χορασάν της Περσίας και πέθανε το 1123.

Τα Ρουμπαγιάτ (Τετράστιχα) αποτελούνται από ανεξάρτητες στροφές που η κάθεμια τους συντίθεται από τέσσερις στίχους ίσης αλλά ποικίλης προσωδίας. Κάποιες φορές όλοι ομοιοκαταληκτούν όμως συχνότερα ο τρίτος στίχος αναιρεί την ομοιοκαταληξία.

Σε ηλικία μικρότερη από τα τριάντα, ο Καγιάμ ήταν ήδη διάσημος ως «ασύγκριτος γνώστης», γεωμέτρης, αστρονόμος, μαθηματικός, φυσικός, φιλόσοφος και γιατρός.

4

Μου πε μια μάγισσα «γοργά να καρτεράς το χάρο»

Κι άπλωνα ευτύς το υστερινό ποτήρι μου να πάρω.

Μα το ποτήρι αγγίζοντας στα χείλη μ' αποκρίθη

«Πίνε, γιατί είναι ο θάνατος θάλασσα δίχως φάρο»

O Καγιάμ γεννήθηκε το 1048 στην πόλη Νισαχπούρ του Χορασάν της Περσίας και πέθανε το 1123. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image

5

Στου αφανισμού την έρημο για μια στιγμή σταθείτε.

Απ' της ζωής την Όαση λίγη δροσιά να πιείτε.

Χαράματα ετοιμάστηκε το Μέγα καραβάνι.

Και ξεκινάει για την Αυγή... του Τίποτε. Ω βιαστείτε!

 

14

Πριν αισθανθείς στο μέτωπο το χέρι του θανάτου

Και πριν να σε χαϊδέψουνε τα κρύα τα δάχτυλά του

Πίνε, και μη θαρρείς κουτέ, και συ πως είσαι κάτι.

Και πως θα σε ξεθάψουνε μια και σε θάψουν κάτου.

 

20

Και τους αγίους και τους σοφούς με όλο τους το κόμμα

Τους στρώσαν σε κατάψυχρο να κοιμηθούνε στρώμα

Πουν' τώρα οι προφητείες τους; Και πως τα στοματά τους

Που βγάζανε λόγια σοφά στουπώθηκαν με χώμα;

 

21

Για μένα που των μυστικών ανοιγοκλείνει η θύρα

Όμοια και λύπη και χαρά μαζί τα δυό τα επήρα

Μια και στον κόσμο αυτόν εδώ όλα ένα τέλος θα χουν,

Πάμε παιδιά στο καπηλειό να φέρουμε μια γύρα.

 

Εικονογράφηση: Robert Stewart Sherriffs

29

Κι όταν κι εμένα ο θάνατος μαζί θα σέρνει πίσω

Και στη καρδιά μου τη Χαρά και κάθε Ελπίδα κλείσω

Να φτιάξετε απ' το μνήμα μου ένα σταμνί. Ποιος ξέρεις,

Σαν το γεμίσουν με κρασί πως δεν θα ξαναζήσω.

 

30

Συχνά μετάνοια ορκίστηκα με δακρυσμένα μάτια.

Κι είπα πως δεν θα ξαναϊδώ πια το κρασί στα μάτια.

Μα τότες ήρθε η Άνοιξη με τα ροδαγκαθά της

Και τη μετάνοια μου έσχισε σε χίλια δυό κομμάτια.

 

32

Πίνω. Κι όλοι μου λεν πάντου μα ψέματα πως κρίνω.

Πως η θρησκεία εμπόδισες ολότελα τον οίνο.

Πως; Η θρησκεία το κρασί εχώρισε απ' τη πίστη;

Δεν είναι το αίμα του Αλλάχ; Μ' ευλάβεια το πίνω.

 

44

Ωιμένα! Φεύγει η Άνοιξη και κλειούν ένα προς ένα

Της νιότης τα χειρόγραφα τα μοσχοβολεμένα.

Τ' αηδόνι που τραγούδησε που θα πετάξει πάλι

Να πει τα τραγουδάκια του τα παραπονεμένα;

 

Εικονογράφηση: Robert Stewart Sherriffs

51

Έσπασα το ποτήρι εχτές, συντρίμμια πεταμένα.

Μα για το κρίμα που κανα μετάνιωσα, ωιμένα!

Και το ποτήρι σιγανά μου εφάνη σαν να μου πε.

«Αν ήμουν σαν κι Εσέ κι Εσύ θα γίνεις σαν κι εμένα»!

Για τη συνέχεια εδώ:

https://www.lifo.gr/culture/vivlio/pine-kai-mi-tharreis-koyte-kai-sy-pos-eisai-kati-ta-roympagiat-toy-omar-kagiam