Ο άγνωστος ρόλος των Ευέλπιδων στη Μάχη της Κρήτης

Γιώργος Τσιτσιλιάνος

Στις 2 Οκτωβρίου 1940 εισήχθησαν στην Σχολή Ευελπίδων οι πρωτοετείς Ευέλπιδες. Στις 28 Οκτωβρίου 1940 που κηρύχτηκε ο πόλεμος, οι Ευέλπιδες της 2ης και 3ης τάξης, ονομάστηκαν ανθυπασπιστές και ανθυπολοχαγοί αντίστοιχα και αναχώρησαν στο μέτωπο. Στη σχολή παρέμειναν οι 300 της 1ης τάξης για την εκπαίδευσή τους. Η εισβολή των Γερμανών στις 6 Απριλίου 1941, βρίσκει τους Ευέλπιδες της 1ης τάξης να εκπαιδεύονται εντατικά.

 Ανάμεσα στους μαθητές εκείνους ήταν και ο πατέρας μου, ο οποίος θα πολεμήσει τον Μάιο του 1941 στην Μάχη της Κρήτης. Μέσα στην σύγχυση που επικρατούσε από την κατάρρευση του μετώπου και την προέλαση των Γερμανών, η Σχολή Ευελπίδων έχει ξεχαστεί και στερείται διαταγών. Οι Ευέλπιδες ζητούν να συγκροτήσουν ένα λόχο και να μεταβούν στις Θερμοπύλες να αντισταθούν κατά των Γερμανών, αλλά το αίτημά τους δεν εγκρίνεται από την τότε ηγεσία. Στις 23 Απριλίου 1941 ο διοικητής της Σχολής τους ενημερώνει για την τροπή του πολέμου, καθώς και για την επικείμενη είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα.

Τους ανακοινώνει επίσης ότι η πρόθεση της Ανωτέρας Διοίκησης Αθηνών είναι να χρησιμοποιηθούν για την τήρηση της τάξης στην Αθήνα και τους θέτει το ερώτημα: «Εάν σας διατάξω να εξέλθετε στην πόλη και να επιβάλετε την τάξη σε περίπτωση που αυτή διασαλευθεί θα το πράξετε;»

 

Ο Έυελπις Τσιτσιλιάνος.

Η απάντηση ήταν ένα βροντερό “όχι” και κατόπιν αυτού ο διοικητής διέταξε την προφυλάκιση μερικών εξ αυτών που τους θεώρησε υπαίτιους. Η διαταγή του διοικητή όχι μόνο δεν εκτελείται, αλλά αποφασίζουν μόνοι τους την διαφυγή τους στην Κρήτη, όπου θα συνεχιζόταν ο πόλεμος. Ο Διοικητής της Ανωτέρας Διοίκησης Αθηνών, που πληροφορείται την στάση των 300 της 1ης τάξης στέλνει τον επιτελάρχη του να ματαιώσει την απόφαση των Ευέλπιδων για την διαφυγή τους στη Κρήτη.

Ο επιτελάρχης, συνταγματάρχης Πετζόπουλος, τους συγκεντρώνει και προσπαθεί να τους μεταπείσει. «Τι σκοπεύετε να κάνετε;» ρωτά ο επιτελάρχης. «Να πάμε στην Κρήτη» ήταν η απάντηση. «Τρελοί Είστε; Πως θα πάτε; Με τι μέσα;». «Με ό,τι βρούμε» ήταν η άμεση απάντηση των νεαρών.

Στη Μάχη της Κρήτης

Ο επιτελάρχης προσπαθεί να τους εξηγήσει ότι είναι αδύνατον να περάσουν την θάλασσα ζωντανοί, αφού είναι στην κυριαρχία των Γερμανών και να φθάσουν στην Κρήτη. Οι Ευέλπιδες είναι ανένδοτοι. Οι νεοσσοί της 1ης τάξης σε ηλικία μόλις 18-19 χρονών έχουν αποφασίσει να συνεχίσουν τον πόλεμο στην Κρήτη και η απόφασή τους παίρνει μορφή στάσης. Ο υπολοχαγός Νικόλαος Λυγιδάκης παίρνει το μέρος των πρωτοετών. Καταλήφθηκε το στρατόπεδο από τους στασιαστές Ευέλπιδες, απομονώθηκε ο Διοικητής, εγκαταστάθηκε ένοπλη φρουρά στις πύλες εισόδου και άρχισε η άμεση προετοιμασία αναχώρησης για την Κρήτη.

Το ίδιο βράδυ ομάδες Ευέλπιδων βγαίνουν στους δρόμους και επιτάσσουν όποιο αυτοκίνητο βρίσκουν. Συγκεντρώνουν περίπου 20 αυτοκίνητα, που όμως δεν ήταν αρκετά. Τότε τηλεφωνούν στον Ερυθρό Σταυρό να σταλούν στη Σχολή όλα τα διαθέσιμα αυτοκίνητα για την μεταφορά των μαθητών στα νοσοκομεία με την δικαιολογία ότι οι μαθητές είχαν πάθει ομαδική τροφική δηλητηρίαση. Το θυμάμαι που μου το έλεγε ο πατέρας μου.

Όταν τα αυτοκίνητα φτάνουν στη σχολή τα επιτάσσουν, παραλαμβάνουν την σημαία της Σχολής και τον οπλισμό τους και ξεκινούν τη νύχτα της 24ης Απριλίου για την Πελοπόννησο, πλαισιωμένοι από κάποιους αξιωματικούς που θέλησαν να τους οδηγήσουν. Στην περιοχή του Χιλιμοδίου Νεμέας, η φάλαγγα προσβάλλεται από τη γερμανική αεροπορία, ευτυχώς χωρίς απώλειες.

Μετά από πολλές αεροπορικές επιθέσεις καθ’ οδόν αλλά και δικών μας τμημάτων που προσπάθησαν να τους σταματήσουν, το απόγευμα της 26ης Απριλίου φθάνουν στο χωριό Τάραψα του Γυθείου. Οι κάτοικοι, από τα κίτρινα των στολών (χακί στολές υπηρεσίας) καταλαβαίνουν ότι είναι οι μαθητές της Σχολής Ευελπίδων, βγαίνουν στους δρόμους και προσφέρουν ό,τι μπορούν σ’ αυτά τα παιδιά που δεν εννοούν να το βάλουν κάτω.

Μάχη σώμα με σώμα

Εκεί επιβιβάζονται σε κάποια καΐκια και την ίδια νύχτα ξεκινούν για την Κρήτη. Αναγκάστηκαν να σταματήσουν στα Κύθηρα λόγω των αεροπορικών γερμανικών επιθέσεων. Τελικά, φθάνουν στο Κολυμβάρι και στρατοπεδεύουν στο μοναστήρι της Παναγίας Οδηγήτριας Γωνιάς του νομού Χανίων. Στις 30 Απριλίου 1941 το BBC μετέδωσε: «Τους μαχητές της Κρήτης ήλθαν να ενισχύσουν και 300 Ευέλπιδες με τους αξιωματικούς των, οι οποίοι μέσω Πελοποννήσου και εις πείσμα των Γερμανών, οι οποίοι επεδίωξαν χωρίς να το πετύχουν την καταστροφή τους, κατέχουν από σήμερον θέση εις τας επάλξεις του φρουρίου Κρήτη».

Το πρωί της 20ης Μάιου ο ουρανός γεμίζει με Γερμανούς αλεξιπτωτιστές που τα βαριά τους γιούνγκερς τους αδειάζουν στο νησί! Οι Ευέλπιδες βρίσκονται στο Κολυμβάρι και εναντίον τους κινείται ένα τμήμα αλεξιπτωτιστών που θεωρούνται από τους καλύτερους πολεμιστές. Ολόκληρη την ημέρα διεξάγεται σκληρή μάχη. Από τα πέντε οπλοπολυβόλα μόνο το ένα λειτουργεί. Ο αγώνας συνεχίζεται τα πυρομαχικά τελείωσαν και ο αγώνας φθάνει σώμα με σώμα. Ο Εύελπις Ν. Ιατρούλης θα σκοτωθεί.

Μέχρι το βράδυ οι Ευέλπιδες έχουν περικυκλωθεί και έχουν σκοτωθεί αν θυμάμαι καλά πέντε, με πάρα πολλούς τραυματίες. Ο διοικητής του λόχου με τη βοήθεια των κατοίκων της περιοχής κατορθώνει να περάσει τους Ευέλπιδες μέσα από τις γραμμές των Γερμανών με κίνηση προς τα Λευκά Όρη. Νυκτερινές ώρες φθάνουν στα Δελιανά. Τα ξημερώματα φθάνουν στο Σεμπρώνα όπου εκεί οι κάτοικοι τους έδωσαν κάτι να φάνε μετά από δύο ημέρες νηστεία. Θυμάμαι τον πατέρα μου να μου λέει ότι ήταν το καλύτερο φαγητό.

Μέση Ανατολή, πρώτος από δεξιά ο Τσιτσιλιάνος

 

Τους ζυγούς λύσατε μαρς!

Το βράδυ της 22ας Μαΐου ξεκινούν την νύχτα και φθάνουν στην Θέρισο και περπατώντας πάντα νύχτα φθάνουν στην Δράκοντα και στην συνέχεια στα Σφακιά. Εκεί, ο διοικητής τους συγκέντρωσε και τους ενημερώνει ότι σύμφωνα με την εντολή της κυβέρνησης η Σχολή διαλύεται και ο καθένας να κοιτάξει την επιβίωσή του για να βοηθήσουν τον αγώνα από άλλο μετερίζι, δεδομένου ότι ουσιαστικά ήταν άοπλοι, αφού τα πυρομαχικά τους είχαν εξαντληθεί. Συγκεκριμένα τους είπε:

«Ελπίδες του Έθνους, ατενίσατε προς την ελευθερία της φυλής μας. Έχετε πεποίθησιν δι’ αυτήν. Η 29η Μαΐου, ημέρα αποφράς δια δεύτερη φορά, κρίνει την τύχη της Πατρίδος μας. Ελπίδες του Έθνους, την ημέρα ταύτην διαλύεσθε εις τον ακρογωνιαίον λίθον της Ελλάδος. Τα Σφακιά της Κρήτης, της Πατρίδος μας μη υπαρχούσας ελευθέρας. Σε σας έλαχε ο κλήρος να διεκδικήσετε την ελευθερία μας μέχρι σπιθαμής της ελληνικής γης. Σας εύχομαι να είστε εσείς οι ελευθερωτές της Πατρίδος. Ελπίδες του έθνους προσοχή! Ατενίσατε προς την ελευθερία της Πατρίδος, Τους ζυγούς λύσατε μαρς!». Αυτό έγινε από όλα τα παιδιά!

Κάποιοι σκοτώθηκαν, μερικοί κατόρθωσαν από την Κρήτη να διαφύγουν στην Αίγυπτο με καΐκια, άλλοι επέστρεψαν μετά από μεγάλη ταλαιπωρία πίσω, όπου στη συνέχεια οργανώθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές ομάδες. Πολλοί από αυτούς μετά από μεγάλη περιπέτεια κατάφεραν μέσω Τουρκίας, Παλαιστίνης να καταφύγουν στην Αίγυπτο όπου είχε μεταφερθεί και η κυβέρνηση.

Τρεις φορές προσπάθησε να διαφύγει ο πατέρας μου, αλλά τους είχαν στήσει καρτέρι, τελικά διέφυγε με την τέταρτη προσπάθεια. Εκεί δημιούργησαν τον Ιερό Λόχο με διοικητή τον Συνταγματάρχη Τσιγάντε. Οι ονομαζόμενοι ιερολοχίτες, στους οποίους υπηρέτησε και ο πατέρας μου, στη συνέχεια με καταδρομικές επιδρομές ελευθέρωσαν τα νησιά μας στο Αιγαίο. Κάποιοι από αυτούς, οι ονομαζόμενοι Ριμινίτες, έφθασαν μέχρι το Ρίμινι της Ιταλίας όπου πολέμησαν νικηφόρα τους Γερμανούς.

https://slpress.gr/idees/o-agnostos-rolos-ton-eyelpidon-stin-machi-tis-kritis/