«Ανέστιοι Προσφεύγοντες»

Κείμενο της Νιόβης Κρητικού για τη νέα έκθεση του Γιώργου Κόρδη

 Ο Γιώργος Κόρδης φιλοτέχνησε τους Ανέστιους Προσφεύγοντες με αφορμή την επέτειο της καταστροφής του 1922. Εμπνευσμένος από ένα προσωπικό βίωμα στην Νέα Υερσέυ στο μουσείο του Αύγουστου Ροντέν, αντικρίζοντας το έργο “Οι Αστοί του Καλαί” αποφάσισε να αποτυπώσει ψηφιακά χρησιμοποιώντας την ταμπλέτα του  (iPad)  την ερμηνεία του για την θλίψη των ανθρώπων που χάνουν την εστία τους.

Η  μνημειακή ψηφιακή εγκατάσταση-τοιχογραφία «Ανέστιοι Προσφεύγοντες» έλαβε χώρα σε έναν ξένο τόπο, μακριά από την βασική εστία του Γιώργου Κόρδη, την Αθήνα.  Δημιουργήθηκε στην Νέα Υόρκη, με σκοπό να έχει αμυδρή «γεύση»  ενός, έστω ήπιου, ξενιτεμού. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε λόγω του μέσου (ταμπλέτας), το έργο δημιουργήθηκε εξολοκλήρου ψηφιακά και στην συνέχεια τυπώθηκε σε καμβά fine art Hahnemuhle στην Θεσσαλονίκη από την CCG σε συνολική διάσταση 1,40 χ 22,66 μέτρα σε τρία πρωτότυπα αντίτυπα.

 

Έξοδος

Παρατηρώντας με συγκίνηση το έργο του Γιώργου Κόρδη, δεν μπορούμε παρά να βιώσουμε τη θλίψη που μας κατακλύζει  άμεσα μέσα από τα βλέμματα,  τις κουρασμένες χειρονομίες και τις σχεδόν απελπισμένες  εκφράσεις των Ανέστιων. Οι γήινοι χρωματισμοί παραπέμπουν σε μια γη στέρφα και έρημη χαράς και ελπίδας  ενώ το ισχνό χλωμό φεγγαρόφως και η λερωμένη θάλασσα, μοιάζει να είναι τα μοναδικά σημάδια που αχνοφέγγουν την  ελπίδα μιάς νέας ζωής.

Αποσπάσματα από τα λόγια του Γ. Κόρδη, μας δίνουν μια γεύση από την εσωτερική ματιά του καλλιτέχνη και μας μυούν στο να ιχνηλατήσουμε  το μακρύ, δαιδαλώδες και  βασανιστικό  μονοπάτι της δημιουργικής διαδικασίας.

«…Οι ανέστιοι ήταν, είναι, θα είναι πάντα εδώ και  θα παλεύουν μέσα στα σκοτάδια που υπάρχουν γύρω τους και μέσα τους να σωθούν, να σώσουν την ανθρωπιά τους, την ικανότητα τους να σχετίζονται , να δίνουν και να δέχονται, να θυσιάζονται και να θυσιάζουν κάτι για  τον πολύτιμο άλλο. Και όσο κι αν πολλοί στην πορεία αυτή χάνονται και χάνουν την ικανότητα τους να ζουν σε κοινωνία και ξεμοναχιάζονται και ζουν ιδιωτικά, στο τέλος κάποιο παιδί, μια νέα ζωή θα έρθει να βεβαιώσει την δύναμη της ελπίδας ,  τη δίψα για ελευθερία και κοινωνία αγάπης.»

Συνοψίζοντας σε μια γρήγορη καταγραφή, το κείμενο του ιστορικού τέχνης Μάνου Στεφανίδη για το συγκεκριμένο έργο του  Γ. Κόρδη, καταγράφουμε  μια κίνηση του συναισθήματος που αμφιταλαντεύεται γύρω από το διαχρονικό ερώτημα Τι είναι τέχνη;. Δίπλα σε φιλοσοφικούς ρητορισμούς και επιφανειακά κριτήρια περί αισθητικής ο Μάνος Στεφανίδη υπογραμμίζει την έννοια της ψυχής μέσα στο έργο του Γ. Κόρδη. Θαυμάζει τον επιδέξιο χειρισμό του στην καλλιγραφική αποτύπωση της φόρμας και επικροτεί θερμώς την εισαγωγή κοινωνικό-πολιτικών συμβόλων, νοημάτων και πλήθος αναφορών που συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του επετειακού αλλά και  διαχρονικού, έργου του.

Άλλωστε, ο Γ. Κόρδης πέρασε, μέσα από το προσωπικό ταξίδι υπαγωγής, σε μια αναζήτηση του χαμένου. Μελετώντας έργα άλλων καλλιτεχνών και έχοντας υποβληθεί στην διαδικασία του μακρινού ταξιδιού, κατάφερε να αποδώσει, με περίσσια γλαφυρότητα, την έννοια του δράματος καθώς καταγράφεται  μέσα στα Αριστοτελικά πρότυπα της αρχαίας τραγωδίας, «μίμησις πράξεως», «μέγεθος εχούσης», «κάθαρσιν» ( Αρχή- Μέση/Κορύφωση – Τέλος/Λύση.) Μέσα από τις αντιξοότητες ο Γ. Κόρδης φροντίσει να εμφυσήσει στο κοινό τον θετικό απόηχο της ξενιτιάς και να επιδείξει σχεδόν με διδακτικό τρόπο, τους καρπούς της ζωής που μας οδηγούν στο φως και την αυτοσυντήρηση.

Τέλος, με τα ίδια τα  λόγια του Μάνου Στεφανίδη μεταφερόμαστε βαθιά σε ένα εικονοπλαστικό παιχνίδι αναφορών που περιγράφουν με εικαστικό τρόπο το μεγαλείο που κρύβεται στο έργο «Ανέστιοι Προσφεύγοντες» του Γιώργου Κόρδη. Σημειώνει ο Στεφανίδης: «…Η ελεγειακή αυτή σύνθεση του Γιώργου Κόρδη εκκινεί με τις αγαπητικές καμπύλες μιας joie de vivre, φτάνει σε οξύφωνες κορυφώσεις από μια “Κοιλάδα του Κλαυθμώνος” σαν εκείνη του Κόντογλου, ακραγγίζει με την δωρική της μνημειακότητα και το κυρίαρχο grisaille την Guernica του Picasso, δεν αποποιείται λυρικούς γλυκασμούς και θερμές αποχρώσεις που παραπέμπουν στον Επιτάφιο του Νέρετζι ή στις Κομνήνειες εκκλησίες της Καστοριάς. Ενώ οι αντίστοιχοι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου επενδύουν ρηματικά και συμβολικά τις εικόνες δίνοντας το μέτρο του λόγιου όταν μεταλαμβάνει το λαϊκό. Στο βάθος της σύνθεσης κι όταν μισοκλείσεις τα μάτια, ακούγεται θαμπά ένα μοιρολόι. Πάντα μια μάνα, μια πατρίδα χαμένη, ένας γιός νεκρός, ένα κορίτσι που δεν πρόλαβε ν’ αγαπηθεί. Οι ανέστιοι και οι προσφεύγοντες του κόσμου τούτου. Οι αδικημένοι από τους αδίστακτους. Το αφουγκράζεστε;»

 Νιόβη Κρητικού,

Ιστορικός Τέχνης / Εικαστικός

https://www.art22.gr/%ce%b1%ce%bd%ce%ad%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%bf%ce%b9-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%83%cf%86%ce%b5%cf%8d%ce%b3%ce%bf%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%82-2/