“Πολιτική ορθότητα”, ο νέος δεσποτισμός

Γράφει ο Απόστολος Αποστόλου *

Η εποχή μας καλεί να ξεχάσουμε ότι ξέραμε μέχρι σήμερα. Μας καλεί  να λησμονήσουμε το διακύβευμα της πολιτικής που είναι η ελεύθερη έκφραση των αντιθέσεων και να υποδεχτούμε το νέο νόμο του δεσποτισμού που καλείται “πολιτική ορθότητα”

και λειτουργεί ως εργαλείο pro aris et facis, υπακούοντας σ’ ένα πλέγμα αναγκαίων προτεραιοτήτων σε σχέση με κάθε κοινωνική επιδίωξη.

Η “πολιτική ορθότητα” αποτελεί τη νέα γνώση της εποχής, αλλά είναι άπροικη και στήνει τη λαιμητόμο των κατακτήσεων του παρελθόντος. Μας επιτάσσει να γίνουμε πατροκτόνοι, και να ξεχάσουμε τη μαρμαρυγή της αμφισβήτησης. Έτσι η “πολιτική ορθότητα” γίνεται ο φορέας της εξουσίας που αντλεί το δικαίωμα να καθορίζει τους κανόνες. Το πρόταγμά της είναι να προσκυνήσουμε τις υπερ-μητέρες της κανονιστικότητας και της μετρητής αποδοτικότητας. Μας ζητά να βιώνουμε τη δράση μέσα στη ματαιοδοξία της δράσης και το ωφέλιμο μέσα στο ανώφελο. Να γίνουμε δηλαδή  σαν ήρωες του Μούζιλ. Μας επιτάσσει να υιοθετούμε κατασκευασμένες ψυχολογίες των πεποιθήσεων, και να ενστερνιζόμαστε το λοβοτομημένο κομφορμισμό της κανονιστικής τελεολογίας των νέων ερμηνευτικών κανόνων.

Αυτό είναι το τοπογραφικό διάγραμμα της “πολιτικής ορθότητας”. Οφείλουμε να πιστέψουμε στην παραισθητική μετα-αλήθεια της μετα-κοινωνικής τάξης πραγμάτων που μας επιτάσσει τη νέα στάση ζωή, η οποία λέει: «εν τη ασημαντότητί σου θα είσαι ακατανίκητος», δηλαδή θα είσαι νικητής της υποταγμένης  ήττας σου. Ο  νευρωσικός νόμος της “πολιτικής ορθότητας” που ουσιαστικά διδάσκει την υποταγή και την παραίτηση, θα γίνει και η αυτοϊαση του πολίτη. Η ατολμία του πολίτη θα είναι η σωτηριολογική του άσκηση και το λαχάνιασμα της ζωής του θα είναι το χρέος του.

Ο αγαλματοποιημένος νόμος της “πολιτικής ορθότητας” θα αποτελεί τον οικουμενικό σύγχρονο γραφειοκρατισμό που θα ενώνει όλους. Εξάλλου, κανένας νόμος δεν είναι πλέον σε ισχύ. Ο νόμος του Θεού, ο νόμος της Φύσης, ο νόμος της Ύλης, όλοι τους έχουν σβήσει, έχουν τελειώσει, έχουν γίνει χρεοκοπημένα σύμβολα. Τους νόμους πια τους αντικατέστησε ο κανόνας της “πολιτικής ορθότητας” που απειλεί την ελευθερία της σκέψης και του λόγου.

Ας μη ξεχνάμε ότι ο μεθοδισμός, ο ναζισμός, ο σταλινισμός, λειτούργησαν ως προτάσεις  “πολιτικής ορθότητας”, δουλεύοντας με εργαλείο τον κανόνα, καταγράφοντας όμως –όπως όλοι ξέρουμε– αποτελέσματα απανθρωποποιμένης προσαρμογής και πειθαρχίας. Ιστορικά ξέρουμε ότι ο  νόμος ανήκε στην αναπαραστατική τάξη που ήθελε τη φαντασία να πρωταγωνιστεί. Δηλαδή νομιμοποιούσε τη μεταφορά και έδινε βήμα στο συνθετικό και εναρμονιστικό, ενώ ο κανόνας λειτουργούσε με την τάξη του διατάγματος και της απόφασης, κινούμενος στην απλουστευτική ανάλυση και στο δόγμα της υποταγής.

Επίσης, ο νόμος έδινε προβάδισμα στη διαχρονικότητα, ενώ ο κανόνας στη συγχρονικότητα. Επιπλέον, ο νόμος ζητούσε την πίστη και δημιουργούσε μια συμβολική συμφωνία, ενώ ο κανόνας αποτελούσε συνθήκη της ανάγκης, επιβάλλοντας ένα τελετουργικό σύστημα υποχρεώσεων. Τέλος, ο νόμος περιέγραφε ένα σύστημα εννοιών και αξιών και στηριζόταν στην προαιρετικότητά του, δεχόμενος έτσι τη διαλεκτική της σύνθεσης, ενώ ο κανόνας θεμελίωνε την “απαραβατικότητά” του.

Οι κτύποι της πολιτικής ορθότητας

Σήμερα, η εργαλειοθήκη του κανόνα της πολιτικής ορθότητας, δεσπόζοντας πάνω από τους φθόγγους του πολιτικού ανθρωπισμού εμπεριέχει τον τρόμο και τον φόβο ως κολαστήριες τεχνικές. Οι αποκτηνωτικοί κτύποι των ταμπούρλων (όπως θα έλεγε ο Α. Köstler) της “πολιτικής ορθότητας” ακούγονται σαν ρυθμικοί ήχοι προσκλητηρίου για να συνταχθούμε σε στάση προσοχής.

Το ωκεάνειο συναίσθημα του κανόνα της “πολιτικής ορθότητας” είναι ο τρόμος, ο οποίος κινείται κυκλικά, γίνεται συφιλιδικός και μεταδίδεται με την επαφή των γεγονότων. Λειτουργεί ως εφτασφράγιστο χρέος και καθιστά όλους τους πολίτες σταυροφόρους της καταθλιπτικής και θεληματικής μοναξιάς. Έτσι, οι ορδές  των φοβισμένων μαθαίνουν να ζουν στον μελαγχολικό χρόνο τους και στον μουδιασμένο τόπο της απραξίας τους. Εξάλλου, ο χρόνος και ο τόπος δεν χρειάζονται, είναι νεκροί, έχει φροντίσει η μετα-κοινωνική τάξη πραγμάτων και η “πολιτική ορθότητα” να ζούμε έτσι και αλλιώς σε περιβάλλοντα νεκροπολιτικής που νομοθετούν πλήρως στην εξορία της επαφής με τον συνάνθρωπο, και απαιτούν να σκεφτόμαστε μονοδιάστατα (Χέρμπερτ Μαρκούζε).

Ωστόσο, ακόμη και αυτή η απελπισία του διαρκώς διαφεύγοντος νοήματος της ελευθερίας μέσα από μια χειραγωγούμενη μεταφορά, κατέστη στις μέρες μας ένας ιδιότυπος ναρκισσισμός της απάθειας που για πρώτη φορά κάνει την εμφάνιση του στην ιστορία. Ας το καταλάβουμε, ο νέος μετα-κοινωνικός άνθρωπος της πολιτικής ορθότητας έχει παραχθεί και κάνει τα πρώτα του βήματα στη γη.

___________________________________________________________________

* Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας

https://slpress.gr/idees/quot-politiki-orthotita-quot-o-neos-despotismos/