Μπλε: Ένα χρώμα που λάτρεψαν οι μεγάλοι ζωγράφοι

Από το λάπις λάζουλι μέχρι το γαλάζιο «χρώμα της χιλιετίας», οι αποχρώσεις του μπλε άλλαξαν τη ροή της Ιστορίας.

Η εταιρεία Pantone χαρακτήρισε την ανοιχτόχρωμη γαλάζια απόχρωση του φυτού "μη με λησμόνει" ως χρώμα της χιλιετίας, εικάζοντας ότι με τη βοήθειά του οι καταναλωτές θα "αναζητούσαν εσωτερική γαλήνη και πνευματική πλήρωση τη νέα χιλιετία". Εικονογράφηση: bianka/LIFO

La couleur des mes rêves

Τη δεκαετία του 1920 ο Καταλανός καλλιτέχνης Χουάν Μιρό δημιούργησε ένα σύνολο από ζωγραφικούς πίνακες που διέφεραν ριζικά από οτιδήποτε είχε φτιάξει ως τότε. Ένας μεγάλος καμβάς από τη σειρά με τίτλο «Ρeinture-Ρoésie» (ζωγραφική ποίηση), φιλοτεχνημένος το 1925, ήταν σχεδόν εξολοκλήρου κενός. Στην πάνω αριστερή πλευρά είναι γραμμένη με κομψά, περίτεχνα καλλιγραφικά γράμματα η λέξη «Photo», στη δεξιά πλευρά υπάρχει μια μουτζούρα σε σχήμα ποπκόρν, στο χρώμα του λουλουδιού «μη με λησμόνει», ενώ από κάτω γράφει με καθαρά, απλά γράμματα: «Αυτό είναι το χρώμα των ονείρων μου» (ceci est la couleur des mes rêves).

Ο Βαν Γκογκ προτιμούσε να φτιάχνει τη δική του εκδοχή μπλε cerulean χρώματος, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα από μπλε του κοβαλτίου, λίγο κίτρινο του καδμίου και λευκό. Άλλοι καλλιτέχνες όμως δεν ήταν τόσο επιφυλακτικοί. Η "Έναστρη Νύχτα" του Vincent Van Gogh, MoMA The Museum of Modern Art

Μόλις δύο χρόνια νωρίτερα ο Αμερικανός γενετιστής Κλάιντ Κίλερ, μελετώντας τα μάτια τυφλών ποντικιών, έκανε ορισμένες ανακαλύψεις που έδειχναν ότι ο Μιρό ίσως είχε βρει κάτι. Παρόλο που τα ποντίκια δεν διαθέτουν τους φωτοϋποδοχείς που επιτρέπουν στα θηλαστικά να αντιλαμβάνονται το φως, οι κόρες των ματιών τους συστέλλονται ανεξήγητα ανταποκρινόμενες σε αυτό. Θα έπαιρνε περίπου εβδομήντα πέντε χρόνια για να αποδειχθεί οριστικά ότι όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και όσοι στερούνται την όραση, διαθέτουν έναν ειδικό υποδοχέα που αντιλαμβάνεται το μπλε φως. Το γεγονός αυτό είναι καίριας σημασίας γιατί αποτελεί την αντίδρασή μας στο τμήμα του φάσματος που φυσιολογικά εντοπίζεται στις πιο υψηλές συγκεντρώσεις του στο πρώτο φως της ημέρας και συντονίζει τον κιρκάδιο ρυθμό, δηλαδή το εσωτερικό ρολόι που μας βοηθάει να κοιμηθούμε τη νύχτα και να παραμείνουμε δραστήριοι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το ζήτημα είναι ότι σήμερα, που στα δωμάτιά μας έχουμε  σποτάκια και έξυπνα κινητά που φωτίζουν στο σκοτάδι, υπερφορτωνόμαστε με μπλε φως σε περίεργες ώρες της ημέρας και αυτό επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο μας. Ενήλικες Αμερικανοί ανέφεραν, στο πλαίσιο μιας έρευνας του 2015, ότι κοιμούνταν κατά μέσο όρο 6,9 ώρες. Ο μέσος όρος πριν από 150 χρόνια ήταν 8-9 ώρες.

Αν και παραδοσιακά το μπλε ήταν το χρώμα της θλίψης, πολλοί πολιτισμοί, μεταξύ των οποίων αυτοί των αρχαίων Αιγυπτίων, των ινδουιστών και της φυλής των Τουαρέγκ στη Βόρεια Αφρική, κρατούσαν μια ξεχωριστή θέση στη ζωή τους για το μπλε χρώμα και τα μπλε αντικείμενα.

Ο δυτικός κόσμος έχει μακρά παράδοση στην απαξίωση των μπλε αντικειμένων. Κατά την Παλαιολιθική και τη Νεολιθική Εποχή οι κυρίαρχες αποχρώσεις ήταν εκείνες του κόκκινου, του μαύρου και του καφέ. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θαύμαζαν την τριαρχία του μαύρου, του λευκού και του κόκκινου. Οι Ρωμαίοι συγκεκριμένα συνέδεαν το μπλε με τη βαρβαρότητα· συγγραφείς της εποχής αναφέρουν ότι οι Κέλτες στρατιώτες έβαφαν το σώμα τους μπλε, ενώ ο Πλίνιος κατηγορούσε τις γυναίκες ότι έκαναν το ίδιο πριν συμμετάσχουν σε όργια. Στη Ρώμη τα μπλε ρούχα σχετίζονταν με το πένθος και την κακοτυχία. Το χρώμα απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό και από τις πρώιμες χριστιανικές πηγές. Μια έρευνα του 19ου αιώνα για τους χρωματικούς όρους που χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί συγγραφείς πριν από τον 13ο αιώνα αποκαλύπτει ότι το μπλε είναι το χρώμα που χρησιμοποιούσαν λιγότερο, αντιστοιχούσε μόλις στο 1% των συνολικών αναφορών.

Από τον 12ο αιώνα άλλαξε ριζικά αυτή η συνθήκη. Η Παναγία απεικονιζόταν όλο και πιο συχνά με έντονα μπλε ενδύματα – παλιότερα την έδειχναν συνήθως με σκούρα χρώματα που συμβόλιζαν το πένθος για τον θάνατο του γιου της. Το κύρος της και η αφοσίωση στο πρόσωπό της αυξήθηκαν τον Μεσαίωνα, όπως και η τύχη του χρώματος που είχε υιοθετήσει.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://www.lifo.gr/blogs/nothing-days/mple-ena-hroma-poy-latrepsan-oi-megaloi-zografoi