Για πρώτη φορά, το Μουσείο Πράδο συγκεντρώνει οκτώ έργα του Ελ Γκρέκο από όλο τον κόσμο

Η «Κοίμηση της Θεοτόκου» -που ανήκει στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο- εκτέθηκε για τελευταία φορά στη γκαλερί της Μαδρίτης πριν από περισσότερο από έναν αιώνα.

Επιμέλεια Έφη Αλεβίζου

Μπαίνοντας στην κεντρική γκαλερί του Μουσείου Πράδο, οι επισκέπτες υποδέχονται το έργο του Ελ Γκρέκο, «Η Κοίμηση της Θεοτόκου». Πρόκειται για έναν μνημειώδη πίνακα, ο οποίος εξακολουθεί να φαίνεται φρέσκος (με λίγη φαντασία, μπορείτε ακόμη και να μυρίσετε τις πινελιές).

Όταν στέκεστε μπροστά του, πρέπει να τεντώσετε το λαιμό σας για να παρατηρήσετε τα πολλά μέτρα χρώματος που απεικονίζουν την ανάληψη της Μαρίας στον ουρανό, χωρίς καμία ευαγγελική αναφορά.

Με λίγη περισσότερη φαντασία, μπορεί κανείς σχεδόν να φανταστεί τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο στο Τολέδο, λίγο μετά την άφιξή του στην Ισπανία το 1577, να σκέφτεται πώς θα πραγματοποιήσει μια από τις πρώτες μεγάλες παραγγελίες του: τρεις βωμογραφίες για το μοναστήρι του Santo Domingo el Antiguo.

Η παραγγελία από τον Δον Ντιέγκο ντε Καστίγια

Οκτώ από τα εννέα έργα που ο καλλιτέχνης φιλοτέχνησε για το μοναστήρι μπορούν τώρα να εκτίθενται μέχρι τις 15 Ιουνίου. Έχουν συγκεντρωθεί για πρώτη φορά στη γκαλερί της Μαδρίτης, σε μια έκθεση με τίτλο El Greco: Santo Domingo el Antiguo.

Το ταξίδι στο Πράδο ξεκινά τον Ιούνιο του 1577, όταν υπάρχουν ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος -γνωστότερος με το ψευδώνυμο Ελ Γκρέκο (El Greco)- εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ισπανία.

Αν και δεν κατάφερε να αποκτήσει βασιλική προστασία, την ίδια χρονιά, ο καλλιτέχνης έλαβε μια παραγγελία από τον Δον Ντιέγκο ντε Καστίγια, τον πρωτοπρεσβύτερο του καθεδρικού ναού.

Ο γιος του τον είχε ενημερώσει ότι αυτός ο ζωγράφος που καταγόταν από το νησί της Κρήτης είχε εκπαιδευτεί στην Ιταλία για αρκετό καιρό και θα μπορούσε να φέρει τον αφρό της Αναγέννησης στο Τολέδο.

Αυτή ήταν η μόνη αναφορά που είχε ο Δον Ντιέγκο: μέχρι εκείνη τη στιγμή, το βιογραφικό του Ελ Γκρέκο δεν είχε καμία ισπανική εμπειρία.

Μέσα σε δύο χρόνια, ο ζωγράφος θα ταράξει την έννοια της αγιογραφίας που είχε εξαπλωθεί σε όλες τις εκκλησίες, αξιοποιώντας τις γνώσεις του για καλλιτέχνες όπως ο Τιτσιάνο και ο Άλμπρεχτ Ντύρερ

 

Η φιλοδοξία

Μέσα σε δύο χρόνια, ο ζωγράφος θα ταράξει την έννοια της αγιογραφίας που είχε εξαπλωθεί σε όλες τις εκκλησίες, αξιοποιώντας τις γνώσεις του για καλλιτέχνες όπως ο Τιτσιάνο και ο Άλμπρεχτ Ντύρερ για να εμπλουτίσει την ισπανική παράδοση.

«Είχε τη φιλοδοξία να αλλάξει την ιδέα που επικρατούσε στο Βασίλειο της Καστίλης και να προτείνει αντ’ αυτής ένα βενετσιάνικο στυλ», εξηγεί η Leticia Ruiz, επιμελήτρια της έκθεσης και επικεφαλής της συλλογής ισπανικής αναγεννησιακής ζωγραφικής του Μουσείου Πράδο.

«Τοποθέτησε την Κοίμηση της Θεοτόκου στο κέντρο: τα υπόλοιπα κομμάτια του πίνακα φαίνεται να περιμένουν τον κεντρικό καμβά». Αυτό παραπέμπει στους τέσσερις αγίους στο περιθώριο – τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, τον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή, τον Άγιο Βερνάρδο και τον Άγιο Βενέδικτο – και, στο επάνω τμήμα, την Αγία Τριάδα.

Η αλλαγή

Το Μουσείο Πράδο έχει επίσης αλλάξει την κλασική ιδέα της βωμογραφίας, εφαρμόζοντας μια κατανομή των έργων τέχνης που επιτρέπει την ανεξάρτητη παρατήρησή τους.

Έτσι, οι επισκέπτες μπορούν να δουν λεπτομερώς πώς ο Ελ Γκρέκο μετέφερε το πινέλο του στο τέλος των καμβάδων του, ορισμένοι από τους οποίους δεν έχουν κορνίζα: αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν ληφθεί απευθείας από τους χώρους που κάποτε καταλάμβαναν στο κεντρικό τμήμα της Μονής του Santo Domingo.

Η Ruiz σημειώνει ότι έχουν διατηρηθεί μόνο τα «αυθεντικά προστατευτικά πάνελ».

Για τη συνέχεια εδώ:

https://www.in.gr/2025/02/21/life/texni/gia-proti-fora-mouseio-prado-sygkentronei-okto-erga-tou-el-gkreko-apo-olo-ton-kosmo/