Βερολίνο: Η Νεφερτίτη είναι «αμετακίνητη» παρά τις εκκλήσεις της Αιγύπτου

Παρότι κατά καιρούς διατυπώνονται δημόσιες εκκλήσεις για επαναπατρισμό, το ίδρυμα που κατέχει το έργο υποστηρίζει ότι η προτομή είναι τόσο εύθραυστη ώστε να θεωρείται «αμετακίνητη».

Η προτομή της Νεφερτίτης, σύμβολο της αιγυπτιακής αρχαιότητας και από τα πιο δημοφιλή εκθέματα στο Neues Museum του Βερολίνου, παραμένει στο επίκεντρο μιας πολυετούς πολιτιστικής διαμάχης ανάμεσα σε Αίγυπτο και Γερμανία.

Παρότι κατά καιρούς διατυπώνονται δημόσιες εκκλήσεις για επαναπατρισμό, η Stiftung Preußischer Kulturbesitz (SPK), το ίδρυμα που κατέχει το έργο και διαχειρίζεται τα κρατικά μουσεία του Βερολίνου, υποστηρίζει ότι η προτομή είναι τόσο εύθραυστη ώστε θεωρείται «μη μεταφέρσιμη», με βάση συντηρητικές μελέτες και εργαστηριακές αναλύσεις.

Η προτομή ανακαλύφθηκε το 1912 στο Τελ ελ-Αμάρνα από την Γερμανική Ανατολική Εταιρεία υπό τον αρχαιολόγο Λούντβιχ Μπόρχαρντ. Το 1913 κατανεμήθηκε στη Γερμανία στο πλαίσιο της τότε ισχύουσας διαδικασίας «διανομής ευρημάτων», κατά την οποία τα ξένα αρχαιολογικά συνεργεία μπορούσαν να μοιράζονται μέρος των ευρημάτων με την αιγυπτιακή υπηρεσία αρχαιοτήτων, η οποία τότε λειτουργούσε υπό βρετανική κατοχή και γαλλική διοίκηση.

Η προτομή ανήκε αρχικά στον χρηματοδότη της ανασκαφής, Τζέιμς Σάιμον, πριν δωριστεί στα μουσεία του Βερολίνου το 1920 και εκτεθεί δημόσια το 1924. Από το 2009 φιλοξενείται στο Neues Museum του Βερολίνου.

Βερολίνο: Η Νεφερτίτη είναι «αμετακίνητη» παρά τις εκκλήσεις της Αιγύπτου [Credit: Philip Pikart - Wikimedia]

Το νομικό πλαίσιο και η διαμάχη για την ιδιοκτησία

Η SPK υποστηρίζει ότι η απόκτηση ήταν νόμιμη βάσει των κανονισμών του 1913 και ότι «δεν υπάρχουν νέα στοιχεία που να αμφισβητούν τη νομιμότητα της παραμονής της στο Βερολίνο». Παράλληλα, σημειώνει ότι, σύμφωνα με τα αρχεία της, δεν υφίσταται τυπικό αίτημα επιστροφής από την αιγυπτιακή κυβέρνηση σε επίπεδο κρατικής διαδικασίας.

Ωστόσο, αιγύπτιοι αξιωματούχοι έχουν κατά καιρούς ζητήσει δημόσια την επιστροφή της προτομής, συχνά στο πλαίσιο ευρύτερων συζητήσεων για τον επαναπατρισμό πολιτιστικών θησαυρών. Η αντιπαράθεση δεν αφορά μόνο τη νομιμότητα της αρχικής απόκτησης, αλλά και κατά πόσο η διαδικασία της «διανομής ευρημάτων» αντανακλούσε άνισους αποικιοκρατικούς συσχετισμούς δύναμης της εποχής.

Η SPK και τα Κρατικά Μουσεία του Βερολίνου αναφέρουν ότι η προτομή έχει εξεταστεί εκτενώς με τεχνικές όπως αξονικές τομογραφίες και αναλύσεις στο εργαστήριο συντήρησης Rathgen. Σύμφωνα με αυτές τις μελέτες, το αντικείμενο παρουσιάζει ιδιαίτερα σύνθετη δομή: διαθέτει ασβεστολιθικό πυρήνα που καλύπτεται από διαδοχικά στρώματα γύψου, ενώ μεταξύ των στρωμάτων εντοπίζονται μικροί θύλακες αέρα και η χρωματική επιφάνεια θεωρείται εξαιρετικά ευαίσθητη.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι επιμελητές έχουν κατατάξει την προτομή ως «αμετακίνητη», υποστηρίζοντας ότι ακόμη και μια προσεκτική μετακίνηση ή έκθεση σε κάπως διαφορετικό μικροκλίμα θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα στρώματα γύψου και τα χρώματα.

Στην Αίγυπτο, η προτομή αποτελεί διαχρονικό σύμβολο εθνικής ταυτότητας. Ακτιβιστές και αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να εκτεθεί στο Grand Egyptian Museum, το νέο συγκρότημα στη Γκίζα που φιλοξενεί χιλιάδες αντικείμενα από την φαραωνική περίοδο. Μάλιστα, ορισμένοι θεωρούν ότι η επιστροφή θα σηματοδοτούσε αλλαγή σε διεθνείς πρακτικές σχετικά με τα αποικιοκρατικά κατάλοιπα σε ευρωπαϊκά μουσεία.

Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από Spiegel

http://anaskafi.blogspot.com/2025/11/blog-post_21.html