Οι άνθρωποι της «άλλης» Ελλάδας

του Γεράσιμου Γ. Γερολυμάτου

Αν υπάρχει μια περίπτωση να μην χάσει τελικά η Ελλάδα την πολιτισμική της ιδιοπροσωπία και ταυτότητα, θα οφείλεται όπως πάντα στην ελληνική επαρχία. Η πόρνη Αθήνα, όπως και οι άλλες μεγαλουπόλεις σε μεγάλο ή σε μικρό βαθμό, είναι τόσο αλλοτριωμένες, ώστε αδυνατούν πλέον να παράγουν οτιδήποτε, αν δεν πρωταγωνιστούν κιόλας στην εθνική και κοινωνική μας παρακμή. Σε αυτή την οπισθοδρόμηση, που κάποιοι θεωρούν πρόοδο. Ας είναι όμως.

Όπως είχε με σιγουριά γράψει ο Οδυσσέας Ελύτης: «Αν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Το αμπέλι, η ελιά και η θάλασσα θα σώζουν πάντα την Ελλάδα. Θα την τρέφουν υλικά και πνευματικά εις τους αιώνες, όπως πάντα έκαναν. Αντιλαμβάνεστε φυσικά την αλληγορία που εμπεριέχει η φράση του. Δεν πρόκειται για ένα σταφύλι, ούτε για ένα πιθάρι λάδι. Είναι η θηλή της Αμάλθειας που βυζαίνει σαν βρέφος η ύπαρξη. Πρόκειται για ολόκληρο το ριζικό σύστημα της γης, που τροφοδοτεί αέναα την καρποφορία του πνεύματος. Για το σμίξιμο του ορατού με το αόρατο και την αλληλεπίδραση της ύλης με την ψυχή. Για το βαθύ αποτύπωμα της παράδοσης που εμπνέεται από την φύση και προσαρμόζεται σε αυτήν και στους κύκλους της. Δεν γνωρίζω άλλη, καλύτερη ισορροπία από αυτήν. Ό,τι είναι η ελληνική φύση, αυτό είναι και η ελληνική ψυχή.

Για όσο θα υπάρχουν ακόμα τα μικρά χωριά των λίγων εκατοντάδων κατοίκων, σπαρμένα σε νησιά, σε βουνοκορφές και σε κοιλάδες, η Ελλάδα αν και ασθμαίνουσα από τη σάπια και νοσηρή "διανόηση" που έχει επικαλύψει τα πάντα στα αστικά κέντρα, θα αντέξει τη μπόρα. Ξέρεις τι είναι, να βγαίνεις στην αυλή σου και με μια απλή κίνηση του χεριού να κόβεις το ώριμο μήλο, το αχλάδι, το κεράσι και το σύκο; Να πηγαίνεις έπειτα μέχρι το μποστάνι και να κόβεις την ντομάτα, το κολοκυθάκι, το αγγούρι και το καρπούζι σου; Να μαζεύεις τα αυγά σου εκεί παραδίπλα και να φτιάχνεις το δικό σου τυρί; Να πηγαίνεις στα θρησκευτικά πανηγύρια, όπου οι άνθρωποι κάθονται όλοι μαζί σε ξύλινες τάβλες, τρώνε, πίνουν και χορεύουν παραδοσιακά και διασκεδάζουν καλύτερα από ότι σε οποιοδήποτε αστικό κλαπατζίδικο; Να μπαίνεις σε ένα ερημικό εξωκλήσι, όπου δεν περνάει κανείς για μέρες και να βλέπεις τα καντηλάκια του αναμμένα, επειδή κάποια άγνωστη, ευλαβική ψυχή είχε στο νου της την φροντίδα να μη σβήσουν οι εικόνες του τέμπλου; Να ακούς συζητήσεις, όχι για τον Ντάνο και τον Σπαλιάρα, αλλά για το χωράφι, για το γίνωμα του αμπελιού και για το βαρβάτο κριάρι;

Αυτοί είναι οι άνθρωποι της «άλλης» Ελλάδας. Σαν το χωριουδάκι που επισκέφτηκα πρόσφατα. Όλοι αυτοί που οι περισπούδαστοι αστοί περιφρονούν για την απλότητα και την «αμάθεια» τους. Ροδομάγουλοι, με καθαρά μάτια και δουλεμένα χέρια. Αυτάρκεις στην ολιγάρκεια τους. Πλήρεις με φυσικό τρόπο στη συμπαντική τους ενσωμάτωση. Μικροί Διόνυσοι και μύστες του θαύματος της ζωής και των κύκλων της, θα ζουν, όταν οι αστοί θα πεθαίνουν από την πείνα και την ανία στις μεγάλες πόλεις. Όσο θα υπάρχει αυτή η Ελλάδα, τίποτα δεν είναι χαμένο.