Αφίσες: Εκεί που η Τέχνη συναντά το Ποδόσφαιρο

Εκεί που η τέχνη συνάντησε το ποδόσφαιρο είναι οι αφίσες που δημιουργήθηκαν για την προβολή των μεγάλων διοργανώσεων. Και όπως είναι φυσικό η πρώτη αφίσα φιλοτεχνήθηκε το 1930 για το Μουντιάλ που διεξήχθη στην Ουρουγουάη. Σε ένα τόσο ενδιαφέρον και παγκόσμιας εμβέλειας γεγονός επόμενο ήταν να κληθούν γνωστοί εικαστικοί καλλιτέχνες δίνοντας έτσι οι Καλές Τέχνες το δικό τους χέρι συνεργασίας στις Εφαρμοσμένες Τέχνες.

Το 1970 από το Μεξικό μεταδίδεται για πρώτη φορά έγχρωμο το   παγκόσμιο πρωτάθλημα, ενώ το τουρνουά της Αγγλίας του 1966 είναι αυτό που ουσιαστικά κάνει το Μουντιάλ και τηλεοπτικό προϊόν. Μέχρι τότε οι αφίσες και τα λογότυπα ήταν οι μόνες εικόνες που επικοινωνούσαν τη διοργάνωση παράλληλα με τις φωτογραφίες των αθλητών. Οι αφίσες ήταν η πραγματική ταυτότητα μιας διοργάνωσης. Γι’ αυτό και η ανάγνωση της επίσημης αφίσας της κάθε διοργάνωσης μας αποκαλύπτει στοιχεία της εποχής, επιρροές από καλλιτεχνικά ρεύματα κλπ. Η αφίσα είναι αντανάκλαση της κοινωνίας και του πολιτισμού. Συχνά οι σχεδιαστικές τάσεις έχουν να κάνουν με όλα όσα επηρεάζουν τη χρονική εκείνη στιγμή τη χώρα υποδοχής. Αποτελούν μια χρονική κάψα, μια εικόνα για το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο και παρέχουν ένα συναρπαστικό ιστορικό της ανάπτυξης του δημοφιλέστερου σπορ στον κόσμο.

1930 Ουρουγουάη

Πρώτο Μουντιάλ, πρώτη αφίσα

Όταν το 1930 φιλοτεχνήθηκε η αφίσα για το παγκόσμιο πρωτάθλημα της Ουρουγουάης, ο θεωρούμενος ως πατέρας της αφίσας ο Γάλλος Jules Chéret ζούσε ακόμη (πέθανε δύο  χρόνια αργότερα). Δημιουργός της αφίσας ήταν ο Guillermo Laborde (1886 – 1940), ο οποίος θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ζωγράφους και γλύπτες της Ουρουγουάης. Το έργο του που απεικονίζει τον Luis E. Pombo (κριτικό τέχνης και φίλο του καλλιτέχνη)  θεωρείται από τα εμβληματικά ζωγραφικά έργα της Ουρουγουάης. Υπήρξε δάσκαλος μεγάλων καλλιτεχνών της χώρας του με κορυφαία τη María Petrona Viera Garino της οποίας ήταν μέντορας ως το θάνατο του.

Πορτρέτο του Luis E. Pombo (1928), από τον Guillermo Laborde. Από τα κορυφαία έργα της σύγχρονης ζωγραφικής στην Ουρουγουάη

Η αφίσα που υιοθετήθηκε για το πρωτάθλημα κέρδισε την πρώτη θέση σε διαγωνισμό, ενώ ο ίδιος καλλιτέχνης είχε αποσπάσει και το τρίτο βραβείο. Μία από τις πρωτότυπες εκτυπώσεις της αφίσας πουλήθηκε σε δημοπρασία 20.000 δολάρια. Είναι μια art deco δημιουργία με όμορφα στυλιζαρισμένα γραφικά που αναπαριστά ένα τερματοφύλακα που μοιάζει να πετά.

1934 Ιταλία

Ένας ταλαντούχος φασίστας

Αν αυτό το μεγάλο κομμάτι της ζωγραφικής αφίσας Art Deco σας θυμίζει ολοκληρωτική προπαγάνδα, δεν θα σας εκπλήξει να μάθετε ότι έχει ζωγραφιστεί από τον Gino Boccasile, ένα φανατικό οπαδό και μέλος του κινήματος Art Italia του Μουσολίνι. Αναμφισβήτητα ταλαντούχος, αλλά φασίστας κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου δημιούργησε ρατσιστικές και αντισημιτικές αφίσες καθώς εργαζόταν για τους φασίστες και τους Γερμανούς ναζί.

Έργο της περιόδου Μουσολίνι από τον Gino Boccasile

Μετά τον πόλεμο φυλακίστηκε. Αν και στο δικαστήριο αθωώθηκε δεν μπορούσε να βρει εργασία για αρκετά χρόνια, Για ένα μικρό διάστημα ασχολήθηκε με πορνογραφικά σκίτσα για αγγλικούς και γαλλικούς εκδοτικούς οίκους. Αργότερα άνοιξε δικό του γραφείο στο Μιλάνο και δημιούργησε πολύ επιτυχημένες διαφημιστικές αφίσες για ιταλικά προϊόντα.

1934 Ιταλία

Μηνύματα πριν τον πόλεμο

Αυτή η αφίσα δημιουργήθηκε από τον Henri Desmé, έναν ελάχιστα γνωστό σχεδιαστή της δεκαετίας του ’20 και του ’30. Και αυτή σε στυλ Art Deco όπως απαιτούσαν οι προπαγανδιστικές αφίσες της εποχής. Χρησιμοποίησε μια τεχνική stencil ενώ τοποθέτησε και το δικό του λογότυπο στην αφίσα. Ο ποδοσφαιριστής εμφανίζεται χωρίς τα χαρακτηριστικά του προσώπου και στο σημείο δράσης κυριαρχεί ένα κόκκινο – κεραμιδί χρώμα. Με την απουσία του προσώπου και το έντονο αλλά ουδέτερο χρώμα ο καλλιτέχνης συμβάλλει στην έννοια της οικουμενικής ανθρώπινης συμμετοχής ανεξάρτητα από φυλή και χρώμα. Η μικρή σφαίρα σε επαφή με την υδρόγειο επίσης μαρτυρά την οικουμενικότητα του αθλητισμού, μάλιστα σε μια εποχή που ο φασισμός έφερνε στον πλανήτη ένα νέο πόλεμο. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι αγώνες έγιναν δύο χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς του Βερολίνου

1950 Βραζιλία

Διεθνιστικό μήνυμα

Ο πόλεμος έχει λήξει και το πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα γίνεται στη Βραζιλία. Το μεταπολεμικό πνεύμα για ειρήνη κυριαρχεί παρόλο που ο ψυχρός πόλεμος έχει αρχίσει να εδραιώνεται. Η κάλτσα με τις σημαίες των κρατών που συμμετέχουν μεταφέρει το διεθνιστικό και παγκόσμιο μήνυμα του αθλητισμού. Είναι ένα μήνυμα και μια ευχή. Τα γράμματα είναι συγκρατημένα, αλλά τα οπτικά στοιχεία είναι ισχυρά. Περιλαμβάνει επίσης τη σημαία της Ινδίας, η οποία επρόκειτο να λάβει μέρος, αλλά η FIFA την απέβαλε γιατί δεν  επιτρεπόταν να παίζουν με γυμνά πόδια. Η δομή της αφίσας έχει ένταση και πάθος όπως απαιτεί ένα μουντιάλ.

1954  Ελβετία

Μια περίεργη αφίσα

Μια αφίσα που δεν άρεσε στην εποχή της, αλλά ακόμη και τώρα δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι οι Ελβετοί κάτι άλλο είχαν στο μυαλό του. Η σκιά στον τερματοφύλακα, η περίεργη φορεσιά του, αλλά και τα δίχτυα που μοιάζουν σαν να τα προστατεύει ένας ηττημένος τερματοφύλακας. Ενδιαφέρουσα η μπάλα που στις σχεδιαστικές της γραμμές δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που ξέρουμε ως ποδοσφαιρική μπάλα. Η αφίσα δεν ανταποκρίθηκε σε όσα θα περίμεναν οι φίλαθλοι από την ελβετική σχεδίαση.

1958 Σουηδία

Σχεδιαστής με Όσκαρ

Ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της εφαρμοσμένης τέχνης ο Saul Bass (1920 – 1996) ήταν ο δημιουργός της αφίσας των αγώνων της Σουηδίας του 1958. Βραβευμένος με Όσκαρ το 1968 για το ντοκιμαντέρ «Γιατί ο άνθρωπος δημιουργεί». Σχεδίασε μερικά από τα κορυφαία λογότυπα εταιρειών στον κόσμο και αφίσες για κινηματογραφικά έργα που άφησαν εποχή. Συνεργάστηκε με τους Alfred Hitchcock, Otto Preminger , Billy Wilder , Stanley Kubrick και Martin Scorsese

Η αφίσα για την ταινία Vertigo του Alfred Hitchcock. Από τον ίδιο καλλιτέχνη την ίδια περίοδο. Η αφίσα έχει τη φιγούρα ενός αθλητή που κινείται στη σκιά μιας μπάλας την οποία τυλίγουν σημαίες. Η μπάλα φαίνεται από τη σκιερή της πλευρά και το λευκό γύρω από αυτή θυμίζει το φως γύρω από το σκοτεινό ήλιο σε μια έκλειψη. Οι λέξεις Football, Futbol, Fussball είναι οι λέξεις για το άθλημα στις τρεις επίσημες γλώσσες της FIFA. Saul Bass δημιούργησε την αφίσα την ίδια χρονιά με την αφίσα της ταινίας Vertigo του Alfred Hitchcock. Οι δυο φιγούρες που κινούνται στη σκιά δείχνουν τις σχεδιαστικές του σκέψεις εκείνη την εποχή.

1962 Χιλή

Η πρώτη διαστημική προσέγγιση

Η αφίσα επιλέχτηκε από τους ανθρώπους της FIFA και φιλοτεχνήθηκε από τον Gabarino Ponce ο οποίος επικράτησε μεταξύ τριακοσίων δημιουργών. Είναι εντυπωσιακό το ντεγκραντέ που δημιουργείται από το ανοιχτό μπορντό της σκόνης, -ένα συνηθισμένο χρώμα στην ορεινή ακτογραμμή της Χιλής- που ενώνεται με το μπλε του ουρανού που κι αυτό σβήνοντας συναντά το χρώμα της χιλιανής γης. Σε μια γωνιά της γήινης σφαίρας η Χιλή σαν μια γραμμή ακουμπά στον Ειρηνικό έχοντας το χρώμα της βάσης. Δίπλα στη Γη σαν σε τροχιά η ποδοσφαιρική μπάλα, όπως ο Σπούτνικ ο πρώτος δορυφόρος που τέθηκε στην τροχιά της Γης. Πιθανόν ο Gabarino Ponce ταύτιζε την τροχιά του δορυφόρου γύρω από τον πλανήτη μας με την τροχιά της μπάλας που η αγάπη εκατομμυρίων ανθρώπων γι’ αυτή «κυκλώνει» τον πλανήτη. Η λέξη Σπούτνικ είναι μέσα στις 100 λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο από άλλες λέξεις στον 20ο αιώνα.

1966 Αγγλία

Το θρυλικό λιοντάρι

Τι θυμάται ο κόσμος από το παγκόσμιο κύπελλο στην Αγγλία; Μια αμφισβητούμενη φάση που 52 χρόνια μετά δεν ξεκαθάρισε ή το Willie the Lion; Με βεβαιότητα λέμε το Willie the Lion. Το λιοντάρι που καθιερώνεται και ως μασκότ των αγώνων και γίνεται η απαρχή των μασκότ στη συνέχεια. Ένα λιοντάρι της ένδοξης βρετανικής ιστορίας το οποίο δημιούργησε ο Reg Hoye ένας ελεύθερος επαγγελματίας στο χώρο της γραφιστικής που σχεδίαζε τα παιδικά βιβλία της Enid Blyton. Ντυμένος με κόκκινο, λευκό και μπλε, ο Willie έγινε θρύλος.

Reg Hoye, δημιουργός του Willie the Lion

Ο Reg Hoye παρουσίασε τέσσερα σχέδια τρία διαφορετικά λιοντάρια κι ένα αγόρι ντυμένο λιοντάρι. Επιλέχτηκε το πιο ανθρωποκεντρικό. Ήταν ο 12χρονος, τότε, γιος του καλλιτέχνη Leo Francis Hoye, ο οποίος σήμερα ζει στο Χονγκ Κονγκ και είναι καθηγητής γλωσσολογίας. Ο Willie the Lion συνέχισε να χρησιμοποιείται για δεκαετίες μετά σε κάθε λογής αντικείμενα. Το 2007 υπήρξε δικαστική απαγόρευση στη χρήση από κάποια εταιρεία αφού τα δικαιώματα ανήκουν στην Παγκόσμια Ομοσπονδία.

1970 Μεξικό

Απλή με συνειρμούς

Ίσως το πιο απλό από τα πόστερ των Μουντιάλ. Η γραμματοσειρά αποτελεί φόρο τιμής στους Ολυμπιακούς αγώνες που είχαν γίνει δύο χρόνια νωρίτερα στο Μεξικό. Πιθανόν η ηγεσία της χώρας ήθελε να συνδυάσει συνειρμικά τα δύο γεγονότα στην παγκόσμια κοινή γνώμη. Το σχεδιαστικό της μπάλας είχε αλλάξει στο πρωτάθλημα του Μεξικού κι αυτό φαίνεται καθαρά στην αφίσα. Κατασκευαστής της νέας μπάλας που ονομάστηκε Telstar, ήταν η Adidas. Το ροζ πλακάτο φόντο αναδεικνύει περισσότερο τη μπάλα της οποίας απουσιάζει το περίγραμμα.

1974 Δυτική Γερμανία

Η τέχνη παρούσα

Μια από τις πιο σημαντικές προσπάθειες να συνυπάρξει η τέχνη με το ποδόσφαιρο έγινε το 1974 στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της Δυτικής Γερμανίας. Ο καλλιτέχνης Horst Schäfer χρησιμοποίησε ιμπρεσιονιστικές πινελιές. Ήταν η πρώτη φορά που η τέχνη επηρέασε τόσο φανερά μια ποδοσφαιρική αφίσα. Βλέπουμε τους μυώδεις μηρούς που απαιτεί ένα δυναμικό άθλημα όπως και την ένταση στα χέρια (γενικά ο ποδοσφαιριστής της αφίσας έχει ένταση) αλλά το κεφάλι σε μια απόδοση συγκεχυμένη που πιθανόν να προέρχεται από την αγωνία και το πάθος. Πάντως το ίδιο χρώμα στο κεφάλι και τα ποδοσφαιρικά παπούτσια ίσως να φανερώνει ότι όλη η προσοχή του αθλητή είναι στραμμένη στην τελική ενέργεια, που είναι το σουτ.

1978 Αργεντινή

Το τουρνουά της ντροπής και της φρίκης

Χέρια ψηλά και τους αθλητές του να πανηγυρίζουν. Έτσι ήθελε ο Βιντέλα που κυβερνούσε την Αργεντινή στην πιο φρικτή μεταπολεμική δικτατορία που γνώρισε ο κόσμος. Η αφίσα σχεδιάστηκε από την περίεργη υπηρεσία Mandatos Internacionales και δεν μπαίνουμε στον πειρασμό να πούμε κάτι περισσότερο γι’ αυτήν. Το πρωτάθλημα αυτό, αντίστοιχο των Ολυμπιακών του Γ΄ Ράιχ προσπάθησε να καλύψει 30.000 εξαφανισμένους πολίτες της Αργεντινής, 500 ανθρώπους που τους έπνιξαν στη θάλασσα και ένα πρωτάθλημα που για να το κατακτήσει η Αργεντινή ενεπλάκη μέχρι και ο γνωστός και μη εξαιρετέος Κίσινγκερ. Ο Οσβάλντο Αρντίλες το μεγάλο τους αστέρι της Αργεντινής είχε πει αργότερα «Πονάει που γίναμε όργανα για να αποσπασθεί η προσοχή του κόσμου». Ο Ρικάρντο Βίλλα ήταν πιο σκληρός «Μας χρησιμοποίησαν για να καλύψουν τις 30.000 εξαφανίσεις. Αισθάνομαι την απάτη και αναλαμβάνω την ατομική μου ευθύνη. Ήμουν τρελός που δεν είδα πέρα από την μπάλα». Όλα αυτά λοιπόν προσπάθησε να κρύψει μια επιμελημένη αφίσα με ένα dot μοτίβο, δημιούργημα των υπογείων της προπαγάνδας του Βιντέλα.

1982 Ισπανία

Το αντίο του Joan Miró

Οι Ισπανοί επιστράτευσαν το μεγαλύτερο εν ζωή καλλιτέχνη τους Joan Miró για να φιλοτεχνήσει την αφίσα του Mundial 1982. Τα φωτεινά χρώματα αποδείχτηκαν ιδανικά για την αφίσα και έδωσαν πολλή ισπανική ατμόσφαιρα, παρόλο που ο καλλιτέχνης ήταν Καταλανός και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στη Βαρκελώνη. Ο Miró έφυγε από τη ζωή την επόμενη χρονιά. Οι Ισπανοί παράλληλα με την κεντρική αφίσα του Πρωταθλήματος  παρήγγειλαν άλλες 14 αφίσες, μία για κάθε πόλη που φιλοξενούσε αγώνα. Οι αναθέσεις δεν έγιναν μόνο σε Ισπανούς καλλιτέχνες. Οι καλλιτέχνες που δημιούργησαν τις αφίσες είναι: Αλικάντε – Pierre Alechinsky, Βαρκελώνη – Αντόνι Τάπις, Μπιλμπάο – Έντουαρντ Χιλίντα,  Elche – Jiří Kolář,  Gijón – Gérard Titus-Carmel, La Coruña – Erró, Μαδρίτη – Eduardo Arroyo,  Μάλαγα – Roland Topor, Οβιέδο – Pol Bury,   Σεβίλλη – Antonio Saura, Βαλένθια – Valerio Adami,  Βαγιαδολίδ – Βλαντιμίρ Veličković, Vigo – Jacques Monory, Σαραγόσα – Jean-Michel Folon

1986 Μεξικό

Στη σκιά των Αζτέκων

Μετά το Joan Miró στην Ισπανία και το Μεξικό αποφάσισε να καλέσει μια επώνυμη καλλιτέχνιδα για την αφίσα του Mundial 1986. Η Annie Leibovitz (1949) είναι η μοναδική φωτογράφος που ανέλαβε να σχεδιάσει αφίσες του για το Παγκόσμιο Κύπελλο. Χρησιμοποίησε μια παράξενη σκιά πάνω στην αρχαία λιθοδομή των Αζτέκων. Ο «άνθρωπος» από το παρελθόν της χώρας φαίνεται να ετοιμάζεται να κλωτσήσει τη μπάλα που είναι τοποθετημένη στη βάση των ερειπίων. Οι Αζτέκοι, Μάγιας και Ολμέκοι  τουλάχιστον από το 1600 π.Χ έπαιζαν το ulama ένα παιχνίδι με μπάλα από καουτσούκ, αλλά απαγορευόταν να χρησιμοποιούν τα χέρια και τα πόδια. Έχουν εντοπισθεί περίπου 1200 γήπεδα ulama.

Μια υπέροχη φωτογραφία από τις λήψεις για την αφίσα Annie Leibovitz, Μεξικό, 1986, από τη Συλλογή Συλλογών Centro Cultural Arte Contemporáneo

1990 Ιταλία

Έκπληξη στο Κολοσσαίο

Στην Ιταλία συνεχίζεται η πρόσκληση καθιερωμένων καλλιτεχνών για της αφίσας του Πρωταθλήματος 1990. Καλείται ο Alberto Burri (1915 – 1995) με μια μεγάλη διαδρομή στις εικαστικές τέχνες. Αιφνιδιάζει χρησιμοποιώντας ψηφιακά το Κολοσσαίο, το χαρακτηριστικό μνημείο της Ρώμης, όπου συγκρούονταν μονομάχοι. Στην αφίσα δεσπόζει η αρνητική του μνημείου. Το κέντρο μετατρέπεται σε χώρο δράση όπου στρώνονται οι σημαίες των κρατών που μετέχουν στο μουντιάλ και πάνω τους χαράζει το περίγραμμα ενός γηπέδου. Το μαύρο της αρνητικής εικόνας κάνει πιο έντονη και εντυπωσιακή την εικόνα του γηπέδου. Πιθανόν δεν περίμεναν να χρησιμοποιήσει Alberto Burri το αρνητικό μια ψηφιακής εικόνας του Κολοσσαίου.

1994 ΗΠΑ

Από την ψυχεδέλεια στο ποδόσφαιρο

Ένας από τους πιο δραστήριους καλλιτέχνες της Αμερικής ο Peter Max επιλέχτηκε να δημιουργήσει την αφίσα για το μουντιάλ του 1994 στις ΗΠΑ. Από τη δεκαετία του ’60 ο Peter Max επηρεασμένος από το αντιπολεμικό κίνημα της εποχή υιοθετεί στοιχεία της υποκουλτούρας, του νέο – εξπρεσιονισμού και της ψυχεδέλειας. Παρουσιάζει έναν ποδοσφαιριστή να περιστρέφεται γύρω από τον πλανήτη και να προσπαθεί να κλωτσήσει μια μπάλα και να την βάλει σε τροχιά. Μια ακόμη αφίσα με το μήνυμα της οικουμενικότητας του αθλητισμού και στην προκειμένη περίπτωση του ποδοσφαίρου. Ο Peter Max Φέχει φιλοτεχνήσει αφίσες για τα βραβεία Grammy, το Rock and Roll Hall of Fame, το Super Bowl, έχει σχεδιάσει εξώφυλλα δίσκων, γραμματόσημα κοκ. Έχει φιλοτεχνήσει πορτρέτα τεσσάρων προέδρων των ΗΠΑ εκτός από τα 100 Clintons και πρόσφατα του Ομπάμα.

Ζωγραφική παρέμβαση του Max Peter σε Boeing 777-200ER της Continental Airlines

1998 Γαλλία

Μια φοιτήτρια με άποψη

Η δημιουργία της αφίσας ανατέθηκε στη φοιτήτρια Natalie le Gall η οποία είχε πάρει μέρος στο διαγωνισμό που προκήρυξε η οργανωτική επιτροπή του Μουντιάλ 1998. Η καλλιτέχνιδα εκείνη την περίοδο φοιτούσε στην Ecole Supérieur des Beaux-Arts στο Μονπελιέ. Χρησιμοποιεί μικτή τεχνική με μικρές επιστρώσεις από ωραίες πινελιές,  Έχει «δάνεια» από γνωστούς καλλιτέχνες όπως τον Μιρό στο τρόπο που χρησιμοποιεί τις λέξεις και τους συνδυασμούς των χρωμάτων, τον Μοντριάν με τα κάθετα και παράλληλα πλαίσια. Οι άνθρωποι όπως και οι παίκτες εμφανίζονται ως μικρές διάσπαρτες ψηφίδες. Τα μαύρα περιγράμματα είτε ως σκιερά σημεία στις κερκίδες είτε εξωτερικές γραμμές τονίζουν τα χρώματα και τη δράση.

Το βιβλίο από ταξίδι της στην Ελλάδα της Natalie le Gall

Ανεξάρτητα από τα «δάνεια» υπάρχει η προσωπική σφραγίδα κάτι που μαρτυρούσε μια ταλαντούχα φοιτήτρια η οποία και δικαίως κατέκτησε το πρώτο βραβείο. Και η επιλογή γινόταν πιο σημαντική αν αναλογιστούμε ότι τα αμέσως προηγούμενα μουντιάλ χρησιμοποίησαν τεράστια ονόματα του εικαστικού χώρου. Αυτό για τη Γαλλία ήταν μια πρωτοποριακή κίνηση δίνοντας νέα κίνητρα σε νέους καλλιτέχνες. Κάτι άλλωστε που οι Γάλλοι το συνηθίζουν. Η Natalie le Gall διατηρεί δικό της στούντιο ζωγραφικής και γραφιστικής. Έχει εκδώσει και βιβλίο με ζωγραφιές από την Ελλάδα.

2002 Ιαπωνία / Κορέα

Παίζοντας με χρώματα και πινέλα

Ήταν η πρώτη φορά που το τουρνουά διοργάνωσαν δύο χώρες ταυτόχρονα. Οι διοργανωτές κάλεσαν δύο καλλιτέχνες έναν από κάθε χώρα για τη δημιουργία της αφίσας. Οι Byun Choo Suk (Κορέα) και Hirano Sogen (Ιαπωνία) συνεργάστηκαν για δυο μέρες σχεδιάζοντας  διάφορες προτάσεις. Η μέθοδος που χρησιμοποίησαν για το σχεδιασμό της αφίσας ήταν διασκεδαστική και ευφυής. Για κάθε πρόταση πάνω στο ίδιο κομμάτι χαρτί μετακινούσαν τα πινέλα και τα χρώματα σαν να παίζουν ποδόσφαιρο δημιουργώντας ίχνη της παραδοσιακής καλλιγραφία της κάθε χώρας. Κάθε έργο που προέκυπτε έμπαινε στην άκρη και στο τέλος επιλέχτηκε το έργο που αυτό που θα γινόταν αφίσα. Ήταν η πρώτη φορά που είδαμε ένα συνθετικό έργο.

Εγκατάσταση του Hirano Sogen

2006 Γερμανία

Το όνειρο στα αστέρια

Τα παιδιά ονειρεύονται να γίνουν ποδοσφαιριστές, να πατήσουν το χορτάρι, να φορέσουν τη φανέλα με το εθνόσημο στο στήθος. Οι μεγάλοι ονειρεύονται να δουν την ομάδα της πατρίδας τους σε ένα μουντιάλ. Αυτά τα όνειρα είχαν στο νου τους και κατά κάποιο τρόπο θέλησαν να αποτυπώσουν οι σχεδιαστές της αφίσας στο τουρνουά της Γερμανίας το 2006 τονίζοντας παράλληλα την οικουμενικότητα του ποδοσφαίρου. Η αφίσα έγινε από τη WE DO Communication και επιλέχτηκε μεταξύ τεσσάρων που είχαν προταθεί. Θα πρέπει πάντως να πούμε ότι ο ουρανός για να τονίζει την παγκοσμιότητα του αθλήματος είναι πολύ προσιτή και εύκολη λύση σε πολλές από τις αφίσες στην πορεία του παγκόσμιου πρωταθλήματος.

2010 Νότια Αφρική

Το παιδί της ελπίδας

Το αγόρι της Νότιας Αφρικής βλέπει με έκσταση τη μπάλα δίνοντας την εντύπωση ότι με το άγγιγμα της μπορεί να υλοποιηθούν όνειρα και φιλοδοξίες. Ταυτόχρονα ελπίζει για κάποιες καλύτερες μέρες στην ευρύτερη πατρίδα, την Αφρική. Οι δύο καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν πολύ τολμηρά γραφικά για να αναπαραστήσουν το νεαρό που θέλει να αγγίξει τη μπάλα. Η φιγούρα του παιδιού είναι αντιπροσωπευτική των λαών της Αφρικής. Ο λαιμός και το στήθος έχουν το σήμα της αφρικάνικης Ηπείρου, με τονισμένες τις ακτές της Νότιας Αφρικής – τον τελικό προορισμό για το Παγκόσμιο Κύπελλο και τη χώρα υποδοχής για λογαριασμό όλης της Ηπείρου. Η αφίσα για το Παγκόσμιο Κύπελλο 2010 στη Νότια Αφρική σχεδιάστηκε από τους Gaby De Abreu που κατέθεσε όλο το εννοιολογικό μέρος και φρόντισε την τυπογραφική υλοποίηση και τον Paul Dale που εικονογράφησε την αφίσα. Ο Gaby De Abreu είναι εκτελεστικός δημιουργικός διευθυντής και ιδρυτής του Switch Design Ομάδα.

2014 Βραζιλία

Η ποδοσφαιρική ταυτότητα της Βραζιλίας

Η αφίσα για το τουρνουά της Βραζιλίας το 2014 σχεδιάστηκε από την Karen Haidinger συνεργάτιδα του στούντιο Crama. Σύμφωνα με τη FIFA, η δημιουργία της Karen Haidinger απεικονίζει την ομορφιά και τη διαφορετικότητα της Βραζιλίας μέσω ενός πολύχρωμου, συναισθηματικού και ζωντανού σχεδιασμού. Η δημιουργική ιδέα στην καρδιά της αφίσας είναι «Μια ολόκληρη χώρα στην υπηρεσία του ποδοσφαίρου – η Βραζιλία και το ποδόσφαιρο: μία κοινή ταυτότητα». Τα σχεδιάσματα σε όλη την έκταση της αφίσας αντιπροσωπεύουν τον πολιτισμό που υφαίνεται με τη χλωρίδα και γενικότερα τη φύση της Βραζιλίας. Είναι μια δυναμική εικόνα όπου τα πόδια των παικτών λειτουργούν σαν ένα περίγραμμα του χάρτη της Βραζιλίας.

Ρωσία 2018

Με την οπτική και τη γλώσσα του 1920

Ο δημιουργός της αφίσας Igor Gurovich

Η αφίσα έχει τις σχεδιαστικές επιρροές από το μεταεπαναστατικό καλλιτεχνικό κίνημα της Ρωσίας, με έργα όπως του Dziga Vertov και των αδελφών Stenberg. Ο δημιουργός Igor Gurovich, γνωστός γραφίστας και ντιζάινερ στη Ρωσία έχει επιλέξει το θρυλικό τερματοφύλακα Λεβ Γιασίν ως κεντρικό θέμα στην αφίσα. Ο Γιασίν υπήρξε ο κορυφαίος τερματοφύλακας στην ιστορία του ποδοσφαίρου και παράλληλα είχε καθιερώσει ένα τύπο   με την τραγιάσκα, τα μαύρα ρούχα, επιγονατίδες κλπ που άρεσε και έδινε ένα στίγμα. Ο Γιασίν επιβλητικός ως ανάστημα φαίνεται εδώ να μπλοκάρει τη δερμάτινη vintage μπάλα. Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη οι ακτίνες του φωτός που μοιάζουν να πηγάζουν από τη μπάλα είναι ένα μοτίβο χαρακτηριστικό του κονστρουκτιβισμού και συμβολίζουν την ενέργεια του τουρνουά. Το σχέδιο στο πάνω μέρος της μπάλας δείχνει τη Ρωσία όπως φαίνεται από το διάστημα και αναφέρεται στα επιτεύγματα της Ρωσίας στην εξερεύνηση του διαστήματος. Οι οριζόντιες γραμμές που τέμνουν με πορτοκαλί και κίτρινο χρώμα το πράσινο τερέν αντιπροσωπεύουν η κάθε μια τις πόλεις όπου φιλοξενείται το τουρνουά.

Συνοψίζοντας τη φιλοσοφία του για την αφίσα που δημιούργησε ο Igor Gurovich είπε: «Το ύφος των σοβιετικών αφισών από τη δεκαετία του 1920 και της δεκαετίας του 1930 και η μοναδική οπτική τους γλώσσα έγιναν ένα από τα σημαντικότερα και διασημότερα στοιχεία του ρωσικού πολιτισμού. Αυτή η γλώσσα αναμφίβολα θεωρείται ρώσικη σε όλο τον κόσμο. Ως εκ τούτου, στην εργασία μου για την αφίσα, ήθελα πραγματικά να καταστήσω αυτή τη γλώσσα σύγχρονη και σχετική για άλλη μια φορά».

Αδελφοί Stenberg (Η Ενδέκατη). 1928. Λιθογραφία offset με φωτογραφικά στοιχεία, Πινακοθήκη Batsu, Συλλογή Ruki Matsumoto, Τόκιο

http://www.art22.gr/%CE%B1%CF%86%CE%AF%CF%83%CE%B5%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CE%B5%CE%AF-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B7-%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%B4%CF%8C/