Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019: 10 + 1 highlights του θεατρικού προγράμματος

Κείμενο: Σοφία Ευτυχιάδου

Διαφορετικότητα, μεγάλα ονόματα της διεθνούς σκηνής, κινήσεις εξωστρέφειας στην Επίδαυρο: αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που συνοψίζουν την ταυτότητα του θεατρικού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019.

Ένα Φεστιβάλ που εκθέτει ζητήματα διαφορετικότητας στη συντριπτική πλειοψηφία των παραστάσεων που φιλοξενεί και ανοίγει συζητήσεις και προετοιμάζει ζυμώσεις με βάση αυτή τη θεματική. Οι καταξιωμένοι δημιουργοί από το παγκόσμιο θεατρικό στερέωμα είναι πολλοί και σημαντικότατοι (Ivo van Hove, Robert Lepage, Bob Wilson, Castellucci, Angélica Liddell), ενώ οι προτάσεις νέων, για το ελληνικό κοινό, καλλιτεχνών από τη διεθνή σκηνή λιγότερες. Η διάρκεια του Φεστιβάλ Αθηνών εξακολουθεί να είναι μακρά (49 μέρες φέτος), οι εκπλήξεις από τους Έλληνες δημιουργούς καιροφυλακτούν, οι εκδηλώσεις πολλές και ποικίλες. Η Επίδαυρος ανοίγει σε δημιουργούς της εγχώριας σκηνής που αναμετριούνται για πρώτη φορά με το μέγεθος του αρχαίου θεάτρου (Γιάννης Καλαβριανός, Ιώ Βουλγαράκη, Λίλλυ Μελεμέ, Γεωργία Μαυραγάνη) και ταυτόχρονα προσφέρεται σε καλλιτέχνες του διαμετρήματος του Ivo van Hove και του Βob Wilson, που παρουσιάζουν για πρώτη φορά δουλειά τους στο αργολικό θέατρο. Από ένα αληθινά πλούσιο πρόγραμμα ακολουθεί μια προσωπική επιλογή 11 παραστάσεων που βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα μου.

  

[ 1 ]

Ηλέκτρα/Ορέστης σε σκηνοθεσία Ivo van Hove στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, 26 & 27 Ιουλίου

«Ξεχάστε το ‘Game of Thrones’, ο Ευριπίδης ξέρει καλύτερα τι θα πει βία», έγραψε η Laura Cappelle στους New York Times για την παράσταση του van Hove, αδιαμφισβήτητα την πιο αναμενόμενη στιγμή του φετινού προγράμματος και μια ιστορικής σημασίας συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και της Κομεντί Φρανσαίζ. Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης στην πρώτη του εμφάνιση στο αργολικό θέατρο παρουσιάζει μια τοιχογραφία πάνω στο μύθο των Ατρειδών. Συνενώνοντας σε μια παράσταση τις δύο τραγωδίες του Ευριπίδη, επικεντρώνει τη ματιά του σε δύο αδέλφια που τους ενώνει ο πόθος της εκδίκησης. Στο παρελθόν έχει ανεβάσει δύο φορές τις Βάκχες, ένα δίπτυχο Αίας/Αντιγόνη και, πιο πρόσφατα, την Αντιγόνη με τη Ζιλιέτ Μπινός.

[ 2 ]

Kανάτα σε σκηνοθεσία Robert Lepage στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 13-15 Ιουλίου

Κάθε παράσταση του μάγου της σκηνής Robert Lepage είναι γεγονός. Πόσο μάλλον που στην Κανάτα έχουμε να κάνουμε και με μια ιστορική σύμπραξη: για πρώτη φορά, στα 54 χρόνια ζωής του Θεάτρου του Ήλιου, η Ariane Mnouchkine καλεί έναν άλλο σκηνοθέτη. Και δεν είναι τυχαίο που αυτός είναι ο Lepage, ένας δημιουργός με βαθιές συγγένειες σε καλλιτεχνικό επίπεδο με ό,τι εκπροσωπεί το Θέατρο του Ήλιου. Στην Kανάτα ο κορυφαίος Καναδός σκηνοθέτης δημιουργεί ένα ποιητικό, σκοτεινό και επικών διαστάσεων σύμπαν, ανατρέχοντας σε διακόσια χρόνια καναδικής ιστορίας. «Kanata» μάλιστα σημαίνει χωριό στη γλώσσα των Ιροκουά και είναι η λέξη που κατέληξε να βαφτίσει ολόκληρη τη χώρα. Ωστόσο, οι έντονες αντιδράσεις από αυτόχθονες του Καναδά -που θεώρησαν ότι έπρεπε να είχε συμβουλευτεί για τη δημιουργία του την κοινότητά τους ο σκηνοθέτης- επηρέασαν τη διαδρομή της παράστασης. Η προγραμματισμένη για τον Ιούλιο του 2018 πρεμιέρα αναβλήθηκε, εμπλεκόμενοι παραγωγοί αποχώρησαν, ο ίδιος ο Lepage δούλεψε αμισθί και η παράσταση ανέβηκε τελικά τον Δεκέμβριο του 2018 στο Cartoucherie de Vincennes, έχοντας ενσωματώσει τη σχετική «διαμάχη» στον τίτλο της: Kanata – Επεισόδιο 1ο – Η διαμάχη. Ένα εντυπωσιακό μεταθεατρικό σχόλιο του σκηνοθέτη πάνω στη θέση και τον ρόλο του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.

[ 3 ]

Σαϊγκόν σε σκηνοθεσία Caroline Guiela Nguyen στην Πειραιώς 260, 28 & 29 Ιουνίου

«In the mood for …Saigon» ήταν ο τίτλος της κριτικής της Fabienne Darge στη Le Monde για την παράσταση της Nguyen, παραπέμποντας στην ταινία-σημάδι In the Mood for Love του Wong Kar-wai. Η μεγαλύτερη έκπληξη στο Φεστιβάλ της Αvignon το 2017, η τετράωρης διάρκειας παράσταση Σαϊγκόν είναι μια ιστορία για την αποικιοκρατία και τη μάχη για ανεξαρτησία έτσι όπως αποτυπώνεται στις ζωές ορισμένων οικογενειών από το Βιετνάμ που έφυγαν από τη Σαϊγκόν για τη Γαλλία και δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους για τέσσερις δεκαετίες. «Με ενδιέφερε να δω τα σημάδια που άφησε η αποικιοκρατία στο σώμα και τις καρδιές των ανθρώπων», λέει η σκηνοθέτις, και η ίδια κόρη Βιετναμέζας μετανάστριας στη Γαλλία. Μια υψηλής συναισθηματικής θερμοκρασίας δημιουργία, που εκκινεί από την αναζήτηση της ρίζας για να εστιάσει στις ζωές ανθρώπων που η μοίρα τους καθορίστηκε από έναν ξεριζωμό.

[ 4 ]

Αυτόχειρες Παρθένοι σε σκηνοθεσία Susanne Kennedy στην Πειραιώς 260, 4 & 5 Ιουλίου

Το εμβληματικό μυθιστόρημα του Jeffrey Eugenides, γνωστό και από την κινηματογραφική μεταφορά της Sofia Coppola, εμπνέει τη Susanne Kennedy, μία από τις πιο εκκεντρικές και ανερχόμενες παρουσίες στο γερμανόφωνο θέατρο που επισκέπτεται με έργο της για πρώτη φορά την Ελλάδα. Οι παράδοξες παραστάσεις της, στο μεταίχμιο του θεάτρου και της εικαστικής εγκατάστασης, μοιάζουν συχνά με ασκήσεις συλλογικού διαλογισμού, αντλούν από τον κόσμο των video games, της εικονικής πραγματικότητας αλλά και της τελετουργίας, θέτοντας συχνά το κοινό μπροστά στο αναπόδραστο ζήτημα του θανάτου. Ένα θέατρο-χαιρετισμός από το μέλλον που διεισδύει στα άδυτα της απώλειας και της ταυτότητας. Στην παράσταση Αυτόχειρες Παρθένοι η δραματουργία ακολουθεί τη δομή της Θιβετιανής βίβλου των νεκρών και ενσωματώνει κείμενα του Αμερικανού ψυχολόγου και γκουρού του LSD, Timothy Leary.

[ 5 ]

Οιδίπους σε σκηνοθεσία Bob Wilson στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, 21 & 22 Ιουνίου

Ο Βob Wilson παρουσιάζει για πρώτη φορά δουλειά του στο αρχαίο θέατρο, ανοίγοντας το Φεστιβάλ Επιδαύρου με τον Οιδίποδα, μια παράσταση «φτιαγμένη για αρχαία θέατρα», με την απαράμιλλη εικαστική ματιά του 78χρονου διεθνώς καταξιωμένου Αμερικανού σκηνοθέτη. Πρόθεση του δημιουργού είναι να δημιουργήσει έναν Οιδίποδα «διαπολιτισμικό και διαχρονικό». Έτσι στην παράσταση ακούγονται διαφορετικές γλώσσες: ιταλικά, ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά, λατινικά, ενώ στη διανομή της συμμετέχουν ηθοποιοί από διαφορετικές χώρες. Αφηγήτρια θα είναι η Λυδία Κονιόρδου, ενώ, πρωταγωνιστεί επίσης η σπουδαία Γερμανίδα ηθοποιός Angela Winkler. Η ιστορία δεν παρουσιάζεται με τη μορφή που έχει επιλέξει ο Σοφοκλής, αλλά με μια δομή που θυμίζει περισσότερο την αφήγηση ενός ραψωδού. Τι γοήτευσε τον Wilson στον Οιδίποδα; «Ότι κοιτάζουμε χωρίς να βλέπουμε και ότι ακούμε χωρίς να κατανοούμε τι ακούμε. Κι εκείνος, ο Οιδίποδας, άρχισε να βλέπει όταν τυφλώθηκε».

[ 6 ]

H νέα ζωή σε σκηνοθεσία Romeo Castellucci στην Πειραιώς 260, 6-9 Ιουλίου

Η νέα δημιουργία του σπουδαίου Iταλού εικονοκλάστη δημιουργού και αγαπημένου του Φεστιβάλ Αθηνών Romeo Castellucci πρωτοπαρουσιάστηκε στον παλιό εκθεσιακό χώρο αυτοκινήτων της Σιτροέν στις Βρυξέλλες και αντλεί έμπνευση από την πραγματεία του μεγάλου μαρξιστή φιλοσόφου Ερνστ Μπλοχ Το πνεύμα της ουτοπίας. Πέντε αδέλφια που ερμηνεύονται από ερασιτέχνες ηθοποιούς αφρικανικής καταγωγής συναντιούνται σε ένα μεγάλο, σκονισμένο πάρκινγκ για να ξεκινήσουν ένα ταξίδι για μια καλύτερη ζωή. Τα σιωπηλά αυτοκίνητα κρύβουν την υπόσχεση για ένα νέο μέλλον, που, τα αδέλφια, οι προφήτες μιας νέας ζωής καλούνται να ανακαλύψουν.

[ 7 ]

Η τραγωδία του Βασιλιά Ριχάρδου Γ΄ σε σκηνοθεσία Χρήστου Θεοδωρίδη στην Πειραιώς 260, 13-16 Ιουνίου

Ο Χρήστος Θεοδωρίδης ανήκει στους δημιουργούς που δεν έχει παρασυρθεί από τη λαίλαπα του θεατρικού πληθωρισμού, σκηνοθετώντας μόνον όταν νιώθει ότι έχει κάτι να πει. Το ελισαβετιανό θέατρο είναι το πεδίο της έρευνάς του τα τελευταία χρόνια. Με την ομάδα «Η ορχήστρα των μικρών πραγμάτων» έχει παρουσιάσει τον Άμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ (2014) και τη Σφαγή των Παρισίων του Κρίστοφερ Μάρλοου, που κέρδισε το κοινό του Φεστιβάλ το 2016 και επαναλήφθηκε το 2017. Ο Ριχάρδος Γ΄ έρχεται να συμπληρώσει αυτήν την ελισαβετιανή τριλογία, προτείνοντας και μια νέα μετάφραση του έργου από την Ιζαμπέλα Κωνσταντινίδου. Η σκηνοθεσία αναζητά «την ποίηση του Σαίξπηρ σε διάλογο με το ωμό συμβάν, την ανεπάρκεια της γλώσσας σε αντίθεση με το αναπόδραστο της πράξης».

[ 8 ]

Γιαννούλα η κουλουρού σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου στην Πειραιώς 260, 18-21 Ιουνίου

Ένα νέο θεατρικό κείμενο της Θεοδώρας Καπράλου -μιας από τις σημαντικότερες δραματολόγους μας- αφηγείται την πραγματική ιστορία της πατρινιάς Γιαννούλας της κουλουρούς, ενός πλάσματος «διαφορετικού» που ζει στο δύσκολο περιβάλλον της ελληνικής επαρχίας. Ο Γιώργος Παπαγεωργίου, με έναν δυνατό θίασο και με τη ζωντανή μουσική σε σύνθεση της Ματούλας Ζαμάνη, επιχειρεί να μας μεταφέρει τους χυμούς και τα παράδοξα μιας ιστορίας που θα κινηθεί στους δρόμους του πατρινού καρναβαλιού.

[ 9 ]

Μεταμορφώσεις σε σκηνοθεσία Ειρήνης Μακρή & Παύλου Παυλίδη στην Πειραιώς 260, 30 Μαΐου-2 Ιουνίου

Μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε το Δαχτυλίδι της μάνας, οι C for Circus κάνουν την παρθενική τους εμφάνιση στο Φεστιβάλ Αθηνών. Χορικότητα, μουσική και αφήγηση είναι τα στοιχεία που συγκροτούν τη δραματουργική τους ταυτότητα. Ο Οβίδιος περιγράφει τη δημιουργία του κόσμου από τις απαρχές του και γίνεται εδώ το όχημα για να αφηγηθεί η εκρηκτική ομάδα ιστορίες μεταμόρφωσης, αλλά και αναζήτησης μιας πολυπόθητης ισορροπίας.

[ 10 ]

Νεφέλες σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, 2 & 3 Αυγούστου

Ο Δημήτρης Καραντζάς, έχοντας γύρω του ηθοποιούς (Νίκος Καραθάνος, Γιώργος Γάλλος, Αινείας Τσαμάτης, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Θεοδώρα Τζήμου, Χρήστος Λούλης, Γιάννης Κλίνης) και συνεργάτες (Θεοδώρα Καπράλου, Κλειώ Μπομπότη, Ιωάννα Τσάμη, Τάσος Καραχάλιος, Ανρί Κεργκομάρ) που συνθέτουν μια dream team του ελληνικού θεάτρου, καταπιάνεται με τον πρώτο του Αριστοφάνη και το μοναδικό στο φετινό πρόγραμμα της Επιδαύρου. Τη μετάφραση υπογράφει ο Γιάννης Αστερής (είχε μεταφράσει και τους Όρνιθες του Καραθάνου). Η παράσταση, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο σκηνοθέτης «χρίζει πρωταγωνίστριες τις ίδιες τις Νεφέλες, που έρχονται να κηρύξουν την αμφισβήτηση της παντοδυναμίας της λογικής και την επιστροφή σε μια χαμένη πνευματικότητα».

+1

Ορέστεια από το Εθνικό Θέατρο στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, 28 & 29 Ιουνίου

Ένα ωραίο πείραμα από το Εθνικό Θέατρο: τρεις σκηνοθέτιδες στην πρώτη τους εμφάνιση στην Επίδαυρο παρουσιάζουν σε ενιαία παράσταση την Ορέστεια, τη μοναδική σωζόμενη τριλογία του αρχαίου δράματος. Τον Αγαμέμνονα σκηνοθετεί η Ιώ Βουλγαράκη, τις Χοηφόρους η Λίλλυ Μελεμέ και τις Ευμενίδες η Γεωργία Μαυραγάνη. Η διανομή είναι διαφορετική στα τρία έργα: για παράδειγμα, η Εύη Σαουλίδου ερμηνεύει την Κλυταιμνήστρα στον Αγαμέμνονα, ενώ η Φιλαρέτη Κομνηνού παίρνει τη σκυτάλη στις Χοηφόρους. Η Ορέστεια λοιπόν μέσα τα μάτια τριών γυναικών σκηνοθετριών, ένα εγχείρημα υψηλού ρίσκου που αναμένουμε.

https://www.elculture.gr/blog/article/festival-athinwn-epidaurou-highlights-theatro/