Οι πολύτιμες τοιχογραφίες του προϊστορικού Αιγαίου

Μοναδικές τοιχογραφίες και εικόνες εντυπωσιακής ακρίβειας των νησιωτών, του βίου τους και του φυσικού και δομημένου τοπίου της Θήρας έχουν τη δυνατότητα να δουν οι επισκέπτες του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας στη Σαντορίνη.

Περίπου πριν από 3.700 χρόνια η πόλη στο Ακρωτήρι θάβεται από τη λάβα κατά τη διάρκεια της μεγάλης ηφαιστειακής έκρηξης. Μαζί με τα κτίρια σκεπάζονται και οι τοιχογραφίες που τα κοσμούσαν. Αρχαιολόγοι και συντηρητές ανέσυραν τα χιλιάδες σπαράγματα αυτών των τοιχογραφιών και τις αποκατέστησαν, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά ολόκληρα εικονογραφικά προγράμματα προϊστορικών κτιρίων.

Στην έκθεση με τίτλο «Θηραϊκές τοιχογραφίες - Ο θησαυρός του Προϊστορικού Αιγαίου» εκτίθενται είκοσι οκτώ τοιχογραφίες από ένα ιδιωτικό και ένα δημόσιο κτίριο της προϊστορικής πόλης στο Ακρωτήρι, τη Δυτική Οικία και την Ξεστή 3 αντίστοιχα.

«Στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας το κοινό της Σαντορίνης έχει πλέον το προνόμιο να θαυμάζει τις τοιχογραφίες από το Ακρωτήρι, έργα ηλικίας σχεδόν 3.700 ετών που αποτελούν τα παλαιότερα σωζόμενα ολοκληρωμένα έργα μεγάλης ζωγραφικής στην Ευρώπη», επισημαίνει ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης.

«Οι παραστάσεις που στόλιζαν τους τοίχους δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων του προϊστορικού οικισμού δεν αποκαλύπτουν μόνο τις υψηλές καλλιτεχνικές δεξιότητες στην τέχνη μιας τόσο μακρινής εποχής, αλλά μας προσφέρουν και ανυπολόγιστης αξίας πληροφορίες για τον βίο την Εποχή του Χαλκού και, κυρίως, για τον τρόπο που οι άνθρωποι στο Αιγαίο του δέκατου έβδομου αιώνα π.Χ. συγκρότησαν την κοινότητά τους. Οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου δεν κοσμούσαν απλώς τα κτίρια, ήταν ταυτόχρονα σύμβολα κύρους, πλούτου, εξουσίας και κοινωνικής θέσης, όπως αυτές της Δυτικής Οικίας. Από την άλλη, η απεικόνιση τελετουργιών, επιτέλεσης δρωμένων και δυσνόητων για εμάς αφηγηματικών συνθέσεων που συνδέονται με την πρόσληψη και την απεικόνιση του θείου, όπως οι συνθέσεις της Ξεστής 3, μας πληροφορούν για τις σύνθετες νοητικές κατασκευές και τις δοξασίες με τις οποίες οικοδομήθηκε η άυλη συγκρότηση μιας κοινότητας του προϊστορικού Αιγαίου, φωτίζοντας έτσι μια κρίσιμη καμπή της εξέλιξης του πολιτισμού του Ηomo sapiens στην Ευρώπη», συνεχίζει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τη μουσειολογική πρόταση της έκθεσης, οι τοιχογραφίες δεν παρουσιάζονται ως ζωγραφικοί πίνακες αλλά ανασχηματίζονται ολόκληρα τα εικονογραφικά τους προγράμματα, όπως αυτά αναπτύσσονταν στα δωμάτια των προϊστορικών κτιρίων. Με τον τρόπο αυτό προσφέρεται στο κοινό και στους ειδικούς η μοναδική εμπειρία να εισέλθουν στα τοιχογραφημένα δωμάτια και να μελετήσουν ή να απολαύσουν τις τοιχογραφίες όχι ως μεμονωμένους πίνακες αλλά ως ολοκληρωμένες συνθέσεις.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στο δομημένο τοπίο της Θήρας και άλλων τόπων του δέκατου έβδομου αι. π.Χ. Στην έκθεση δεν υπάρχει καμία απολύτως σκηνογραφική προσθήκη, ενώ, εξαιτίας του μικρού μεγέθους των προϊστορικών σπιτιών, αυτά έχουν αποδοθεί σε ελαφρώς μεγαλύτερες διαστάσεις, στο δάπεδό τους, μάλιστα, αποτυπώνονται οι αυθεντικές διαστάσεις κάθε χώρου.

© Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης

Όπως εξηγεί ο κ. Αθανασούλης: «Το τεφρό χρώμα του χώρου και το δεσπόζον βίντεο με την ηφαιστειακή έκρηξη λειτουργούν ως διαρκής υπενθύμιση ότι τα αριστουργήματα που θαυμάζουμε σήμερα χάθηκαν και ταυτόχρονα διασώθηκαν από το ηφαίστειο, το οποίο αποτελεί τον διαχρονικό ρυθμιστή και καταλύτη κάθε πτυχής του βίου της Σαντορίνης. Αυτό είναι άλλωστε και το παράλληλο περιβαλλοντικό αλλά και υπαρξιακό μήνυμα που εκπέμπει η έκθεση με τον σπουδαίο προϊστορικό πολιτισμό που χάθηκε από προσώπου γης: ο σεβασμός στη φύση και στο εφήμερο του βίου μας». 

Αναμφίβολα, ο σχεδιασμός της έκθεσης έχει γίνει κατά τέτοιον τρόπο ώστε από τα σπουδαία εκθέματα ο επισκέπτης να αντλεί σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και την καθημερινότητα των κατοίκων της προϊστορικής εποχής αλλά και τη συγκρότηση μιας κοινότητας της Εποχής του Χαλκού.

 

Ειδικότερα, μέσα από τα έργα της έκθεσης παρατηρούμε πόσο καλά οργανωμένη ήταν η κατοικία. Στο ισόγειο βρίσκονταν αποθήκες τροφίμων και εργαστηριακοί χώροι. Στον πρώτο όροφο ευρύχωρα δωμάτια με αργαλειούς, αποθήκη σκευών και τροφίμων και δύο συνεχόμενα φωτεινά δωμάτια, οι τοιχογραφημένοι επίσημοι χώροι του σπιτιού. Επίσης, από το περιεχόμενο των θηραϊκών αριστουργημάτων στη Δυτική Οικία διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για κατοικία ναυτικού με εμπορική δραστηριότητα, πιθανώς πλοιοκτήτη, ο οποίος επιθυμούσε να προβάλει την κοινωνική του θέση και τη συμμετοχή του στα εικονιζόμενα γεγονότα.

Για τη συνέχεια του άρθρου εδώ…

https://anaskafi.blogspot.com/2021/10/blog-post_88.html