Τζόαν Μίτσελ: Η επιβλητική δύναμη της αφηρημένης ζωγραφικής

Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση της Τζόαν Μίτσελ με 80 περίπου έργα της, και σχέδια, ανάμεσά τους και ορισμένους από τους πρώιμους πίνακές της που σπανίως έχουν παρουσιαστεί

Κείμενο: Πέπη Νικολοπούλου

«Σίγουρα δεν θα μπορούσα ποτέ να αντικατοπτρίσω τη φύση. Θα ήθελα περισσότερο να ζωγραφίσω αυτό που αφήνει μαζί μου» – Τζόαν Μίτσελ

H Τζόαν Μίτσελ έχει χαρακτηριστεί ως μια φοβερή δημιουργική, επιβλητική δύναμη της αφηρημένης ζωγραφικής. Μια δυναμική μποέμ φιγούρα της δεκαετίας του ’50 που κάλλιστα θα μπορούσε να είναι η θηλυκή εκδοχή του Τζάκσον Πόλοκ. Αφού πρώτα κατέκτησε την αναγνώριση και επιτυχία στους ανδροκρατούμενους κύκλους της αφηρημένης τέχνης της Νέας Υόρκης του 1950, στη συνέχεια πέρασε πάνω από τρεις δεκαετίες στη Γαλλία δημιουργώντας πίνακες που σφύζουν από ενέργεια και χρώμα με πρωταγωνιστές το τοπίο, τη μνήμη, την ποίηση και τη μουσική.

Μάθαμε πολλά και γνωρίσαμε ακόμα καλύτερη την εύθραυστη προσωπικότητά της το 1993 λίγους μήνες μετά τον θάνατό της μέσα από το ντοκιμαντέρ της Marion Cajori “Joan Mitchell: Portrait of an Abstract Painter”:

«Ζωγραφίζω τα τοπία που κουβαλάω μαζί μου στη μνήμη- θυμάμαι τα συναισθήματά μου που με τον καιρό μεταμορφώνονται. Σίγουρα δεν θα μπορούσα ποτέ να αντικατοπτρίσω τη φύση. Θα ήθελα περισσότερο να ζωγραφίσω αυτό που μου εμπνέει. Οι πίνακες μου επαναλαμβάνουν ένα συναίσθημά για τη λίμνη Μίτσιγκαν, ή για το νερό ή τα λιβάδια…θυμίζουν περισσότερο ένα ποίημά….και αυτό είναι ότι θέλω να ζωγραφίζω».

Η μορφή, ο χώρος, το χρώμα: τα στοιχεία που παρατηρούσε έντονα και καταγράφονταν στην οπτική της ανάμνηση. Καθοριστικά στοιχεία του κόσμου της, το νερό, τα δέντρα, η ποίηση, η μουσική – δημιούργησαν τις εικόνες και τις αναμνήσεις που μαζί της κουβαλούσε στη βαλίτσα των αναμνήσεων της, πρωταρχικό υλικό της δουλειάς της. Τα έργα της, γεμάτα αυτοπεποίθηση, και η τεχνική κυριαρχία του χρώματος, προκαλούν την αίσθηση ζωντανής μνήμης.

Joan Mitchell in her studio at 77 rue Daguerre, Paris, 1956 ; photo: Loomis Dean/The LIFE Picture Collection/Shutterstock

Μεγαλωμένη σε ένα άνετο περιβάλλον μέσα σε μια ευκατάστατη οικογένεια στο Σικάγο από μικρή βρέθηκε να περιβάλλεται από την τέχνη, την ποίηση και τη μουσική. Η μητέρα της, ποιήτρια, συγγραφέας και συντάκτρια, πυροδότησε το δια βίου ενδιαφέρον της για την ποίηση, ενώ ο πατέρας της, επιτυχημένος γιατρός, συχνά την έπαιρνε μαζί του για επισκέψεις σε μουσεία και χώρους τέχνης, ενθαρρύνοντάς την να ασχοληθεί και με τον αθλητισμό όπου και εκεί φαίνεται πως ήταν επιτυχημένη, κερδίζοντας συχνά πολλά μετάλλια.

Η ζωγραφική τη συνάντησε στην παιδική της ηλικία και αν και βρέθηκε συχνά αντιμέτωπη με τις περιοριστικές κοινωνικές πιέσεις που βίωσαν πολλές γυναίκες της εποχής της, παρέμεινε αφοσιωμένη στην τέχνη της, απολαμβάνοντας μεγάλη επιτυχία στη Νέα Υόρκη στο αναδυόμενο αφηρημένο εξπρεσιονιστικό κίνημα γύρω στο 1950, και αργότερα στο Παρίσι.

Η Μίτσελ διατήρησε το ασυμβίβαστο όραμά και αντιστάθηκε στην αυστηρή ταύτιση με συγκεκριμένες Σχολές τέχνης ή στυλ. Αυτές τις μέρες το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο (SFMOMΑ) σε συνεργασία με το Μουσείο Τέχνης της Βαλτιμόρης φιλοξενεί μια μεγάλη αναδρομική έκθεση της Τζόαν Μίτσελ με 80 περίπου έργα της, και σχέδια, ανάμεσά τους και ορισμένους από τους πρώιμους πίνακές της που σπανίως έχουν παρουσιαστεί και φυσικά τα μεγάλης κλίμακας αριστουργήματα της τελευταίας περιόδου που καταδεικνύουν την κυριαρχία της στο χρώμα και τις αφηρημένες συνθέσεις.

Joan Mitchell, Ode to Joy (A Poem by Frank O’Hara), 1970 – 71; University at Buffalo Art Galleri es, gift of Rebecca Anderson ; © Estate of Joan Mitchell; photo: Biff Henrich, ING_INK, Buffalo, New York

H έκθεση ρίχνει φως στους πειραματισμούς της με το χρώμα για να συνθέσει έργα βαθιά προσωπικά και την ίδια στιγμή αφηρημένα αλλά με απόλυτη ενσυναίσθηση και αντίληψη της εξωτερικής πραγματικότητας και του κόσμου μέσα στον οποίο ζούσε.

Παράλληλα παρουσιάζονται βιβλία με σκίτσα της, γράμματα αλλά και φωτογραφίες της αποκαλύπτοντας τον πολυσύνθετο χαρακτήρα, την τεράστια φιλοδοξία της αλλά και τη δημιουργικότητά της με την οποία και επιβλήθηκε στον κόσμο της τέχνης. Μια χρονολογική παρουσίαση του έργου της μέσα σε πέντε σχεδόν δεκαετίες που αντανακλούν ένα ξεχωριστό σύνολο προβληματισμών ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνουν ιδέες για τη ζωή, την αγάπη, την απώλεια, την ομορφιά και τον θάνατο. Γιατί η Μίτσελ κατάφερε με το έργο της να προσδώσει στο αφηρημένο μια βαθιά προσωπική οπτική και να μιλήσει για όλα όσα λεκτικά θα ήταν αδύνατον. Υπό αυτό το πρίσμα αυτή η έκθεση επανεξετάζει την τέχνη της μεταπολεμικής εποχής και την εκτεταμένη επίδραση των δυνάμεων του φεμινισμού στη δεκαετία του 1970 και του ’80.

Joan Mitchell, Lyric, c a . 1951; Frances Lehman Loeb Art Center, Vassar College, Poughkeepsie, New York, gift of William Rubin ; © Estate of Joan Mitchell; photo: Chip Porter

 

Joan Mitchell, My Landscape II , 1967; Smithsonian American Art Museum, Washington, D.C., gift of Mr. and Mrs. David K. Anderson, Martha Jackson Memorial Collection ; © Estate of Joan Mitchell

 

 Joan Mitchell, La Vie en r ose, 1979; The Metropolitan Museum of Art, New York, anonymous gift and purchase, George A. Hearn Fund, by exchange ; © Estate of Joan Mitchell

 

Λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο της

Γεννήθηκε στο Σικάγο στις 12 Φεβρουαρίου 1925, και παρακολούθησε τη Σχολή του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο από το οποίο και αποφοίτησε το 1947 με επαίνους κερδίζοντας μια υποτροφία στη Γαλλία για ένα χρόνο.

Όπως και οι περισσότεροι καλλιτέχνες της γενιάς της, η Μίτσελ έκανε σπουδή στο έργο του Πικάσο και καταπιάστηκε με στοιχεία του κυβισμού, πειραματίστηκε με τρόπους απεικόνισης των τριών διαστάσεων στον χώρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο της από το 1948 που απεικονίζει μια σόμπα θέρμανσης άνθρακα στο διαμέρισμά της στο Παρίσι.

Joan Mitchell, Untitled, 1948; Joan Mitchell Foundation, New York ; © Estate of Joan Mitchell; photo: Kris Graves

Για τη συνέχεια του άρθρου εδώ:

https://www.elculture.gr/blog/article/tzoan-mitsel-i-epivlitiki-dynami-tis-afirimenis-zografikis/