Η σκοτεινή πλευρά της Πομπηίας

 

Ερωτική τοιχογραφία από τον οίκο ανοχής Λουπανάρ στην Πομπηία

Το μυστήριο μιας «αγγελίας» για τις ερωτικές υπηρεσίες μιας Ελληνίδας σε τοίχο έπαυλης της ρωμαϊκής πόλης.

Αγγελία ή επιγραφή εκδίκησης; Μια ιστορία γεμάτη μυστήριο, φετίχ, εξωτικά ερωτικά γούστα, σε μια από τις μεγαλύτερες και πιο πλούσια διακοσμημένες βίλες της κοσμοπολίτισσας Πομπηίας.

«Ευτυχίς, μια Ελληνίδα με γλυκούς τρόπους, δύο ασσάρια». Η «αγγελία» είναι χαραγμένη στον προθάλαμο, όχι ενός οίκου ανοχής της κοσμοπολίτισσας Πομπηίας, όπως θα περίμενε ίσως κάποιος, αλλά μίας από τις μεγαλύτερες επαύλεις της πόλης που καταστράφηκε από την έκρηξη του Βεζούβιου, το 79 μ.Χ. και η οποία ύστερα από εργασίες αναστήλωσης δέκα ετών είναι εδώ και λίγους μήνες επισκέψιμη.

Πόσα ερωτήματα μπορεί να χωρούν σε αυτές τις οκτώ λέξεις και πόσες απαντήσεις είναι δυνατόν να δώσουν οι ερευνητές 2.000 χρόνια μετά;

Ποια ήταν λοιπόν η Ευτυχίς; Πόρνη, δούλη, και τα δύο ή τίποτα από τα δύο;

Το όνομά της σημαίνει τυχερή, αλλά ουδείς μπορεί να γνωρίζει αν ήταν το πραγματικό της όνομα, το επαγγελματικό της ψευδώνυμο ή στην περίπτωση που ήταν δούλη το όνομα που είχε επιλέξει ο ιδιοκτήτης της για εκείνη.

Άγνωστό ωστόσο θα παραμείνει και για ποιον λόγο η  ελληνική της καταγωγή αναγράφεται δίπλα στο όνομά της. «Μήπως για να παρουσιαστεί ως πιο ελκυστική δημιουργώντας μια αίσθηση εξωτισμού;», αναρωτιέται ο επισκέπτης ερευνητής στη Σχολή Ιστορίας, Κλασικών Σπουδών και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Νιουκάστλ, Γκάι Μίντλεντον σε μελέτη του που δημοσιεύεται στη διαδικτυακή πολιτιστική επιθεώρηση aeon. Και αν και παραδέχεται πως ένα τέτοιο ενδεχόμενο πιθανόν να μην είναι και το πιο πιθανό σε μια πόλη με πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, δεν αποκλείει οι Ελληνίδες να αποτελούσαν ένα είδος φετίχ. Μια τρίτη εκδοχή θέλει την Ελληνίδα να απευθύνεται στους Έλληνες κατοίκους ή ταξιδιώτες της πόλης ή σε πομπηιανούς που διέθεταν ελληνική παιδεία ή κληρονομιά. «Σε κάθε περίπτωση η επιλογή και η δήλωση τόσο του ονόματος  όσο και της εθνικότητάς της γυναίκας  θα μπορούσαν να αποτελούν σκόπιμες επιχειρηματικές στρατηγικές και όχι πραγματικά βιογραφικά στοιχεία», επισημαίνει o Γκάι Μίντλεντον.

Η «αγγελία» τονίζει επίσης τους «γλυκούς τρόπους» της, σύνηθες σε τέτοιου είδους επιγραφές καθώς κατ’ αυτόν τον τρόπο υποδηλώνονται οι καλές σεξουαλικές υπηρεσίες και ίσως και η δυνατότητα της κοπέλας να προσαρμόζεται σε ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων ανάλογα με τις απαιτήσεις του πελάτη.

«Ευτυχίς, μια Ελληνίδα με γλυκούς τρόπους, δύο ασσάρια» η«αγγελία»  χαραγμένη σε τοίχο της Πομπηίας.

 

Χαμηλή τιμή

Όσο για την τιμή;  Φαίνεται χαμηλή, καθώς δύο ασσάρια κόστιζε  μια φρατζόλα ψωμί. Οι καταγεγραμμένες τιμές για τις πόρνες ποικίλλουν, αλλά οι περισσότερες τείνουν να είναι από ένα έως πέντε ασσάρια. Τα δύο ήταν μάλλον μια τυπικά χαμηλή  τιμή που ενδεχομένως να σχετίζεται με την ηλικία και το πόσο ελκυστική ήταν.

Η «αγγελία» ήταν χαραγμένη στον αριστερό τοίχο του προθαλάμου του σπιτιού των Βετίι. Έμποροι κρασιού οι ιδιοκτήτες του- Aulus Vettius Restitutus και Aulus Vettius Conviva- ήταν απελεύθεροι. Και αν και πιστευόταν αρχικά πως επρόκειτο για αδέλφια, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για ζευγάρι.

Το σπίτι τους είναι γνωστό κυρίως για τον πλούσιο ζωγραφικό του διάκοσμο με δώδεκα μυθολογικές σκηνές, που  ανήκουν στο λεγόμενο τέταρτο πομπηϊανό ρυθμό, ο οποίος επικράτησε μεταξύ του 50 και 79 μ.Χ. και μία από τις εντυπωσιακές νωπογραφίες να  βρίσκεται κοντά στην είσοδο: απεικονίζει τον Πρίαπο, θεό της γονιμότητας και της αφθονίας, ο οποίος ζυγίζει το πέος του σε μια ζυγαριά και έναν σάκο με χρήματα.

Μπορεί λοιπόν η Ευτυχίς (ή Ευτυχία) να ήταν δούλη στο πλούσιο αυτό σπίτι. Και σε μια άλλη ανάγνωση το γκραφίτι ίσως και να γράφει «verna» δηλαδή «ομόθρησκος σκλάβος» και όχι «Graeca» (Ελληνίδα). Οι Βετίι δεν αποκλείεται να εξέδιδαν τη δούλη τους στο μικρό δωμάτιο που  αν και βρίσκεται πίσω από την κουζίνα και είναι προσβάσιμο μόνο μέσω αυτής είναι διακοσμημένο με τρεις μεγάλους ερωτικούς πίνακες. «Εναλλακτικά θα μπορούσε ο διάκοσμος να αποτελεί μια υπενθύμιση προς τους δούλους που κοιμούνταν εκεί ότι οφείλουν να είναι σεξουαλικά διαθέσιμοι, ενώ μια άλλη ιδέα είναι ότι το δωμάτιο είχε χαρακτήρα ιδιωτικού "sex club", δημιουργούσε δηλαδή την ατμόσφαιρα του οίκου ανοχής αλλά δεν ήταν ανοικτό στο κοινό», σημειώνει ο Γκάι Μίντλεντον.

Κι αν τελικά η εγχάρακτη επιγραφή δεν ήταν αγγελία, αλλά ένα κακόβουλο σχόλιο από έναν απορριφθέντα μνηστήρα ή έναν εγκαταλελειμμένο εραστή που επέλεξε να το γράψει σε ένα μέρος που θα το έβλεπε η ίδια και όσοι την γνώριζαν; Οι απαντήσεις ίσως να κρύβονται σε στοιχεία που θα έρθουν μελλοντικά στο φως.

http://anaskafi.blogspot.com/2023/07/blog-post_97.html