Ο θρυλικός Μπαρμπα-Γιάννης κανατάς

Ο εμβληματικός τύπος της Αθήνας, που δεν έμαθε ποτέ κανείς, ποιος ήταν, από πού ήρθε και πώς εξαφανίστηκε

Το σίγουρο είναι πως ο πλανόδιος κανατάς δεν είχε διαφύγει της γυναικείας αντίληψης, καθώς επρόκειτο για άνδρα ευθυτενή, ευειδή, με όμορφα γαλανά μάτια και περιποιημένο μουστάκι.

Η πρώτη καταγεγραμμένη εμφάνισή του έγινε ένα καλοκαιριάτικο πρωινό του 1860 στα στενά της Πλάκας. Καταγράφηκε επειδή αυτός ο ρακένδυτος άνδρας που τώρα έσερνε το γαϊδουράκι του φορτωμένο αιγινήτικα κανάτια ήταν ο ίδιος μ’ εκείνον τον άλλον, τον αριστοκράτη, που την προηγούμενη Κυριακή έπινε τον καφέ του στην Ωραία Ελλάδα της οδού Αιόλου. Κάποιος τον πρόσεξε και το κυκλοφόρησε το νέο -τι ήταν άλλωστε η Αθήνα εκείνη την εποχή… «Μια χούφτα νοματαίοι» που θα ‘λεγε μετά κι ο χιουμορίστας Σουρής. Δεν ήθελε πολύ να μαθευτεί πως ο βρόμικος, ο κουρελής κανατάς, που όργωνε με το γαϊδούρι του τα ριζά της Ακρόπολης φωνάζοντας «αιγινήτικα κανάτια έχω», μεταμορφωνόταν για μία φορά την εβδομάδα σε… λόρδο με ρεντικότα, παντελόνι με προσεγμένη τσάκιση, λαστιχένια στιβαλέτα του συρμού και μπαστούνι με ασημένια λαβή. Περιδιάβαζε τότε καμαρωτός το κέντρο της Αθήνας, εκκλησιαζόταν στην Καπνικαρέα κι έπειτα περπατούσε ίσαμε τον καφενέ «Ωραία Ελλάς» στη γωνία Αιόλου και Ερμού, όπου σύχναζαν και ζυμώνονταν περί τα πολιτικά οι καθωσπρέπει της εποχής.

Για όλους ο άνδρας αυτός ήταν ένα μυστήριο. Αγνοούσαν από πού είχε «προσγειωθεί» στην Αθήνα, πώς λεγόταν ή πού κατοικούσε. Υπέθεταν πως προφανώς σε κάποιο από τα χαμόσπιτα της Πλάκας θα στεγάζονταν αυτός και το ζωντανό του για να βρίσκονται σε απόσταση… βολής από την πελατεία τους στο κέντρο της Αθήνας. Ίσως πάλι να κατοικούσε κοντά στα Πιθαράδικα (περιοχή της Αθήνας, όπου ήταν συγκεντρωμένα κεραμοποιεία – τα σημερινά Εξάρχεια) για να προμηθεύεται από εκεί το εμπόρευμά του και να ροβολάει ίσαμε την καρδιά της πόλης.

Το σίγουρο είναι πως ο πλανόδιος κανατάς δεν είχε διαφύγει της γυναικείας αντίληψης, καθώς επρόκειτο για άνδρα ευθυτενή, ευειδή, με όμορφα γαλανά μάτια και περιποιημένο μουστάκι. Τα «ρούχα της δουλειάς» δεν αρκούσαν να κρύψουν την ομορφιά του και οι ουκ ολίγες ψυχοκόρες και κυράδες που έσπευδαν να προμηθευτούν ένα κανάτι από την πραμάτεια του, ουδόλως ενδιαφέρονταν για το πόθεν κρατούσε η σκούφια του… Πολλές ερωτοχτυπήθηκαν μαζί του -θα βρεθούν αργότερα να πουν κάμποσοι- κι εκείνος, λάτρης καθώς φαίνεται, του ποδόγυρου καμμία δεν κακοκάρδιζε. Αλλά, δεν βαριέσαι… Ποιου αρσενικού το μυαλό τολμούσε να φτάσει ίσαμε κει; Τι ήταν αυτός ο άνδρας; Ένας πλανόδιος κανατάς, ένας κακορίζικος βιοπαλαιστής. Σιγά μη στρέφανε τα μάτια τους επάνω του οι γυναίκες.

Κουτσή πρωτεύουσα ακόμα η Αθήνα, πάλευε να σταθεί στα πόδια της, το δίκτυο ύδρευσης ήταν πολυτέλεια που δεν τολμούσε να ονειρευτεί. Οι στάμνες πηγαινοέρχονταν στις δημόσιες βρύσες και σπάγανε τακτικά. Κι ο όμορφος κανατάς ήταν ο μόνιμος τροφοδότης. Τα αιγινήτικα κανάτια του ήταν όμορφα και γερά «απ΄ του Γκαρή το μαστοράδικο είναι. Ξέρετε, μωρέ, τι σημαίνει μάστορας Γκαρής; Ο πρώτος στα κανάτια και όχι μόνον στην Αίγινα» διαλαλούσε το προϊόν του και συνάμα τραγουδούσε κάτι δικά του, αυτοσχέδια, ο κανατάς.

[Ο Αργύρης Γκαρής ήταν εκείνη την εποχή ο «γκουρού» της κεραμικής τέχνης. Λέγεται πως ο ίδιος τροφοδοτούσε και τη βασιλική αυλή. Από το εργαστήρι του στην Αίγινα έβγαιναν αριστουργήματα. Η τεχνική του της κατασκευής όμορφων, ανθεκτικών κανατιών, πέρασε από γενιά σε γενιά κι έφτασε ίσαμε τον 21ο αι.. Ο παππούς Γκαρής, ο προμηθευτής και του μπαρμπα-Γιάννη, δίδαξε τον γιο του κι εκείνος τον δικό του. Το όνομα έσβησε το 2017, με την απώλεια του τελευταίου αγγειοπλάστη Γκαρή, Νεκτάριου.]

Με τούτα και με ‘κείνα μαθεύτηκε και τ΄ όνομά του, Γιάννη τον λέγανε, και κάτι τα γκρίζα μαλλιά, κάτι το μουστάκι, συνήθισαν να τον φωνάζουν «μπάρμπα Γιάννη». Κι αυτός ο έρμος, δεν είχε καβατζάρει ακόμα το μεσοκόπημά του. Ήταν, δε, τέτοιο το πάθος με το οποίο διαφήμιζε την πραμάτεια του, που πολλοί πίστευαν πως καταγόταν από την Αίγινα, αν και ο ίδιος πολλές φορές είχε πει πως βάσταγε από την Προύσα.

 

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΚΑΙ Η ΑΙΧΜΗΡΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΠΑΡΜΠΑ-ΓΙΑΝΝΗ

Ο μπαρμπα-Γιάννης ήταν αγαπητός. Ήταν άκακος (ίσως και λίγο αφελής), μιλούσε όμορφα κι έλεγε αστεία που αγαπούσαν οι πελάτισσές του.

Μία Κυριακή του 1873, έχοντας εκκλησιαστεί στην Καπνικαρέα και συνομιλώντας με κάποιες κυρίες έξω από τον ναό, δέχθηκε απρόκλητα τα πειράγματα -που γρήγορα μετατράπηκαν σε ξυλοδαρμό- μίας παρέας κακομαθημένων νεαρών γόνων αριστοκρατικών οικογενειών, που επεδίωκαν να κάνουν επίδειξη ισχύος στον λόρδο κανατά και «εντύπωση» στις κυρίες. Τον κυνήγησαν ανηλεώς ως τη βάση της Ερμού κι αν εκείνος δεν ζητούσε καταφύγιο σε κάποιο κατάστημα και τη συνδρομή της Αστυνομίας, πιθανόν να τερμάτιζε εκεί τη… θητεία του στα εγκόσμια. Άλλωστε, οι νεαροί είχαν ήδη προλάβει να του καταφέρουν μία γερή ματσουκιά στο κεφάλι τραυματίζοντάς τον σοβαρά και στέλνοντάς τον στο νοσοκομείο.

Για περισσότερα εδώ:

https://ellas2.wordpress.com/2025/01/14/%ce%bc%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%bc%cf%80%ce%b1-%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%bd%ce%b1%cf%84%ce%ac%cf%82-%ce%bf-%ce%b5%ce%bc%ce%b2%ce%bb%ce%b7%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba/#more-210231