Αρχαία Ρώμη: Κοτόπουλο για τους φτωχούς, βρώμη για τις γυναίκες

Ρωμαϊκό μωσαϊκό του 2ου π.Χ. αιώνα, Galleria dei Candelabri.

Τι φανερώνει η μελέτη ταφικών γευμάτων στη νεκρόπολη της Villa de Μadrid για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία; Απαντά  η επίκουρη καθηγήτρια Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Ιστορίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Ελένη Φάσσα.

Η Villa de Μadrid είναι μια ιστορική πλατεία στη γοτθική συνοικία της Βαρκελώνης, όπου οι διερχόμενοι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να περάσουν μία ώρα περπατώντας ανάμεσα στους τάφους μιας ρωμαϊκής νεκρόπολης. Δίπλα υπάρχει και ένα μικρό μουσείο όπου εκτίθενται διάφορα αντικείμενα τα οποία βρέθηκαν στους τάφους, π.χ. ανθρώπινοι σκελετοί, υπολείμματα μικρών κατοικίδιων και απλά κεραμικά αγγεία.

Σ’ αυτήν τη ρωμαϊκή νεκρόπολη είναι θαμμένα τα λείψανα ή οι στάχτες εξήντα έξι ανθρώπων της μεσαίας ή κατώτερης τάξης, ενώ η νεκρόπολη βρίσκεται έξω από το ρωμαϊκό τείχος, καθώς ο νόμος απαγόρευε τις ταφές εντός της πόλης. Τι μας δείχνουν, όμως, για την Αρχαία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τα ανθρώπινα λείψανα και τα οστά των ζώων που ανακαλύφθηκαν σ’ αυτόν τον χώρο και υπέστησαν εργαστηριακή ανάλυση; Γιατί οι φτωχότεροι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν φθηνά είδη κρεάτων για να μειώσουν το κόστος του τελετουργικού της κηδείας; Και τι ομοιότητες υπάρχουν με τη σημερινή εποχή;

Τα συμπόσια και οι προσφορές αποτελούσαν σημαντικό μέρος των ταφικών τελετουργιών στην αρχαιότητα, που διασφάλιζαν τη μεταθανάτια ζωή. Σε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ισπανική εφημερίδα «El Pais» υπάρχουν λεπτομέρειες σχετικά με τη Νεκρόπολη της Βαρκελώνης. Αυτός ο συλλογικός τάφος αποδεικνύει ότι οι φτωχότεροι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν φθηνής διαλογής κρέατα προκειμένου να μειώσουν το κόστος της κηδείας και να τιμήσουν τον νεκρό όπως υπαγόρευε η παράδοση.

Ο λόγος που γίνονταν οι προσφορές, τα συμπόσια και οι θυσίες ζώων ήταν για να εξασφαλιστούν η τροφή και η προστασία των θεοτήτων καθώς και η μνήμη του νεκρού. Επομένως, η παρουσία υπολειμμάτων πουλιών και πλούσιων σε κρέας μερίδων υποδηλώνουν ότι οι συγγενείς των θανόντων προσπάθησαν να ακολουθήσουν τον νόμο όσο το δυνατόν πιο πιστά, αλλά είναι σαφές ότι οι φτωχοί δεν έτρωγαν όπως οι πλούσιοι, ούτε και στον θάνατο.

Ουσιαστικά, οι Ρωμαίοι των κατώτερων κλιμακίων, πληρώνοντας ένα μηνιαίο τέλος σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, μπορούσαν να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς ταφές.

«Σύμφωνα με συγγραφείς όπως ο Κικέρωνας, ένας τάφος θεωρούνταν τάφος μόνο μετά τη θυσία ενός χοίρου – ενός ζώου με υψηλή τιμή που δεν μπορούσαν να φτάσουν οι σκλάβοι ή οι περισσότεροι πολίτες», γράφει στο κείμενό του ο Vicente G. Olaya.

Ο κεντρικός άξονας του συγκεκριμένου θέματος στηρίζεται σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο ακαδημαϊκό περιοδικό «Plos One» με τον τίτλο «Food for the soul and food for the body: Studying dietary patterns and funerary meals in the Western Roman Empire». Σύμφωνα με τα δεδομένα που παρουσιάζει, διαπιστώνουμε ότι οι ανισότητες που υπήρχαν στη ζωή διατηρούνταν και στον θάνατο, μέσω των ταφικών τελετουργιών.

Η Villa de Μadrid στη Βαρκελώνη.

Τα ανθρώπινα λείψανα που βρέθηκαν στη Villa de Μadrid δόθηκαν για ενδελεχή ανάλυση προκειμένου να προσδιοριστούν οι διατροφικές συνήθειες των νεκρών καθώς και για να γίνει αντιπαραβολή με τα υπολείμματα των ζώων που καταναλώθηκαν ή δόθηκαν ως προσφορές κατά τη διάρκεια του ταφικού συμποσίου.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 30% των ταυτοποιημένων ζώων ήταν χοίροι, το 27,1% βοοειδή, το 24,3% κατσίκες και το 10% κοτόπουλα. Τεκμηριώθηκαν, επίσης, υπολείμματα ζαρκαδιού, λαγού, κουνελιού και αλεπούς.

Παράλληλα, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι γυναίκες και οι άνδρες εκείνης της εποχής δεν έτρωγαν τις ίδιες ποσότητες πρωτεΐνης – οι άνδρες έτρωγαν γενικά περισσότερο κρέας ή ψάρια, ενώ οι γυναίκες δημητριακά και βρώμη. Επίσης, διαπιστώνουμε το ότι δεν είχαν όλοι την ευχέρεια να κάνουν πολυτελείς ή πλούσιες προσφορές.

Ο λόγος που γίνονταν οι προσφορές, τα συμπόσια και οι θυσίες ζώων ήταν για να εξασφαλιστούν η τροφή και η προστασία των θεοτήτων καθώς και η μνήμη του νεκρού. Επομένως, η παρουσία υπολειμμάτων πουλιών και πλούσιων σε κρέας μερίδων υποδηλώνουν ότι οι συγγενείς των θανόντων προσπάθησαν να ακολουθήσουν τον νόμο όσο το δυνατόν πιο πιστά, αλλά είναι σαφές ότι οι φτωχοί δεν έτρωγαν όπως οι πλούσιοι, ούτε και στον θάνατο.

Για τη συνέχεια εδώ:

https://ellinondiktyo.blogspot.com/2025/03/blog-post_28.html#google_vignette