Γιάννης Μενεσίδης: Ο ζωγράφος της «κεκρυμμένης» χαράς

 

Στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών

 «Παραλληλίζω τη ζωγραφική μου με τη ροδιά που μεταφέρει έννοιες κεκρυμμένης χαράς. Γλυκαίνομαι, χάνομαι και αποσαθρώνομαι στη ζωγραφική επιφάνεια. Φορώ ρούχα δανεικά, σκορπίζομαι και γίνομαι πολύμορφος. Κοπιάζω, απογοητεύομαι, η επιφάνειά μου όταν φωτίζεται δωρεάν, υπερίπταμαι…».

Με αυτά τα λόγια περιγράφει τις δημιουργίες του ο ζωγράφος Γιάννης Μενεσίδης, ο οποίος φιλοξενείται στη νέα έκθεση που διοργανώνει το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη.

Η έκθεση, στην οποία παρουσιάζονται 46 έργα του ζωγράφου των τελευταίων δύο δεκαετιών, έχει τίτλο «Γιάννης Μενεσίδης: Ο ζωγράφος της «κεκρυμμένης» χαράς» και θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 7 Μαΐου 2025, στις 19:00, στο Τελλόγλειο (Αγίου Δημητρίου 159α).

Γιάννης Μενεσίδης, «Ι.Μ. Σίμονος Πέτρας – Σπήλαιο Αγ. Σίμωνος», 2010, σινική μελάνη σε χαρτί, 28,3x21,8 εκ. Πηγή: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

Τα έργα του, σε σινική μελάνη, τέμπερα και λαδοπαστέλ, χαρακτηρίζονται από τον πολλαπλασιασμό των μοτίβων, τη γοητεία της επιφάνειας και τη σχηματοποίηση των μορφών. Ο άνθρωπος κατέχει κεντρική θέση στην τέχνη του είτε πρόκειται για θρησκευτικά είτε για λαϊκά θέματα. Παράλληλα, η φύση εμφανίζεται διαρκώς σαν θεματική: στην επιβλητική παρουσία δέντρων (πλατάνια, οξιές, ελιές, πεύκα), στη βλάστηση και στα πουλιά, στον βυθό της θάλασσας, στο υδάτινο στοιχείο και στα τοπία (η Σάμος, τα βράχια της Καππαδοκίας, το φαράγγι της Βίκου, τα Φηρά στη Σαντορίνη, η έρημος της Ιορδανίας κ.λπ.).

Ο Miguel Fernández Belmonte, Ιστορικός Τέχνης και Επιμελητής του Τελλογλείου, σημειώνει μεταξύ άλλων ότι «στα έργα του Μενεσίδη, είτε πρόκειται για τοπία, είτε για θρησκευτικά ή λαϊκά θέματα (παζάρια, γιορτές), υπάρχει πάντα ο άνθρωπος, ως σχήμα και ως σύμβολο. Είναι μια τέχνη αποδεσμευμένη από τη φυσιοκρατική αναπαράσταση, πνευματική και συμβολική που δεν εγκλωβίζεται σε μια αυστηρή μεθοδολογία ή φόρμουλα. Είναι μια τέχνη που επιτρέπει την αυτογνωσία και την εξερεύνηση, γεμάτη διάχυτη χαρά, γαλήνη και ελπίδα. Παρατηρείται στη ζωγραφική του μια παράλληλη διεύρυνση σε σχέση με τη πινελιά. Στα πρώιμα έγχρωμά του έργα, οι πινελιές είναι μικρές, στρόγγυλες και γραμμοειδείς και συνθέτουν αλλεπάλληλες στρώσεις που πυκνώνουν και δημιουργούν βάθος. Στις τελευταίες δεκαετίες το χρώμα του αποτελείται από μεγάλες επιφάνειες οι οποίες δημιουργούν μεγαλύτερες αντιθέσεις. Ταυτόχρονα, σημαντική είναι σε αυτούς τους πίνακες η επίτευξη μιας διάχυτης και ισορροπημένης έντασης χωρίς υπερβολές, αποτέλεσμα στο οποίο συμβάλλει η έλλειψη φωτοσκίασης».

Γιάννης Μενεσίδης, «Βυθός», 2021, σινική μελάνη σε χαρτί, 21x27 εκ. Πηγή: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

Επίσης, ο ίδιος αναφερόμενος στην έκθεση Μενεσίδη έχοντας και την επιμέλεια της έκθεσης επισημαίνει πως «στο άλλο μεγάλο σύνολο της εικαστικής του παραγωγής, στα ασπρόμαυρα έργα σε σινική μελάνη, όλη η επιφάνεια αποκτάει μια ιδιαίτερη δυναμική κυρίως σε δύο κατευθύνσεις. Η μια αφορά τις πυκνώσεις των γραμμών που «υφαίνουν» τις σκιές και τις λευκές επιφάνειες που συνθέτουν τα “φωτίσματα”. Η άλλη αφορά τον διαμερισμό των μορφών σε επί μέρους σχήματα – μορφές. Αυτός ο πολλαπλασιασμός των μοτίβων και οι αντιθέσεις του άσπρου και του μαύρου ενεργοποιούν, παρά την έλλειψη γραμμικής προοπτικής, τη δισδιάστατη επιφάνεια και προκαλούν μια αίσθηση βάθους. Χαρακτηριστικές είναι, επίσης, οι μικρές διαστάσεις των έργων του, οι αλλαγές της κλίμακας (ό,τι θεωρείται πιο σημαντικό απεικονίζεται σε μεγαλύτερο μέγεθος) και η σχηματοποίηση των μορφών που συμβάλλει στην ομογένεια της ζωγραφικής επιφάνειας».

Η Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, Ομότιμη Καθηγήτρια ΑΠΘ και Γενική Διευθύντρια του Τελλογλείου Ιδρύματος, μιλώντας για τον Μενεσίδη και τη νέα έκθεση που φιλοξενείται στον εκθεσιακό χώρο του μουσείου υπογραμμίζει πως «με αφάνταστη υπομονή και επιμέλεια δουλεύει αρχικά μικρογραφικά τα σχέδιά του με μελάνι: δημιουργεί αραβουργήματα που μοιάζει να χρειάζεται μεγεθυντικός φακός για να αναδειχθούν οι λεπτές λεπτομέρειες, να διαβαστούν συμπιλήματα και σύμβολα. Τα θέματά του, κυρίως θρησκευτικά, περιέχουν κείμενα κρυπτογραφημένα που ταυτόχρονα λειτουργούν εικαστικά στη ζωγραφική σύνθεση. Η ζωγραφική επιφάνεια γεμίζει ασφυκτικά –χωρίς κενό– από επαναλαμβανόμενα γεωμετρικά μοτίβα, στιγμές, τα οποία υφαίνουν έναν καμβά πάνω στον οποίο αναπτύσσεται το θέμα. Για τη σύνθεση, συνήθως δισδιάστατη, επιλέγει διάφορες οπτικές, από ψηλά, κατενώπιον, από χαμηλά, αποφεύγοντας την προοπτική. Έχοντας ζήσει σε αστικά κέντρα για μικρά ή μεγάλα διαστήματα (Δράμα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Ξάνθη, Θάσο, Σάμο, Χαλκιδική) κινείται ανάμεσα στον πραγματικό χώρο και την ονειρική του πλευρά, ανάμεσα σε αγγέλους, βίους αγίων, θρησκευτικές γιορτές, πανηγύρια, μικρομάγαζα».

Γιάννης Μενεσίδης, «Κερκίνη», 2011, τέμπερα σε χαρτί, 37,3x28 εκ. Πηγή: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

Η κα Γουλάκη-Βουτυρά τονίζει επίσης πως η έκθεση του Μενεσίδη στο Τελλόγλειο λειτουργεί και «επιπλέον ως αναφορά και τιμή στον δάσκαλο Πεντζίκη, μας εισάγει στον χώρο της Διαγωνίου του Χριστιανόπουλου με την οποία ο Μενεσίδης συνεργάστηκε στη διάρκεια 20 χρόνων (1975-1995) και η οποία θα αποτελεί μέρος του αφιερώματος στην εικαστική ιστορία της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του εορτασμού για τα 25 χρόνια λειτουργίας του Τελλογλείου Ιδρύματος».

Διάρκεια έκθεσης: 7 Μαΐου – 28 Σεπτεμβρίου 2025.

Ωράριο λειτουργίας εκθεσιακού: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-14:00, Τετάρτη 9:00-14:00 και 17:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή 10:00-18:00, Δευτέρα κλειστά.

Αρχική εικόνα: Γιάννης Μενεσίδης, «Βυθός», 2024, τέμπερα σε χαρτί, 28x37,5 εκ. Πηγή: Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

https://www.archaiologia.gr/blog/2025/05/06/%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%ce%bc%ce%b5%ce%bd%ce%b5%cf%83%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%82-%ce%bf-%ce%b6%cf%89%ce%b3%cf%81%ce%ac%cf%86%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ba%ce%b5/