Κρινιώ Καλογερίδου
Τη μνήμη του Αγίου Βασιλείου τιμούσε την πρώτη του Νέου Έτους στο Βυζάντιο όχι μόνο ο λαός, αλλά και ο αυτοκράτορας, τόσο με την παρουσία του στη λειτουργία του επισκόπου Καισαρείας, η οποία τελούνταν στον αφιερωμένο σε εκείνον ναό του περιβόλου του παλατιού, όσο και με τη μετάβασή του στον ναό της Υπεραγίας Θεοτόκου και της Αγίας Σοφίας, όπου γινόταν ο επίσημος εορτασμός.
Μετά τον
εκκλησιασμό της Πρωτοχρονιάς προς τιμήν του Αγίου Βασιλείου, ο ”βασιλέας” της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας παρέθετε επίσημο γεύμα στην αίθουσα υποδοχής του “Ιερού Παλατίου”
προς τιμήν των ανώτατων λειτουργών του κράτους (μαγίστρων, πατρικίων και συγκλητικών),
αλλά και ξένων (μεταξύ των οποίων ο άρχων της Αρμενίας σε μόνιμη βάση), οι οποίοι
του πρόσφεραν πλούσια δώρα με σύμβολα των χωρών τους.
Προεόρτια
της πρώτης του Νέου Χρόνου, φυσικά, όλοι οι Βυζαντινοί διαταξιακά ακολουθούσαν τα
παραδοσιακά (ρωμαϊκής προέλευσης) έθιμα. Στόλιζαν τις πόρτες των σπιτιών τους με
κλαδιά δάφνης, ελιάς, λεπτοκαρυάς (φουντουκιάς) ή λουλουδένια στεφάνια. Αντάλλασσαν
χρηματικά δώρα, καρπούς, γλυκίσματα και ευχές, ενώ αντάμειβαν γενναιόδωρα τα παιδιά
μετά το καλάντισμά τους με επιπλέον νομίσματα. Και επειδή υπήρχε η αντίληψη ότι
– αν πήγαινε εύθυμα και χαρούμενα η πρώτη μέρα, θα πήγαινε κατ’ ευχήν η Νέα Χρονιά
– γι’ αυτό πρόσεχαν ποιον θα βάλουν στο σπίτι τους για ποδαρικό την 1η Ιανουαρίου,
ώστε να τους φέρει καλοτυχία η νέα χρονιά.
”Αποκόμβια” για το λαό
Πέραν αυτού,
φρόντιζαν να ευθυμούν και να χαίρονται με πλούσια γεύματα, χορούς και μεταμφιέσεις
διατηρώντας προλήψεις παλαιικές και διαιωνίζοντας θεσμούς που ίσχυαν μέχρι τότε.
Ένας από αυτούς ήταν ο θεσμός της υπατείας, ρωμαϊκής προέλευσης. Στην αρχαία Ρώμη,
σημειωτέον, ο ύπατος (consul)
αναγορευόταν σε ανώτατο άρχοντα (αξιωματούχο) κατά τα χρόνο της θητείας του, ενώ
στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία αποκτούσε – ως υψηλόβαθμο κρατικό στέλεχος – διευρυμένες
αρμοδιότητες: διοικητικές (διοικητής βυζαντινού Θέματος), νομοθετικές, θρησκευτικές,
δικαστικές, μέχρι και στρατιωτικές (διοικητής στρατού, λόγου χάρη).
Την Πρωτοχρονιά,
ωστόσο, στο Βυζάντιο ο ύπατος αποκτούσε και έναν άλλο ρόλο. Μοίραζε ”αποκόμβια”
στον κόσμο, δηλαδή σακουλάκια με χρήματα στον λαό (χρυσά μέχρι τον Ιουστινιανό Α’
και μετά αργυρά νομίσματα), κάτι παρόμοιο με αυτό που έκανε με τις τουρκικές λίρες
– μετά τους διπλούς φονικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου του ’23 – ο… συνεχιστής
του Βυζαντίου (όπως θεωρεί τον εαυτό του) Πρόεδρος της Τουρκίας στις ανατολικές,
σεισμόπληκτες περιοχές της.
Όσο πλησίαζαν τα Θεοφάνεια…
Δυο μέρες
μετά την Πρωτοχρονιά, τα βυζαντινά έθιμα του Αγίου Δεκαημέρου έπαιρναν την κατηφοριά
προς τη λήξη τους, όσο πλησίαζαν τα Θεοφάνεια (6 Ιανουαρίου), με τα τελευταία μεγαλοπρεπή
συμπόσια του αυτοκράτορα στο παλάτι και τα τυχερά παιχνίδια των… κοινών θνητών.
Με τις ιπποδρομίες προπάντων της 3ης Ιανουαρίου (οπότε άρχιζαν οι ιππικοί αγώνες),
που έδιναν ξεχωριστό χρώμα στις Καλένδες οι οποίες κρατούσαν τις πέντε ή επτά πρώτες
μέρες κάθε μήνα.
Για τη συνέχεια εδώ:
https://slpress.gr/istorimata/sto-vizantio-tin-protoxronia-kai-ta-theofaneia/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου